با گذشت تنها ۱۰ روز از سال جدید در ایران، مرکز کنترل ترافیک راهور ناجا از جان باختن ۵۲۲ شهروند در جریان تصادفات جاده‌ای خبر داده است. در هفته نخست تعطیلات نوروزی ۱۴۰۱، بیش از هشت هزار نفر نیز بر اثر حوادث جاده‌ای مجروح شده‌اند.
برخی عوامل بروز تصادفات رانندگی که توسط مقامات پلیس ایران اعلام شده، عبارت بوده‌اند از سرعت و سبقت غیرمجاز، انحراف و عدم توجه به جلو.
ایران یکی از بالاترین آمار تصادفات جاده‌ای در جهان را دارد. در سال گذشته ۱۱۷ هزار نفر در تصادفات جاده‌ای کشته و ۳۶۰ هزار نفر مجروح شده‌اند.
به باور بسیاری از کارشناسان، به غیر از عامل انسانی، استاندارد پایین خودروهای داخلی در ایران و هم‌چنین غیراستاندارد بودن اغلب جاده‌ها به وضعیت کنونی دامن زده است.
در این گزارش، سهم هر یک از این عوامل در حوادث جاده‌ای و رانندگی را با یک کارشناس بررسی کرده‌ایم.
***
تلفات رانندگی یا جنگ جاده‌ای؟
الگوی مشخص و روند ثابتی برای بررسی تلفات حوادث جاده‌ای در ایران وجود ندارد اما بر اساس آمارهای منتشر شده در رسانه‌های کشور، نوروز ۱۳۹۰ با هزار و ۳۲۲ کشته بر اثر تصادفات جاده‌ای از مرگ‌بارترین نوروزهای ۱۱ سال گذشته بوده است. پس از آن، نوروز ۱۳۹۲ با هزار و ۲۲۷ کشته در جایگاه دوم قرار دارد.
مدیرعامل ستاد دیه کشور با اشاره به این که حتی یک تصادف منجر به فوت در عصر کنونی زیاد است، آمار کشته‌شدگان تصادف‌های جاده‌ای را در قیاس با کشته شدگان جنگ ایران و عراق، «فاجعه ملی» خوانده است.
«سید اسدالله جولایی» در گفت‌وگو با خبرگزاری «تسنیم» گفته است: «در طول هفت سال و ۱۱ ماه جنگ ایران و عراق، ۱۸۸ هزار و ۱۵ سرباز کشته شدند در حالی که تنها در یک دهه اخیر ۲۱۰ هزار و ۶۰۰ ایرانی در مسیر جاده‌ها جان خود را از دست داده و ده‌ها برابر همین آمار با جراحت‌های سطحی و عمیق روانه بیمارستان‌ها شده‌اند.»
سهم عوامل انسانی در حوادث جاده‌ای
سرهنگ «داوود قاسمیان»، معاون عملیات پلیس راهنمایی و رانندگی در گفت‌وگو با «ایسنا» به این پرسش پاسخ داده که سهم هر یک از کاربران ترافیک در تصادفات رانندگی چه‌قدر بوده است: «به طور کلی در ایام نوروز با توجه به این که عمده سفرها به شکل خانوادگی انجام می‌شوند، ممکن است تعداد تصادفات کمتر شود اما تعداد مصدومان و فوتی‌‌ها بیشتر می‌شود.»
به گفته این مقام پلیس راهنمایی و رانندگی، در نوروز سال ۱۳۹۹ تعداد ۱۷۸ نفر از جان باختگان تصادفات، راننده بوده‌اند. این آمار در سال ۱۴۰۰ به ۴۸۱ تن رسیده است و در سال ۱۳۹۹ تعداد ۶۱ عابر پیاده در تصادفات جان باخته‌اند که این آمار در نوروز سال ۱۴۰۰ به ۱۹۳ نفر افزایش یافته است.
«الی خرسندفر»، پژوهش‌گر جامعه‌شناسی در پاسخ به این پرسش که نقص سیستم فرهنگ‌سازی دولتی در ایران چه است که شهروندان به راحتی قواعد و قوانین راهنمایی و رانندگی را نادیده می‌گیرند، می‌گوید: «وقتی یک نظام سیاسی، یک حکومت قوانین مدرنی مثل قوانین راهنمایی و رانندگی وضع می‌کند اما همان قدری که به وضع قوانین مدرن اهمیت می‌دهد، به همان میزان به وضعیت زیرساخت‌ها، توسعه شهری، عواملی مثل تولید خودرو و ظرفیت شهرها برای پذیرش خودروها بی‌اهمیت است، رفتاری به شدت متناقض بروز داده است و این تناقض از چشم شهروندان به عنوان اعضای جامعه دور نمی‌ماند.»
به باور الی خرسندفر، این شیوه عملکرد حکومت‌ها و قانون‌گذاران یک مشکل مهم را به دنبال خواهد داشت؛ بی‌اعتمادی شهروندان.
او می‌گوید: «وقتی شهروندان به قانون‌گذار اعتماد نداشته باشند، حتی اگر قوانین درستی هم از سوی حکومت ارایه شده باشد، مراعات نخواهند شد.»
سهم خودروسازان در حوادث جاده‌ای
۲۰ دی ۱۴۰۰، در محور بهبهان به رامهرمز و در جریان یک تصادف زنجیره‌ای، پنج نفر کشته و ۴۱ نفر مصدوم شدند. دو روز بعد از این حادثه، «کمال هادیانفر»، رییس پلیس راهور ایران اعلام کرد ایربگ هیچ‌یک از این خودروها که اغلب تولیدات دو شرکت «ایران‌خودرو» و «سایپا» بودند، در این تصادف باز نشده است.
او خودروهای تولید شده در ایران را «ارابه‌های مرگ» خواند و به شدت از روند ساخت و تولید خودروهای داخلی انتقاد کرد.
آمارهای رسمی در ایران نیز نشان می‌دهند که حدود نیمی از تصادفات منجر به مرگ در ایران به خودروهای «پراید» و «پژو» مربوط می‌شوند.
«هیفا اسدی»، مهندس و مدیر پروژه یک شرکت خودروسازی وابسته به «ولوو» در اروپا در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» با اشاره به اهمیت احساس مسوولیت خودروسازان در حفظ امنیت و جان انسان‌ها می‌گوید: «در کشورهای پیشرفته اگر نقصی در یک قطعه وجود داشته باشد و آشکار شود، شرکت‌ها موظف هستند بدون هیچ هزینه‌ای همه مدل‌های فروخته شده دارای نقص را پس گرفته و هزینه‌های مشتریان را بازگردانند؛ مثلا در مورد همین ایربگ، در سال ۲۰۲۰ شرکت جی‌ام (GM) بعد از کشف نقصی در ایربگ‌های چند مدل از ماشین‌های تولیدی خود، هفت میلیون خودرو از مدل‌های مختلف بازگرداند و نزدیک به دو میلیون دلار ضرر کرد.»
هیفا اسدی در ادامه به رعایت استانداردهای بین‌المللی که برای تولید انبوه خودرو در همه کشورها الزامی است، اشاره می‌کند و می‌گوید: «وقتی درباره استاندارد بین‌المللی صحبت می‌کنیم، یعنی حتی یک خودرو، یک دستگاه پراید یا پژو نباید بدون تست‌های ایمنی از کارخانه خارج و به دست مشتریان برسد. حتی برخی از تست‌ها دو یا سه بار روی خودروها باید انجام شوند. اما بررسی‌ها نشان می‌دهند که بسیاری از استانداردهای بین‌المللی در خودروهای تولید ایران اصلا اعمال نمی‌شوند و خودروسازان اصلا دستورالعمل‌های استاندارد در ماجرای تولید خودرو را دنبال نمی‌کنند.»
سهم زیرساخت‌ها در حوادث جاده‌ای
آش تصادفات جاده‌ای و تلفات ناشی از آن خیلی شور است، آن‌قدر که حتی رهبر جمهوری اسلامی نسبت به آن واکنش نشان داده و گفته است: «حتی یک کشته هم در این رابطه زیاد است.»
با این همه، در وضعیت و ساختار جادههای ایران تغییر محسوسی مشاهده نمی‌شود. در اغلب استان‌ها دست‌کم یک جاده وجود دارد که به «جاده مرگ» مشهور است و روزانه در آن تصادف‌های منجر به مرگ رخ می‌دهد.
در نهمین روز از فروردین ۱۴۰۱، بر اثر تصادف دو خودرو که هر دو محصول ایران‌خودرو بودند، در یکی از همین جاده‌ها در مسیر نورآباد استان لرستان هشت نفر که دست‌کم دو تن از آن‌ها کودک بودند، زنده زنده در آتش سوختند.
«یوسف انصاری»، مهندس راه و ساختمان ساکن خوزستان به «ایران‌وایر» می‌گوید: «تراکم بالای خودرو در جاده‌ها، کمبود ظرفیت بزرگراهی، وجود نقاط حادثه‌خیز بسیار در جاده‌ها، کمبود خدمات ایمنی و امدادی و فرهنگ نادرست رانندگی همه در این حوادث هولناک نقش دارند.»
او با تایید بر این نکته که عوامل انسانی بیشترین سهم را در بروز حوادث رانندگی دارند، می‌گوید: «اما نباید فراموش کرد اگر انسان خطا کند، یک راه ایمن می‌تواند خسارت وارده و خطرات جسمی حاصل از حادثه را کاهش دهد.»
طی ۴۳ سالی که از انقلاب ایران گذشته، سرمایه‌گذاری برای نگه‌داری جاده‌ها بسیار اندک بوده است. درصد بالایی از جادههای ایران در وضعیت نامناسبی قرار دارند و برای روکش آسفالت آن‌ها به طور یک‌جا، هزاران میلیارد تومان بودجه لازم است. برخی از راه‌های شوسه حتی در طول این مدت از آسفالت مجدد یا خاک‌ریزی حاشیه جاده بی‌بهره بوده‌اند و مسایلی هم‌چون فرسایش خاک، حوادث طبیعی مثل سیلاب و زلزله همان اندک امکانی که بوده را نیز تخریب کرده است.
«عباس آخوندی»، وزیر راه و شهرسازی در دولت «حسن روحانی» گفته بود: «به قيمت روز برای نگه‌داری از راه‌ها به حدود هشت میلیارد تومان نیاز داریم در حالی که کمتر از دو هزار ميليارد تومان در اختيار وزارت راه و شهرسازی است. این نشان دهنده نياز به رویکرد مجدد در راهداری است.»
ضرورت این رویکرد البته معلوم نیست کی و در کدام دولت باید به اجرا برسد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر