درستی سنجی؛ آیا شیب افت قدرت اسراییل تند شده است؟

سردار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی روز ۲۸مرداد۱۴۰۱،  در گفتگو با سایت علی خامنه‌ای (KHAMENEI.IR) مدعی شد: «شیب افت قدرت اسراییل تند شده است». او در این گفتگو اظهار داشت: «یک پوکی استخوان، کوچک‌شدگی و آشفتگی در رژیم به وجود آمده است. خود این دوستان عزیز (جهاد اسلامی) هم، به همین نتیجه رسیده‌اند. برای همین هم دراین نبرد ایستادند. یک باور قوی است که اسراییل رو به زوال است و شیب افت قدرتش نسبت به زمان هم، تند شده است. باور فلسطینی‌ها این است که می‌توانند در آینده نزدیک، صاحبان سرزمین‌شان بشوند.»

آیا شیب افت قدرت اسراییل تند شده است؟ آیا اساسا قدرت اسراییل رو به افول است؟ «ایران‌وایر» در این گزارش می‌کوشد به این پرسش‌ها پاسخ دهد.

***

آیا قدرت اسراییل رو به کاهش است؟

در سنجش قدرت کشورها اگر اقتصاد و قدرت تاثیرگذاری اقتصاد یک کشور بر بازارهای جهانی پول و سرمایه، حرف اول و آخر را نزند، قطعا یکی از مهم‌ترین شاخص‌های قدرت کشورها، قدرت اقتصادی آن‌هاست و قدرت نظامی و قدرت دیپلماتیک دو عنصر دیگر تعیین کننده قدرت کشورها در نظام بین‌الملل است. از این‌رو، در ارزیابی قدرت اسراییل نگاهی داریم به سه پایه قدرت اسراییل در نظام بین‌الملل یعنی اقتصاد، اسلحه و دیپلماسی.

 

قدرت اقتصادی اسراییل

براساس گزارش ۲۰۲۰ صندوق بین‌المللی پول (International Monetary fund) اسراییل یکی از ۲۰ کشور اول دنیا با بزرگترین «سرانه تولید ناخالص داخلی» است. این کشور در سال ۲۰۲۰ در رتبه ۱۹ جهان قرار گرفته است.

فورب در گزارشی در سال ۲۰۲۱ ورود اسراییل به جمع بیست کشور اول دنیا با بیشترین سرانه تولید ناخالص داخلی را، اتفاقی دانست که برای اولین بار رخ داده و آورده که رتبه اسراییل در سال ۲۰۱۰ از این حیث ۴۲ بوده است. گزارشی که نشان می‌دهد در طول ده سال گذشته اقتصاد اسراییل رشد فزاینده داشته است.

گزارش بانک جهانی از تولید ناخالص داخلی اسراییل (GDP) و سرانه تولید ناخالص داخلی (GDP Per Capita) بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۱ نشان از رشد شتابان اقتصاد اسراییل دارد:

سایر شاخص‌های مندرج در پروفایل اسراییل در بانک جهانی نیز نه تنها نشانی از افت قدرت اقتصادی این کشور ندارد، بلکه نشان دهنده رشد بالای اقتصادی اسرابیل دارد.

اسرابیل براساس گزارش بلومبرگ (annual Bloomberg Innovation Index) که در فوریه ۲۰۲۱ منتشر شده، هفتمین مهد نوآوری در دنیا شناخته می‌شود. براساس گزارش بلومبرگ غیراز کره جنوبی و سنگاپور که رتبه اول و دوم را در اختیار دارند، بقیه ده مهد نوآوری دنیا کشورهای اروپایی هستند جز اسرابیل که از منطقه خاورمیانه در این لیست قرار دارد.

نقشه زیر ده مهد اول نوآوری دنیا را نشان می‌دهد:

اسراییل در رنکینگ جهانی شاخص نوآوری در سال ۲۰۲۱ منتشر شده توسط سازمان جهانی مالکیت معنوی نیز، در رتبه ۱۵ جهان و رتبه اول منطقه خاورمیانه قرار دارد. اگر چه رتبه این کشور به نسبت سال ۲۰۲۰ دو پله و نسبت به سال ۲۰۱۹ پنج پله سقوط کرده، ولی رتبه منطقه‌ای این کشور در سال‌های اخیر همواره اول بوده، ضمن اینکه نمره این کشور نیز تغییر چندانی نکرده است . نمره نوآوری این کشور در سال ۲۰۲۱ معادل ۵۳.۴ برآورد شده است. نمره این کشور در سال ۲۰۲۰ معادل ۵۳.۵ و در سال ۲۰۱۹ معادل ۵۷.۴ ارزیابی شده بود. 

 

قدرت نظامی اسراییل

اسراییل عضو باشگاه هسته‌ای دنیا و یکی از ۹ کشور صاحب قدرت نظامی هسته‌ای است. براساس گزارش سال ۲۰۲۱ موسسه بین‌المللی صلح استکهلم، آمریکا، روسیه، انگلستان، فرانسه، چین، هند، پاکستان، اسراییل و کره شمالی کشورهای صاحب قدرت نظامی هسته‌ای هستند.

این کشور قدرت نظامی اول منطقه خاورمیانه و چهاردهمین قدرت نظامی دنیاست. بیزینس اینسایدر در مقاله‌ای ۲۰ قدرت اول نظامی دنیا را به این شرح معرفی کرده است: آمریکا، روسیه، چین، ژاپن، هند، فرانسه، کره جنوبی، ایتالیا، انگلستان، ترکیه، پاکستان، مصر، تایوان، اسراییل، استرالیا، تایلند، هلند، آلمان، اندونزی و کانادا. مجله Geospatial World نیز در گزارشی، اسراییل را یازدهمین قدرت نظامی دنیا معرفی کرده است. 

اسراییل در میان ۲۰ کشور دنیا که مالکیت ۱۰۰ کمپانی برتر تولید تسلیحات نظامی را در اختیار دارند با ۳ کمپانی که در رتبه‌های ۲۸، ۳۵ و ۴۶ قرار دارند حضور دارد. موسسه بین‌المللی مطالعات صلح استکهلم در گزارشی نام ۱۰۰ کمپانی برتر را معرفی و آورده: آمریکا، انگلستان، اروپا (چند ملیتی)، فرانسه، ایتالیا، روسیه، ژاپن، آلمان، سوئد، اسراییل، هند، کره جنوبی، سنگاپور، ترکیه، هلند، استرالیا، اوکراین، برزیل، اسپانیا  و سوئد ۱۰۰ کمپانی برتر تولید تسلیحات نظامی را در اختیار دارند.

 

روابط دیپلماتیک اسرائیل با غرب و دنیای عرب

«اتحادیه اروپا آماده احیای روابط نزدیک‌تر با اسرابیل پس از یک دهه توقف است». این عنوان مقاله‌ای از Alexandra Brzozowski در EURACTIV است که در ژوئن سال ۲۰۲۲ منتشر کرده است. در این مقاله با اشاره به نزدیکی اسراییل و اتحادیه اروپا آمده: «وزرای خارجه اتحادیه اروپا چراغ سبز سیاسی برای تشکیل مجدد جلسات تحت شورای اتحادیه اتحادیه اروپا و اسراییل نشان دادند، اگرچه هنوز تاریخی پیشنهاد نشده است.»

بهبود روابط با اتحادیه اروپا، هم‌زمان با عادی سازی رابطه با کشورهای منطقه خاورمیانه از جمله امارات متحده عربی، امارات و آغاز روابط با عربستان سعودی نشان می‌دهد که اسراییل در توسعه روابط دیپلماتیک نیز پیشرفت‌هایی در سال‌های اخیر داشته است. بروکینگ انستیتو در مقاله‌ای در سال ۲۰۲۱ با اشاره به نزدیکی اسراییل و کشورهای جهان عرب آن را داینامیک جدید منطقه در قرن ۲۱ دانسته و آورده: «در منطقه‌ای که با تحولات گسترده و جنگ داخلی، تغییر صف‌بندی‌های ژئوپلیتیکی و رقابت بین ائتلاف‌های رقیب که به دنبال گسترش حوزه‌های نفوذ خود و تعیین نتایج در دولت‌های ضعیف و از هم گسیخته منطقه هستند، این پویایی یک ضرورت استراتژیک قدرتمند را به خود گرفته است خصوصا به نفع کشورهای حوزه خلیج.»

 

آیا در شاخص‌های عمومی اسرائیل در وضعیت افول قرار دارد؟

خیر، گزارش سال ۲۰۲۰ The Legatum Prosperity Index که به بررسی ۱۳ شاخص امنیت، آزادی، دولت، سرمایه اجتماعی، محیط سرمایه‌گذاری، کسب و کار، بازار و زیرساخت‌ها، کیفیت اقتصادی، وضعیت مسکن، سلامت، آموزش و محیط زیست طبیعی، از میان ۱۶۷ کشور جهان می‌پردازد نشان می‌دهد که وضعیت اسراییل در سال‌های اخیر بهتر شده و به رتبه ۳۲ صعود کرده است:

رتبه این کشور در سال ۲۰۱۵ در جهان ۳۸ بود:

گزارش سال ۲۰۲۱ The Worldwide Governance Indicators WGI نیز نشان می‌دهد که اسراییل در میان کشورهای قدرتمند با رتبه بالا در شاخص‌های مهمی همچون شفافیت، ثبات سیاسی، کارآمدی حکومت،‌ کیفیت قانونگذاری، حاکمیت قانون و کنترل فساد قرار دارد و قابل مقایسه با کشورهای دموکراتیک و توسعه یافته است.

جدول زیر مقایسه‌ای است بین وضعیت اسراییل و ایران در شاخص‌های ذکر شده:

جمع بندی

سردار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مدعی شد: «شیب افت قدرت اسراییل تند شده است». او می‌گوید: «یک پوکی استخوان، کوچک‌شدگی و آشفتگی در رژیم به وجود آمده است». بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهد که وضعیت اسراییل در شاخص‌های مهم اقتصادی و قدرت نظامی و دیپلماسی، نه تنها در سال‌های اخیر افت نکرده، بلکه پیشرفت‌های قابل توجهی نیز بدست آورده است.

۱- اسراییل برای اولین بار در سال ۲۰۲۰ در میان ۲۰ قدرت برتر دنیا با بالاترین سرانه تولید ناخالص داخلی قرار گرفته است.

۲- تولید ناخالص داخلی و سرانه آن در کشور اسراییل در ۲۰ سال گذشته همواره رو به رشد بوده است.

۳- اسراییل در برآورد بلومبرگ، هفتمین مهد نوآوری در دنیا شناخته شده است.

۴- اسراییل در شاخص نوآوری ارزیابی شده توسط سازمان جهانی مالکیت معنوی رتبه اول خاورمیانه و رتبه پانزدهم دنیا را داراست. اگرچه در دوسال گذشته رتبه این کشور چند پله سقوط کرده ولی نمره این کشور چندان تغییر نکرده که نشان می‌دهد تغییر در سایر کشورها منجر به افت اندک اسراییل در رنکینگ جهانی نوآوری شده است.

۵- اسراییل یکی از ۲۰ قدر ت اول نظامی دنیاست.

۶- اسراییل یکی از ۹ قدرت هسته‌ای نظامی دنیاست.

۷- اسراییل یکی از ۲۰ کشور دنیاست که ۱۰۰ کمپانی برتر تولید تسلیحات نظامی دنیا را در اختیار دارند.

۸- روابط دیپلماتیک اسراییل با اتحادیه اروپا و اتحادیه عرب در سال‌های اخیر پیشرفت داشته، به طوری‌که پس‌از سال‌ها توقف فعالیت کمیسیون مشترک اسراییل و اتحادیه اروپا، قرار است به زودی این کمیسیون نشست مشترک برگزار کند. ضمن این‌که در یکی دو سال اخیر این کشور روند عادی‌سازی رابطه با کشورهای عرب و اسلامی منطقه از جمله امارات، بحرین و عربستان را آغاز کرده است.

۹- اسراییل در شاخص‌های عمومی امنیت، آزادی، دولت، سرمایه اجتماعی، محیط سرمایه‌گذاری، کسب و کار، بازار و زیرساخت‌ها، کیفیت اقتصادی، وضعیت مسکن، سلامت، آموزش و محیط زیست طبیعی از رتبه ۳۸ جهان در سال ۲۰۱۵ به رتبه ۳۲ در سال ۲۰۲۱ صعود کرده است.

۱۰- اسراییل در شاخص های مهمی همچون شفافیت، ثبات سیاسی، کارآمدی حکومت،‌ کیفیت قانونگذاری، حاکمیت قانون و کنترل فساد نیز قابل مقایسه با کشورهای دموکراتیک و توسعه یافته است.

بنابراین «ایران‌وایر» به ادعای سردار حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مبنی بر اینکه «شیب افت قدرت اسرائیل تند شده است» نشان «دروغ پینوکیو» می‌دهد.

دروغ پینوکیو: اظهاراتی که عدم صحت آن‌ها قبلا ثابت شده یا بر اساس تحقیقات و مدارک موجود کذب از کار درآمده‌اند یا به عبارتی یک دروغ عیان است.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در «ایران‌وایر»، این‌جا را کلیک کنید.