روز دوشنبه ۱۳ تیرماه ۱۴۰۱ خبرگزاری دولتی ایرانا از «قطع موقت» دسترسی ایرانیان خارج از کشور به سامانه‌های بانکی ایران خبر دادند. در گزارش ایرنا علت این قطع ارتباط موقت «پیشگیری از حملات سایبری» عنوان شده بود.
پیش از اعلام رسمی این خبر، شماری از کاربران ایرانی مقیم در کشورهای مختلف نسبت به قطع دسترسی خود به اپلیکیشن‌های بانکی در ایران معترض شده و در شبکه‌های اجتماعی خواهان پاسخگویی مقامات بانک مرکزی در این خصوص شده بودند.
***
خریدهای اینترنتی، پرداخت و دریافت‌های بانکی و بسیاری از کارهایی که پیشتر نیازمند حضور مشتریان در بانک‌ها بود، با حرکت جامعه به سمت زندگی دیجیتال، بدون خروج از منزل، انجام‌پذیر شد. حالا «اینترنت» برای شهروندان یک کالای لوکس و غیرضروری نیست و قطع و اختلال در آن می‌تواند موجب شود امور زندگی از دست شهروندان خارج شود.
شمار زیادی از دانشجویان خارج از کشور و صرافی‌هایی که از طریق سامانه‌های بانکی و اپلیکیشن به حساب‌های خود در ایران دسترسی داشتند و کارهای مالی خود را از راه دور اداره می‌کردند، این‌روزها با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند.
وضعیت مشتریان بانک‌های ایرانی خارج از کشور چگونه است؟
یکی از وکلای مهاجرت در کانادا درباره اثری که قطع دسترسی سامانه‌های بانکی بر وضعیت دانشجویان خارج از کشور می‌گذارد، به ایران‌وایر می‌گوید: «دانشجویانی که برای تحصیل به کانادا می‌آیند، به خودی خود با مشکلات زیادی برای امور مالی مواجه هستند. عمده‌ترین دلیل هم این است که سیستم بانکی ایران با هیچ‌کدام از سیستم‌های پرداخت بین‌المللی برای دانشجویان خارجی ارتباط ندارد. علت این عدم ارتباط تحریم‌های مالی است و به همین سبب دانشجویان در تمام مراحل درخواست ویزا، صدور ویزا، دریافت پذیرش دانشگاه و پرداخت شهریه‌ها عموما به یک شخص سوم نیاز دارند که به عنوان امین بین آن‌ها و موسسات آموزشی و ادارات و سفارتخانه قرار بگیرد و پرداخت‌ها را انجام بدهد. حالا مساله قطع اپلیکیشن‌های بانکی ایران از خارج هم به این ماجرا اضافه شده است.»
به گفته این وکیل مهاجرت، صرافی‌ها که عموما واسطه بین دانشجویان ایرانی و موسسات آموزشی هستند، برای تامین و انجام درخواست‌های مشتریان خود با مشکل جدی مواجه شده‌اند: «صرافی‌های کانادا به علت اختلاف ساعت با ایران ساعت‌های محدودی را می‌توانند از سیستم اینترنت بانک استفاده کنند. علاوه بر آن مقررات بانک‌ها برای سقف انتقال وجه در یک روز مشخص محدودیت‌هایی اعمال می‌کند. حالا هم که اختلال در دسترسی به اپلیکیشن‌ها به وجود آمده و همه کارهای آن‌ها روی هم مانده. یکی از دانشجویانی که برای انجام کارهای مهاجرتش به من مراجعه کرده بود، به همین دلیل که سامانه بانکی از اینجا قابل دسترسی نبود، موفق نشد شهریه ترم اول دانشگاه که پیش از آغاز سال تحصیلی باید پرداخت می‌شد را برای صرافی ارسال کند و به ناچار یک ترم از تحصیل عقب افتاد. این فقط یکی از کسانی است که به این دلیل متضرر شد.»
واکنش بانک مرکزی به قطع دسترسی به اپلیکیشن بانک‌ها چه بود؟
علی‌رغم بازتاب اعتراضات شهروندان ایرانی خارج از کشور نسبت به قطع دسترسی به سامانه‌های اینترنتی برخی از بانک‌ها، بانک مرکزی ایران واکنشی نشان نداده اما بانک پاسارگاد در پاسخ به اعتراض کاربران اعلام کرده است که دستور قطع ارتباطات آی‌پی‌های خارجی به بانک‌های ایرانی از سوی بانک مرکزی صادر شده و «موقتی» خواهد بود.
عدم پاسخگویی بانک مرکزی ایران نسبت به مشکلات به‌وجود آمده برای دسترسی به اپلیکیشن‌های بانکی از خارج از ایران در حالی صورت گرفته است که روز ۱۶ تیر ۱۴۰۱رییس کل بانک مرکزی ایران با اشاره به دستورالعمل‌ها و مقرراتی که توسط ستاد «امر به معروف و نهی از منکر» به آن‌ها ابلاغ شده، گفته است: «ما در بانک مرکزی و شبکه بانکی کشور آمادگی کامل خود را برای تحقق اهداف محوله از سوی ستاد امر به معروف و نهی از منکر اعلام می‌کنیم.»
به گفته «علی صالح‌آبادی»، ابلاغ دستورالعمل‌ها‌ی مرتبط با «حجاب و عفاف» تنها یک «مقدمه» است که باید در شبکه بانکی کشور «با جدیت پیگیری شود.»
مهدی که سال‌هاست در ترکیه به کار صرافی مشغول است، به ایران‌وایر می‌گوید: «چند هفته است که دسترسی به سامانه بانک‌هایی که با آن‌ها کار می‌کنیم مشکل دارد. چندین بار باید لاگین کنیم تا یک بار بشود وارد شد؛ اما از اول هفته سیستم کاملا قطع است و همه کارهای ما خوابیده است. هرچقدر هم پیگیری کرده‌ایم، دریغ از پاسخ. من نمی‌فهمم پیگیری حجاب و عفاف چه ربطی به بانک مرکزی دارد؟»
مهدی در مورد روند انجام مبادلات مالی خود با ایران می‌گوید: «صرافی‌های ترکیه دو جور کار می‌کنند. گروهی کارهای ایران را به فردی که در ایران سکونت دارد، می‌سپارند و خودشان امور مالی مرتبط با ترکیه را پی می‌گیرند. به این روش مثلا اگر کسی قصد داشته باشد مبلغی را از ترکیه به ایران واریز کند، معادل لیر آن را به صرافی می‌دهد و آن‌ها در ایران انتقال وجه را انجام می‌دهند و دستمزدش را می‌گیرند. اگر هم کسی از ایران قصد انتقال وجه به ترکیه داشته باشد، معادل پول را به ریال در ایران واریز می‌کند و معادل لیر در ترکیه به کسی که معرفی می‌شود، تحویل خواهد شد. این صراف‌ها الان با مشکل مواجه نیستند؛ اما افرادی مثل ما که در ایران از طریق اینترنت عملیات انتقال وجه را با استفاده از سامانه‌های اینترنتی و اپلیکیشن‌ها انجام می‌دهیم، با مشکل مواجه‌ایم.»
به گفته این صراف، اگر چه گفته شده این ماجرا «موقتی» است؛ اما خیلی‌ها به همین علت متضرر شده‌اند: «ایرانیان زیادی در ترکیه زندگی می‌کنند؛ اما محل کارشان ایران است. آن‌ها به صورت ماهانه درآمد خود را به ترکیه منتقل می‌کنند و این روند الان مختل شده است. بسیاری در ترکیه کار می‌کنند و برای خانواده‌شان در ایران پول می‌فرستند و برعکس. محدود کردن دسترسی به اپلیکیشن‌ها می‌تواند برای آن‌ها مشکل به‌وجود بیاورد. فکر کنید خانواده سالمندی که فرزندانشان از ترکیه هزینه‌های آن‌ها را تامین می‌کنند، چقدر با اضطراب و نگرانی مواجه شده‌اند.»
آیا قطع سامانه‌های بانکی واقعا موقتی است؟
اگرچه خبرگزاری رسمی دولت، قطع دسترسی به سامانه‌های اینترنتی بانک‌ها از خارج را «موقتی» و در راستای پیشگیری از تهدیدات سایبری توصیف کرده‌اند؛ اما به نظر می‌رسد، ماجرا به تلاش‌ها برای تحقق شبکه ملی اطلاعات یا اینترنت ملی بی‌ارتباط نیست.
دنیای اقتصاد در گزارشی با اشاره به این نکته صراحتا نوشته است: «به نظر می‌رسد، اینترنت ملی در بانک‌ها استارت خورده است. با محدودیت اخیر، کاربران داخلی سامانه‌های بانکی نمی‌توانند در صورت روشن بودن وی‌پی‌ان، از خدمات اینترنت بانک و همراه بانک استفاده کنند.»
پیشتر نیز وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت سیزدهم بر راه‌اندازی «پنجره ملی خدمات دولت هوشمند» تاکید کرده و آن را «آرزوی دیرینه در جمهوری اسلامی» توصیف کرده بود.
به نظر می‌رسد اولین گروه از «دستگاه‌های دولتی» که به گفته «عیسی زارع‌پور» باید «طعم خدمت بی‌منت مبتنی بر فناوری» را به مردم بچشانند، بانک‌ها و موسسات مالی هستند.
راه‌اندازی شبکه ملی اینترنت در ایران سال‌هاست که به‌عنوان یکی از پروژه‌های محبوب «سیدعلی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی در دولت‌های مختلف تعقیب می‌شود. او بارها در سخنرانی‌های خود از شیوه کنترل فضای مجازی انتقاد کرده و خواهان کنترل همه‌جانبه آن شده است. «طرح صیانت» که در مجلس شورای اسلامی مطرح شده حاصل تاکید و انتقادهای گاه و بی‌گاه رهبر جمهوری اسلامی نسبت به عدم کنترل فضای مجازی است. این طرح هنوز به قانون تبدیل نشده و در نهادهای مختلف نظام دست به دست می‌شود؛ اما کارشناسان آن را «طرح مرگ اینترنت جهانی و محدودسازی آن به اینترنت داخلی یا ملی» توصیف می‌کنند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر