قطع ارتباط آلبانی با ایران؛ کینه تاریخی جمهوری اسلامی

هیات وزیران کشور آلبانی تصمیم به قطع روابط دیپلماتیک با تهران گرفته و به دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران در این کشور ۲۴ ساعت فرصت داده که خاک این کشور را ترک کنند.

 تصمیم را «ادی راما»، نخست وزیر آلبانی از «تیرانا» پایتخت این کشور اعلام کرده و گفته است دلیل آن دست داشتن جمهوری اسلامی ایران در حملات سایبری متعدد به زیرساخت‌های کشور آلبانی، از جمله یک حمله سایبری گسترده در ۲۴تیر۱۴۰۱ است. آلبانی هدف از این حمله را «از کار انداختن خدمات عمومی، سرقت اطلاعات و مبادلات انجام شده الکترونیکی دولت» عنوان کرده است.

***

آیا قطع ارتباط آلبانی با ایران با اهمیت دارد؟

قطعا. اگرچه آلبانی کشوری کوچک با کمتر از سه میلیون جمعیت است و از اعضای اتحادیه اروپا هم نیست، اما این کشور عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است که بر اساس اساسنامه آن، حمله به خاک یک کشور حمله به تمامی اعضای آن محسوب می‌شود.

قطع ارتباط یک دولت به معنی زیر فشار سیاسی گذاشتن آن و جلب توجه جهانی به مساله بروز کرده است و هزینه‌های دیپلماتیک را برای کشور هدف بالا می‌برد. دلیلی که آلبانی روابط خود با تهران را به طور کامل قطع کرده، قدیمی است. روابط ایران و آلبانی پیش از قطع کامل هم در سطح کاردار بود. آلبانی در سال ۱۳۹۷ «غلامحسین محمدنیا»، سفیر ایران در این کشور را با اتهام «به خطر انداختن امنیت کشور» اخراج کرده بود. سفارت جمهوری اسلامی در آلبانی از چهار سال پیش تاکنون با کاردار اداره می شده، اما بدان معنا نبوده که لزوما از تعداد کادر دیپلماتیک ایران در این کشور کاسته شده باشد.

 

حمله سایبری به عضو ناتو چه معنایی دارد؟

ناتو همانند دیگر پیمان‌های امنیت دسته‌جمعی در سال‌های اخیر، تفسیرهایی از معنی حملات سایبری و تطبیق آن با حقوق مخاصمات مسلحانه یا حقوق مربوط به جنگ داده است. بر اساس تفسیری از حملات سایبری، چنانچه شدت عملیات به زیرساخت‌های حیاتی به آستانه حمله مسلحانه متعارف ارتقا پیدا کند، برخی از کشورها حق دفاع مشروع برای نیروهای مسلح را برای خود محفوظ می دانند. جمهوری اسلامی خود چنین تفسیری از حملات سایبری دارد.

 

حمله مسلحانه متعارف چیست؟

منظور از حمله مسلحانه متعارف یا درگیری مسلحانه زمانی است که یک یا چند کشور بدون توجه به دلایل یا شدت این رویارویی، علیه کشوری دیگر به نیروی مسلح متوسل شوند و به این درگیری ادامه دهند. هیچ اعلام رسمی نیاز نیست تا این نوع درگیری را حمله مسلحانه نامید.

مفهوم حقوقی جنگ شامل چهار عنصر یا رکن اساسی است که عبارتند از: «وجود تشکیلات یا سازمان حمله کننده که در مخاصمه بین‌المللی، منظور از آن در درجه اول دولت‌ها هستند. دوم عنصر مادی، که نوعی اعمال قدرت نظامی مثل به‌کارگیری سلاح یا تجهیزات نظامی است. سوم عنصر معنوی که یعنی نیت و قصد حمله و در نهایت هدف‌دار بودن جنگ، که منظور از آن منافع کشور حمله کننده است.»

 

آیا ایران انگیزه لازم برای حمله به مثابه حمله مسلحانه متعارف به آلبانی را داشته؟

پس از حمله ایالات متحده به عراق و سرنگون کردن دولت «صدام حسین»، سازمان مجاهدین خلق که بزرگترین گروه مخالف جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور است؛ مجبور به ترک پایگاه خود در عراق شد. آلبانی پذیرفت که به حدود دو هزار نفر از اعضای این سازمان اجازه اقامت بدهد. جمهوری اسلامی ایران از آلبانی بابت این میزبانی ناخرسند است و می‌گوید اعضای سازمان مجاهدین از مقصد آلبانی در شبکه‌های اجتماعی علیه جمهوری اسلامی فعالیت می‌کنند.

یک ماه پیش از این، یک شرکت امنیت سایبری آمریکایی گفته بود که حملات سایبری اواخر تیرماه که فعالیت سامانه‌های اینترنتی چندین نهاد دولتی آلبانی را به طور موقت قطع کرده بود، به احتمال زیاد توسط هکرهای وابسته به حکومت ایران انجام شده و هدف آن مختل کردن برگزاری اجتماع مجاهدین خلق در این کشور بوده است.

 

واکنش اعضای ناتو چه بوده؟

همان‌طور که در مقاله اخیر «ایران‌وایر» پیش بینی شده بود که «جیمز کلورلی»، وزیر خارجه جدید بریتانیا موضع مصمم‌تری در برابر ایران نسبت به چند وزیر خارجه پیشین بگیرد، او در اولین روز وزارت خود به تندی بابت اتهام وارد شده به جمهوری اسلامی ایران تاخته است.

وزیر خارجه بریتانیا گفته «اقدامات بی‌مهابای ایران نشان‌دهنده نادیده گرفتن بی‌شرمانه شهروندان آلبانی است» و وعده داده کشورش از آلبانی به عنوان شریک ارزشمند خود و متحد ناتو حمایت کند و بگوید: «ما در افشای اقدامات غیرقابل قبول ایران، به آلبانی و سایر متحدان خود می‌پیوندیم.»

ایالات متحده هم در بیانیه‌ای حملات سایبری جمهوری اسلامی به آلبانی را به عنوان یکی از کشورهای عضو ناتو محکوم کرده و گفته «برای پاسخگو کردن ایران در خصوص فعالیت‌هایی که امنیت متحدان آمریکا را به خطر می‌اندازد، اقدامات بیشتری انجام خواهد داد.»

 

واکنش جمهوری اسلامی ایران چه بوده؟

وزارت خارجه جمهوری اسلامی در بیانیه‌‌ای از تصمیم آلبانی «به شدت» انتقاد کرده و گفته ایران «به عنوان یکی از کشورهای هدف حملات سایبری به زیرساخت‌های حیاتی خود، هرگونه استفاده از فضای سایبری به عنوان ابزاری برای حمله به زیرساخت‌های حیاتی سایر کشورها را مردود و محکوم می‌کند.» با این همه در این بیانیه گفته شده که «میزبانی دولت آلبانی از یک فرقه تروریستی نشان‍‌دار» که منظور از آن مجاهدین خلق است «از اثرپذیری تیرانا از طرف‌های ثالث است و تصمیم نابجا و نامناسبی» بوده است.