«سپیده علیزاده»، مدیر موسسه «نور سپید هدایت»، یکی از معدود مراکز شبانه‌روزی کاهش آسیب زنان در تهران، با انتشار توییتی در حساب کاربری خود در توییتر، از تشدید فشارها برای تعطیلی این مرکز خبر داده است.
هم‌زمان، «لیلی ارشد»، یکی از مدیران خانه امن «خورشید»، از قدیمی‌ترین مراکز کمک به زنان آسیب‌دیده در جنوب تهران که چهار ماه قبل تعطیل شد نیز در گفت‌وگو با روزنامه «هم‌میهن»، از وضعیت نابسامان زنان آسیب‌دیده بعد از تعطیل شدن این مراکز صحبت کرده و گفته است: «این زنان حامی و خانواده‌ای ندارند. خانه خورشید برای آن‌ها مانند یک خانواده بود و آن‌ها حالا بی‌پناه هستند.»
علیزاده در توییت خود گفته است زنان بی‌خانمان خوابیدن به خیابان را به خوابیدن در گرم‌خانه‌های شهرداری ترجیح می‌دهند، چون نمی‌خواهند طعمه کمپ «ماده ۱۶» شوند.
درباره مراکز غیردولتی کاهش آسیب زنان در تهران، زنان بی‌خانمان و کمپ ماده ۱۶ چه می‌دانیم؟
***
سپیده علیزاده، متولد ۱۳۶۱، روان‌شناس و فعال اجتماعی در حوزه زنان و کودکان و مدیر مرکز نور سپید هدایت اعلام کرده که این موسسه مورد حمله نیروهای دولتی برای انتقال مددجویان به مراکز ترک اعتیاد اجباری دولتی قرار گرفته است و ۹۰ نفر از مددجویان این مرکز به همین سبب و از ترس انتقال به کمپ ماده ۱۶ متواری شده‌اند.
او در توییت خود نوشته است: «زنان معتاد بی‌خانمانی که طی سال‌ها به گرم‌خانه‌های شهرداری تهران اعتماد کرده بودند، در خیابان و پاتوق‌های شهر خوابیدند تا طعمه شما نشوند و به یک‌باره درها را نبندید، حمله نکنید و برای کمپ ماده ۱۶ بی‌خاصیت‌تان کِیس جور نکنید.»
این نخستین بار نیست که مرکز نور سپید هدایت از طرف شهرداری تهران تحت فشار قرار می‌گیرد. علیزاده پیش‌تر گفته بود که مسوولان شهرداری او را به «سیاه‌نمایی» و «تامین خوراک برای بیگانگان» متهم کرده‌اند.
خانه‌های امن کشور و موسسات شبانه‌روزی که با هدف کاهش آسیب‌های اجتماعی در مناطق پرخطر شهرها مستقر هستند، با بی‌توجهی نهادهای متولی و مانع‌تراشی نهادهای امنیتی، هر روز بیشتر در معرض تعطیلی قرار می‌گیرند و زنان آسیب‌دیده هر روز بی‌پناه‌تر از دیروز به حال خود رها می‌شوند.
کمپ ماده ۱۶ چیست؟
مرکز تخصصی ماده ۱۶ تهران با نام قدیمی کمپ «شفق»، فروردین ۱۴۰۱ به عنوان مرکز خدمات‌رسانی به زنان معتاد معرفی شد. «محمدامین توکلی‌زاده»، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران با اشاره به تامین زیرساخت‌های مورد نیاز این کمپ توسط شهرداری تهران گفت: «قرار است این مرکز میزبان زنان معتاد جهت ترک و بازگشت به اجتماع باشد.»
به گفته او، چند گرم‌خانه دیگر، از جمله گرم‌خانه «خاوران» در تهران در حال تبدیل شدن به کمپ ماده ۱۶ هستند.
چرا زنان بی‌خانمان خوابیدن در خیابان را به زندگی در کمپ ماده ۱۶ ترجیح می‌دهند؟
یک مددکار اجتماعی در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» می‌گوید: «ظرفیت کمپ‌های ۱۶ که با هدف کمک به افراد آسیب‌دیده توسط شهرداری در حال راه‌اندازی هستند، کافی نیست. طبق اخباری که خودشان داده‌اند، تا فروردین ماه بیش از پنج هزار نفر از زنان و مردان معتاد به کمپ‌های شهرداری‌ها منتقل شده‌اند. رفتار مددکاران و کارمندان این کمپ‌ها اما به گواه افرادی که به آن‌جا منتقل شده‌اند، خشن و غیراصولی است. اغلب زنان به خاطر خشونت‌های زیاد و نظارت‌های ناکافی، تمایلی به حضور در این کمپ‌ها ندارند، در حالی که خیلی وقت‌ها داوطلبانه به مراکز آسیب غیردولتی مراجعه می‌کردند.»
موسسه کاهش آسیب نور سپید هدایت چه می‌کند؟
موسسه نور سپید هدایت یکی از سازمان‌های مردم‌نهاد غیردولتی و غیرسیاسی است که از سال ۱۳۸۸ زیر نظر سازمان بهزیستی کشور آغاز به کار کرده است.
حوزه فعالیت موسسه چنان‌چه در منشور آن آمده، استان تهران و موضوع فعالیت آن، پیش‌گیری از اعتیاد و اجرای پروژه‌های تخصصی در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی زنان، دختران و کودکان آسیب پذیر عنوان شده است.
ساختمان فعلی موسسه نور سپید هدایت در دهمین سال فعالیت آن، طی یک تفاهم‌نامه با هدف ارایه خدمات به زنان بی‌سرپناه، به مدت دو سال در اختیار گردانندگان آن قرار گرفت. بلافاصله پس از پایان موعد این تفاهم‌نامه اما خبرهایی از اعمال فشار شهرداری منطقه ۱۲ تهران برای بازپس‌گیری این ساختمان در رسانه‌ها منتشر شد؛ از جمله، دی ۱۴۰۰، مدیران این مرکز اعلام کردند شهرداری تهران با اهمال در پرداخت قبوض آب از موعد پایان تفاهم‌نامه (مرداد ۱۴۰۱)، موجب شده که بدهی این موسسه به اداره آب استان تهران به بیش از ۱۱۹ میلیون تومان برسد و اداره آب تهران نیز اقدام به قطع اشتراک آب لوله‌کشی مرکز کرده است.
مددکاری که در منطقه «هرندی» تهران با برخی از مراکز کاهش آسیب و خانه‌های امن همکار می‌کند، به «ایران‌وایر» می‌گوید: «شهرداری برای راه‌اندازی مراکز ترک اعتیاد دولتی بودجه‌های هنگفت از دولت دریافت کرده است اما زنان آسیب‌پذیر در مناطقی مثل دروازه غار، شوش و هرندی به واسطه وضعیت بسیار شکننده جسمی و روحی و پیچیدگی‌هایی که در وضعیت زندگی آن‌ها وجود دارد، ترجیح می‌دهند در مراکز کاهش آسیب غیردولتی خدمات دریافت کنند. موسسه نور سپید هدایت یکی از مجتمع‌هایی است که طی ۱۲ سالی که از فعالیتش می‌گذرد، موفق شده است اعتماد شمار زیادی از این زنان را جلب کند. خیلی از این زنان از چرخه آسیب خارج شده و اعتیادشان را خودخواسته ترک و کار پیدا کرده‌اند اما هنوز نتوانسته‌اند سرپناهی پیدا کنند و به جای خوابیدن در خیابان‌ها، به این مرکز می‌آیند. حالا با این اقدام شهرداری، خیلی از این افراد دوباره ممکن است در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار بگیرند؛ فقط به این علت که شهرداری می‌خواهد یک چنین جای مهم و حیاتی را تعطیل و ساختمان آن را با تغییر کاربری، به تالار عروسی تبدیل کند.»
وضعیت زنان آسیب‌دیده محلات جنوب تهران چه‌گونه است؟
چهار ماه قبل، یکی از خانه‌های امن شناخته شده شهر تهران تعطیل شد؛ «خانه خورشید» با مدیریت لیلی ارشد و «سرور منشی‌زاده» در یکی از پر آسیب‌ترین و جنوبی‌ترین محله‌های پایتخت به نام هرندی در منطقه ۱۲ تهران. این موسسه در اوایل دهه ۸۰ تاسیس و در طول ۲۰ سال، به محلی امن و پناه محکمی برای زنان آسیب دیده این منطقه تبدیل شد.
از مجموع، دو هزار و ۵۰۰ زنی که در خانه خورشید خدمات دریافت می‌کردند، بیش از ۶۰۰ نفر از چرخه آسیب خارج شدند. شماری از آن‌ها در طی سال‌های فعالیت این موسسه، به مددکارانی تبدیل شدند که به پاتوق‌های مواد مخدر می‌روند. آن‌ها در گشت‌های روزانه، بین گروه‌هایی که در منطقه شناسایی شده بودند، شامپو، صابون، چسب زخم، لوازم پیش‌گیری، وازلین، پماد بتامتازون و ویتامین آ، جوراب، لباس زیر و پدهای بهداشتی برای زنان برای افراد بی‌خانمان منطقه توزیع می‌کردند.
مددکاری که در همین منطقه برای کمک به زنان آسیب‌دیده با خانه خورشید نیز همکاری داشته است، می‌گوید: «بعد از تعطیلی خانه- می‌گویم خانه چون همه آن‌جا را خانه می‌دانستند- ما فعالیت‌مان را در این منطقه به صورت داوطلبانه ادامه دادیم. باورتان می‌شود در همه گشت‌ها، هر روز زنان سراغ خانم ارشد را می‌گیرند. امید دارند که خانه دوباره درهایش باز شود. در منطقه هرندی، تعداد آسیب دیده‌ها خیلی زیاد است. ما عمدتا به زنان خدمات می‌دادیم اما حتی برخی مردان هم پی‌گیر اخبار خانه خورشید هستند.»
لیلی ارشد نیز در گفت‌وگو با روزنامه «هم‌میهن» با تایید این موضوع که ساختمان خانه خورشید به شهرداری منطقه ۱۲ بازگردانده شده است، از ارایه خدمات به بیش از ۶۰ تن از زنان آسیب دیده که به گفته او، به خدمات مشاوره و درمانی و حمایت‌های شغلی نیاز دارند، خبر داده است: «از میان این افراد، به حدود۲۲ تا ۲۳ نفر ماهانه مبلغی از سوی خیران اختصاص داده شده است که توسط خود خیران به‌صورت مستقیم واریز می‌شود. بعد از تعطیلی خانه، پزشکان بدون مرز برای ارایه خدمات پزشکی در منطقه فعالند. آن‌جا یک مرکز دی‌آی‌سی هم وجود دارد که به زنان متادون می‌دهد و خوابگاه مخصوص زنان. ما از دندان‌پزشکان بدون مرز قول گرفتیم که از این زنان حمایت کنند. چندین مورد به آن‌ها ارجاع دادیم و هزینه‌های درمان‌شان را پرداخت کردیم. آن‌ها را به انجمن نیکوکاری دندان‌پزشکان فرستادیم. البته نمی‌دانم تا چه زمانی می‌توانیم این کارها را انجام دهیم.»
چرا نهادهای دولتی به جای حمایت از موسسات کمک به زنان آسیب‌دیده، آن‌ها را تعطیل می‌کنند؟
لیلی ارشد در گفت‌وگو با هم‌میهن، به دلایل تعطیلی خانه خورشید اشاره و تایید کرده که این اتفاق صرفا به دلایل اقتصادی رخ نداده است: «اگرچه که در سال ۱۴۰۰ اولویت اول مسایل اقتصادی زنان بود و دیگر نمی‌توانستیم مانند گذشته مهارت‌آموزی، اشتغال و توانمندسازی این گروه‌ها را پیش ببریم اما دلایل دیگری هم تعطیلی را موجب شدند؛ مجموعه محدودیت‌هایی که هر روز بیشتر می‌شوند. تداخل فعالیت‌های اجتماعی در منطقه زیاد شده است. در روزنامه‌ها می‌خوانیم که می‌خواهند کار اجتماعی را به نهادهای رسمی‌تر واگذار کنند، در حالی که این گروه‌ها وقتی وارد منطقه می‌شوند، هرگز با نهادهایی که چند دهه مشغول فعالیت بوده‌اند، ارتباطی نمی‌گیرند. حالا در کنار همه این‌ها، مساله این جا است که برای فعالیت این نهادها، هزینه‌های زیادی می‌شود اما ما گزارشی مبنی بر این که چه اقداماتی صورت گرفته و چه قدر منجر به کاهش آسیب شده است، ندیده‌ایم.»
او هم‌چنین از عدم تمدید مجوز تعداد زیادی از تشکل‌های غیردولتی که در مناطقی مثل دروازه غار و شوش فعالیت می‌کنند، سخن گفته است. به باور لیلی ارشد، «تصمیم‌گیری‌های فردی»، «مداخله‌هایی که به قدر کافی تخصصی و حرفه‌ای نیستند» و «کم شدن حمایت نهادهای مرتبط رسمی» سه عامل عمده تعطیلی خانه‌های امن و موسسات کاهش آسیب در شهرهای مختلف ایران هستند.
مددکاری که با «ایران‌وایر» گفت‌وگو کرده است، می‌گوید: «خانم ارشد کاملا درست می‌گوید. ما در ایران برای توانمندسازی زنان آسیب‌دیده از هفت‌خوان رستم باید بگذریم. مراکز برای گرفتن مجوز از صدها فیلتر رد می‌شوند اما درست وقتی تلاش‌هایشان می‌خواهد به ثمر بنشیند با رفتارهای سلیقه‌ای مقامات در تمدید مجوزها یا کارشکنی‌های دیگر مواجه می‌شوند. مراکز شناخته شده و اثرگذار مثل خانه خورشید و نور سپید هدایت بیشتر از بقیه هم زیر ذره‌بین هستند. من دو سه خانه امن دیگر در همین محدوده منطقه ۱۲ تهران می‌شناسم که بی‌تابلو و بی‌نام و نشان کار می‌کنند. این‌کار به دلیل حفظ امنیت زنانی که در آن‌جا زندگی می‌کنند، صورت می‌گیرد ولی انگار علاوه بر آزارگران و مردانی که این زنان را با خشونت تا سرحد مرگ برده‌اند، مراکز را هم را از گزند شهرداری و کارشکنی‌های آن نجات داده است.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر