مردم ایران روز به روز از مناسبت‌های مذهبی و انقلابی می‌گریزند و مناسبت‌های ملی را جایگزین آن‌ها میکنند.
روزگاری در همین ایران، مناسبت‌های انقلابی هم‌چون ۲۲ بهمن، ۱۳ آبان و روز «قدس» شبیه مناسبت‌های مذهبی، هم‌چون نماز جمعه، محرم و صفر با شکوه و جمعیت انبوهی برگزار می‌شدند اما حالا اوضاع خیلی فرق کرده است. عموم شهروندان ایران انگار به این نتیجه رسیده‌اند که بازیابی هویت ملی در پیوند با هویت جهانی، می‌تواند زندگی بهتری برای آن‌ها رقم بزند. شاید به همین دلیل است که بیشتر سراغ مناسبت‌های ملی، تاریخی و حتی جهانی می‌روند.
فصل‌نامه «مطالعات راهبردی فرهنگ» سراغ همین موضوع رفته است. خلاصه‌ای از آن‌چه در پژوهشی با عنوان «بررسی روش‌های بهبود و تحول اساسی در اجرای مناسبت‌های رسمی» منتشر شده است را در مطلب زیر می‌خوانید.
***
مردم ایران به واسطه مشکلات اقتصادی، ناکارآمدی دستورات دینی در اداره جامعه و فساد روحانیون، دست از قصه‌ها و وعده‌های ایدئولوژیک شسته و به تاریخ و هویت ملی خود بیشتر از گذشته متمایل شده‌اند.
به نظر می‌رسد مردم در چند سال اخیر ترجیح می‌دهند سفره‌های «هفت‌سین» بزرگ‌تر برای نوروز بیندازند، جشن «یلدا»، «چهارشنبه سوری» و «سیزده به در» را خانوادگی برگزار کنند و حتی مناسبت‌های قدیمی‌تر مثل جشن‌های «مهرگان» و«سده» و مناسبت‌های جهانی مانند جشن «هالووین» یا سال نو میلادی را هم برگزار کنند اما کمتر سراغ مناسبت‌های مذهبی و انقلابی می‌روند.
فصل‌نامه «مطالعات راهبردی فرهنگ» به سراغ این پوست‌اندازی نرم و آرام در جامعه رفته و تحقیق کم‌یابی با عنوان «بررسی روش‌های بهبود و تحول اساسی در اجرای مناسبت‌های رسمی» در ایران منتشر کرده است.
شرکت کنندگان در این تحقیق درباره میزان شرکت خود در برنامه‌های ملی، مذهبی و انقلابی داده‌های جالب توجهی ارایه کرده‌اند. ۶۵ درصد آن‌ها گفته‌اند همیشه و به طور معمول در جشن نوروز شرکت میکنند که این آمار برای مراسم روز ۱۳ به‌در بیش از ۹۰ درصد به دست آمده است.
۵۶ درصد هم گفته‌اند همیشه و به طور معمول در مراسم چهارشنبه‌سوری شرکت میکنند که این نرخ مشارکت برای مراسم شب یلدا بیش از ۶۲ درصد است.
در حوزه برنامه‌های مذهبی نیز ایام محرم با ۷۱ درصد مهم‌ترین مناسبت مذهبی است که مردم در آن همیشه یا به طور معمول شرکت میکنند.
جشن‌ها و عزاداری‌های مذهبی هم به طور کلی با ۶۱ درصد و ۵۲ درصد، در رده‌های بعدی قرار دارند.
در این تحقیق هم‌چنین ۵۰ درصد گفته‌اند در راهپیمایی ۲۲ بهمن شرکت نمی‌کنند و تنها ۲۱ درصد گفته‌اند همیشه در این برنامه حضور دارند.
راهپیمایی روز قدس از دیگر برنامه‌هایی انقلابی است که تنها ۲۳ درصد گفته‌اند همیشه در آن شرکت میکنند.
یکی دیگر از متغیرهای اصلی این تحقیق، میزان اهمیت مشارکت مردم در مناسبت‌ها است که بیش از ۸۳ درصد گفته‌اند شرکت در جشن نوروز را زیاد و خیلی زیاد دارای اهمیت می‌دانند.
۸۱ درصد هم مراسم روز ۱۳ به‌در و ۸۰ درصد مراسم شب یلدا را زیاد و خیلی زیاد دارای اهمیت دانسته‌اند.
این تحقیق نشان می‌دهد بیشترین میزان اهمیت شرکت در برنامه‌ها مربوط به جشن نوروز با ۶۰.۹ درصد و کمترین میزان اهمیت حضور مربوط به برنامه چهارشنبه سوری با ۹.۸ درصد است.
در این میان، ۸۴ درصد مراسم ایام محرم و ۷۵ درصد هم مراسم نماز جمعه را از جمله برنامه‌های مذهبی مهم نام برده‌اند.
جمع‌بندی این بخش می‌گوید بیشترین میزان اهمیت شرکت در مناسبات و مراسم مربوط به حضور در آیین محرم با ۵۶.۶ درصد و کمترین میزان اهمیت حضور مربوط به مراسم نماز جمعه با ۹.۶ درصد است.
در مورد برنامه‌های انقلابی هم شرکت راهپیمایی ۲۲ بهمن با ۷۳ درصد از درجه اهمیت زیاد و خیلی زیادی برخوردار است.
این تحقیق در حالی تلاش کرده است که بخش قابل توجهی از جامعه ایران را هم‌چنان مقید به شرکت در برنامه‌های مذهبی نشان بدهد که سایر مطالعات و تحقیقات خلاف این ادعا را ثابت میکنند.
نتایج ده‌ها بررسی تغییر و تحول جامعه ایران که در سال‌های اخیر منتشر شده‌اند نیز تایید میکنند که این جامعه روز به روز از هویت دینی و سنتی فاصله گرفته و هویت‌های ملی و جهانی را جایگزین آن می‌کند.
گرایش به بازسازی تاریخ تمدن ایران و پیوند خوردن با هویت جهانی یکی از مهم‌ترین نماد‌ها و نشانه‌های تغییر در جامعه کنونی ایران است.
دو سال پیش نیز «مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری» با انتشار تحقیقی هشدار داده بود که دو هویت ملی و جهانی به بزرگ‌ترین رقبای هویت دینی یا مذهبی در ایران تبدیل شده و به تدریج این هویت را به کنار می‌زنند.
این تحقیق اما در پایان، هم‌سو با سایر یافته‌ها نوشته است: «علت این که اکثر مردم به مناسبت‌های مختلف جهانی مانند روی آورده‌اند، موفقیت کشورهای غربی در نمادسازی قوی و گسترش روزافزون شبکه‌های اجتماعی جهانی است.»
یکی دیگر از نتایج این تحقیق می‌گوید: «هرچه فضاي مجازی در جامعه بیشتر گسترش یابد، به همان نسبت از میزان بهبود اجرای مراسم و آیین‌ها {انقلابی و مذهبی} کاسته می‌شود.»
این موضوع مهمی است که مقام‌های جمهوری اسلامی تلاش‌ها برای محدود کردن آن در ایران را آغاز کرده‌اند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر