صبح روز دوشنبه، پنجم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱، شورای عالی امنیت ملی تصویب کرد که درهایی که از اسفند ۱۳۸۹ بر ورودی بن‌بست اختر، خانه میرحسین موسوی و زهرا رهنورد گذاشته بودند، برداشته شوند. خبرگزاری فارس و رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران و «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی، گفتند که رفع حصر شده است. در مقابل، برخی اصلاح‌طلبان نزدیک به رهبران جنبش سبز، گفته‌اند که محدودیت‌ها همچنان به قوت خود باقی است.
آیا برداشته شدن درهای ورودی بن‌بست اختر، رفع حصر است؟ اگر «میرحسین موسوی» و «زهرا رهنورد»، از حصر بیرون بیایند، آیا در فضای سیاست ایران جایگاهی خواهند داشت؟ «ایران‌وایر» در گفت‌وگو با «تقی رحمانی»، فعال ملی مذهبی ساکن فرانسه و «علیرضا کیانی»، فعال سیاسی و عضو شبکه فرشگرد که ساکن آمریکاست، به این سوالات پاسخ داده‌اند.
***
چرا و از چه زمانی میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی در حصرند؟
میرحسین موسوی و مهدی کروبی دو نامزد معترض به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ هستند. پس از پیروزی «محمود احمدی‌نژاد»، طرفداران موسوی و کروبی با حمایت این دو نامزد معترض به خیابان‌ها آمدند و تجمع اعتراضی برگزار کردند. شعارهای این اعتراض‌ها ابتدا پیرامون تقلب در انتخابات بود؛ اما کم‌کم اصل نظام و رهبری را نشانه گرفت. اعتراضات خیابانی حامیان موسوی و کروبی را جنبش سبز می‌نامند.
نامزدهای معترض به انتخابات که سران جنبش سبز نامیده میشوند، از روز ۲۵ بهمن ماه ۱۳۸۹ در حصر خانگی به سر می‌برند.
۲۵ بهمن ۸۹ حامیان جنبش سبز به دعوت رهبران این جنبش در همبستگی با قیام مردم مصر علیه «حسنی مبارک»، رییس‌جمهور وقت مصر به خیابان آمدند. این اعتراض خیابانی که با شعار«مبارک، بن علی، نوبت سید علی» معروف شد، پس از تظاهرات حکومتی ۹ دی ۸۹ برگزار شد. طرفداران حکومت در راهپیمایی ۹ دی عکس رهبران جنبش سبز را آتش زده بودند و پایان این جنبش را جشن گرفته بودند.
پس از۲۵ بهمن ۸۹، موسوی، رهنورد، کروبی و فاطمه کروبی همسر او، به‌دستور شورای عالی امنیت ملی، حصر خانگی شدند. حصر خانگی این افراد در ابتدا سخت‌گیرانه‌تر بود و آن‌ها برای مدت طولانی حتی از دیدار با فرزندان خود، محروم بودند. اما، در سال‌های اخیر و با تغییر فضای سیاسی ایران و کم‌تر شدن تاثیرگذاری این افراد، اندکی از فشارها بر آن‌ها کاسته شده است.
آیا برداشته شدن درهای بن بست اختر، رفع حصر موسوی و رهنورد است؟
خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه پاسداران ادعا کرده که با برداشته‌شدن درهای اختر، محدودیت‌ها علیه رهبران جنبش سبز، برطرف شده است.
خبرگزاری ایرنا، ارگان رسمی دولت نیز در خبری مدعی شده که درهای اختر باز شده و وعده‌ای که «حسن روحانی»، رییس‌جمهور پیشین داده بوده را «ابراهیم رئیسی»، رییس‌جمهور کنونی عملی کرده است.
در مقابل عده زیادی از اصلاح‌طلبان، این اتفاق را نه رفع حصر، بلکه صرفا پروپاگاندای حکومت تلقی کرده‌اند.
«قربان بهزادیان‌نژاد»، از مشاوران میرحسین موسوی در انتخابات ۸۸، به سایت «دیدبان ایران» گفته است که این موضوع صحت ندارد. او همچنین اعلام کرده است: «تا این لحظه هیچ تغییری به لحاظ ماهوی در حصر و وضعیت محصورین کوچه اختر ایجاد نشده است. فقط یک در اضافه آهنی را برداشته‌اند که به گفته خودشان رفت و آمد همسایه‌ها به سر کوچه راحت بشود. حتی خبرگزاری قوه قضائیه هم گفته است که همچنان حفاظت ادامه دارد.»
«آذر منصوری»، دبیرکل حزب اتحاد ملت ایران نیز در توییتی نوشته است: «شیر را بر گردن ار زنجیر بود، بر همه زنجیرسازان میر بود. هر چند برداشتن حصر از کوچه اختر امروز خبرساز شده است و باید از هر گشایشی ولو گشایش کوچه استقبال کرد، اما این نامش رفع حصر نیست.»
«تقی رحمانی»، فعال ملی مذهبی با وجود تفاوت‌های اساسی که در کنش و طرز فکر سیاسی با اصلاح‌طلبان دارد، معتقد است که برداشته شدن درهای کوچه اختر، رفع حصر نیست.
او در این باره به ایران‌وایر می‌گوید: «نیروهای امنیتی در خود خانه آقای موسوی و‌خانم‌رهنورد مستقرند و فقط نشان حصر را از کوچه برداشته‌اند.»
رحمانی توضیح می‌دهد: «رفع حصر یعنی این افراد بتوانند آزادانه و مثل یک شهروند عادی، فعالیت، زندگی و دیدار کنند. هرچند که به اعتقاد من همه مردم ایران در حصر به‌سر می‌برند، اما این حصر، نوعی حصر خاص است.»
به اعتقاد این فعال سیاسی که خود نزدیک به یک‌سوم عمرش را در زندان‌های جمهوری اسلامی گذرانده، این‌که طرفداران حکومت ادعا می‌کنند، شدت حصر کاهش یافته، «مغلطه» است.
او توضیح می‌دهد: «رفع حصر معنا دارد. هیچ‌کدام از این افراد، آزادی عملی کسی که در حصر نیست را ندارد. این‌که بگوییم رفع حصر شده، نوعی عادی‌سازی است. پروژه عادی‌سازی حصر و رفع مسئولیت را هم آقای روحانی شروع کرد که مشاورش گفت از حصر، پوسته‌ای بیش نمانده است.»
اشاره این فعال سیاسی به وعده رفع حصر است که حسن روحانی در انتخابات سال‌های ۹۲ و ۹۶ آن را مطرح و بخشی از شهروندانی را که مطالبه رفع حصر داشتند، به رای دادن به خود ترغیب کرد. اما، در طی ۸ سال ریاست‌جمهوری روحانی، حصر برداشته نشد و «حسام‌الدین آشنا»، مشاور رسانه‌ای روحانی در یک سخنرانی در سال ۹۷ گفت که حصر رهبران جنبش سبز، عملا برطرف شده است.
تقی رحمانی، در ادامه تاکید می‌کند که حصر زمانی برطرف خواهد شد که جمهوری اسلامی عذرخواهی کند و میرحسین موسوی و رهنورد بتواند آزادانه نظراتشان را ابراز کند.
اما برخلاف تقی رحمانی، «علیرضا کیانی»، عضو شبکه فرشگرد و سردبیر نشریه «فریدون»، معتقد است که موسوی و کروبی، نظرات خود را که گه‌گاه مخالف نظر رهبر جمهوری اسلامی نیز هست، مطرح می‌کنند.
او در این‌باره توضیح می‌دهد: «برای من کاملا مشخص نیست که اساسا حصر خانگی برای میرحسین موسوی و مهدی کروبی، چگونه بوده است؟ آن‌ها طی سال‌های اخیر، هر چند به صورت محدودتر، دیدارهای سیاسی خود را داشته‌اند. اجازه داشته‌اند اعلام موضع سیاسی کنند و گاهی هم برخی از این مواضع، در مقابل مواضع شخص علی خامنه‌ای بوده است. بنابراین نمی‌توان گفت که محدودیت سیاسی چندانی برای موسوی، رهنورد و کروبی وجود داشته است.»
اشاره این فعال سیاسی، به مواضع سیاسی کروبی و موسوی است که از طریق بیانیه‌ها یا دیدارهای سیاسی و شخصی آن‌ها به بیرون از محل نگهداری‌شان درز می‌کند.
اگر حصر برداشته شود، موسوی چه جایگاهی در فضای سیاست ایران خواهد داشت؟
میرحسین موسوی در سال‌های اول پس از اعتراضات ۱۳۸۸، طرفداران زیادی داشت. با این وجود، در سال‌های اخیر و با افزایش شکاف بین اصلاح‌طلبان و شهروندان معترض به حکومت، او و مهدی کروبی، بابت اقدامات پیشین خود در جمهوری اسلامی و مواضع سیاسی‌شان بر سر اعتقاد به قانون اساسی جمهوری اسلامی، به‌شدت نقد میشوند.
علیرضا کیانی، معتقد است که اگر رفع حصر شود، موسوی مورد استقبال قرار نخواهد گرفت؛ زیرا هنوز به قانون اساسی جمهوری اسلامی و اجرای مو به موی آن معتقد است.
او با اشاره به این‌که از جانب موسوی و کروبی، خطری جمهوری اسلامی و شخص علی خامنه‌ای را تهدید نمی‌کند، می‌گوید: «اگر آن دسته از محدودیت‌هایی که تا الان بوده برداشته شده، به این علت است که خامنه‌ای به این نتیجه رسیده که دیگر از جانب این افراد، خطری متوجه او نیست.»
او با تاکید بر این‌که «بین موسوی و جمهوری اسلامی شقاق و اختلاف بنیادینی وجود ندارد»، می گوید: «موسوی قائل به روایت متفاوتی از جمهوری اسلامی و قانون اساسی آن است که در واقع همان قانون اساسی است که خامنه‌ای و جنتی هم به آن استناد می‌کنند.»
این فعال نزدیک به «رضا پهلوی»، آخرین شاهزاده ایران، همچنین توضیح می‌دهد: «من ندیدم که موسوی شعار محوری خود که اجرای بدون تنازل قانون اساسی است را تغییر داده باشد.»
کیانی در ادامه با اشاره به این‌که خود زمانی به میرحسین موسوی رای داده و در اعتراضات موسوم به جنبش سبز حضور داشته، می‌گوید: «سال ۸۸، من بر اساس تحلیل غلط به میرحسین موسوی رای دادم. با این تحلیل که اگر در هسته سخت قدرت، بین خامنه‌ای و کسی مثل رییس‌جمهور اصطکاک ایجاد کرد، می‌توان پروژه استحاله نظام را پیش برد. ولی غافل بودیم از دینامیسم و پویایی درونی جمهوری اسلامی که همه این مشارکت‌ها را به نفع خود مصادره می‌کند.»
به باور علیرضا کیانی، میرحسین موسوی در بیانیه‌ای که درباره کشتار آبان ۹۸ صادر کرده، «اقبالی» که دست‌کم بخشی از معترضان به «دولت پهلوی و پادشاهی» داشته‌اند را «نادیده گرفته و کشتار آبان را با واقعه ۱۷ شهریور ۵۷ مقایسه کرده»، در حالی که این دو اعتراض هم از نظر تعداد کشته‌شدگان و هم از این جهت اصولا دستور شلیک در ۱۷ شهریور از بالا و سمت شاه صادر نشده بوده، قابل مقایسه نیستند.
او توضیح می‌دهد: «شاه هیچ‌وقت تصمیم قطعی نگرفت که از ارتش بخواهد، معترضان را سرکوب کند. این‌که اتفاقی که طبق آمار رویترز در طی سه روز، ۱۵۰۰نفر و بنا به گفته بعضی از اعضای مجلس شورای اسلامی، چند هزار نفر کشته و بالای ۷ هزار نفر بازداشتی دارد را با ۱۷ شهریور ۵۷، در یک ترازو بگذاریم، در واقع اتهام سنگین موسوی به دولت پهلوی و برخاسته از پهلوی‌ستیزی او است.»
اما، به باور تقی رحمانی، موسوی در این یازده سال، «مقاومت» کرده است و قطعا در مقابل خواسته مردم ایران که در شرایط آزاد، این حکومت را انتخاب نخواهند کرد، نخواهد ایستاد.
رحمانی در این باره به ایران‌وایر می‌گوید: «موسوی مقابل مردم نمی‌ایستد. ممکن است که به‌خاطر سن بالایی که دارد، نخواهد نقش سال ۸۸ خود را ایفا کند، ولی در مقابل خواسته مردم نمی‌ایستد.»
رحمانی با گفتن این‌که میرحسین موسوی «نفوذ سال ۸۸ خود را ندارد»، می‌افزاید: «از سال ۸۸، خیلی چیزها عوض شده. حکومت خیلی جاها خود را عریان‌تر نشان داده و اصلاحات و اصلاح‌طلبی به معنای اصلاح از داخل حکومت، به کلی شکست خورده است. اگر این‌ها در نظر بگیریم، میزان نفوذ آقای موسوی بین مردم، کاملا بستگی به موضعی خواهد داشت که او می‌گیرد که با توجه به بیانیه آبان‌ماه ۹۸ او، بعید است که مقابل مردم بایستد.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر