شلیک به هواپیمای اوکراینی را می‌توان مقطعی دانست که برای گروهی از مردم این باور را به وجود آورد یا تقویت کرد، که هر کاری از جمهوری اسلامی ساخته است و از سوی دیگر، ته‌مانده اعتماد شهروندان به حکومت را نابود کرد.
استناد به سخنان کارشناسان برای تکذیب شلیک به هواپیمای اوکراینی، باعث شد که اعتماد به کارشناسانی که در رسانه‌های دولتی سخن می‌گویند نیز از بین برود.
سه روز پنهان‌کاری و کتمان مقامات حکومت و سخنان پس از آن، باعث شد که حتی گروهی از حامیان حکومت به اخبار و سخنان مقامات بدبین شوند، به خصوص اینکه خود مقامات مدعی شدند از ابتدا حدس می‌زدند که هواپیمای خودی، هدف قرار گرفته است. این رفتار مقامات باعث شده که خانواده برخی از جان باختگان که نزدیک به حکومت بودند، از عمدی بودن شلیک سخن بگویند.
ماجرا حتی به شخص رهبر جمهوری اسلامی نیز کشیده شد و «مهدی کروبی»، در نامه‌ای نوشت که «خامنه‌ای» یا از فاجعه سرنگونی هواپیمای اوکراینی آگاه بوده و اجازه «فریب مردم» را داده، یا از آن بی خبر بوده، که در هر دو صورت شرایط رهبری را ندارد.
***
سه روز تکذیب و حاشا
۱۸دی۱۳۹۸ و چند ساعت پس از حمله موشکی ایران به پایگاه آمریکا در عراق، هواپیمای اوکراینی سقوط کرد و از همان ساعت اولیه، گزارش‌هایی مبنی‌بر شلیک موشک به این هواپیما وجود داشت. در فضای مجازی گزارش‌ها و تصویرهایی از آتش گرفتن هواپیما و شلیک موشک منتشر شد، اما مقامات سازمان هواپیمایی گزارش‌ها را به شدت تکذیب کردند.
«امیرعلی حاجی زاده»، فرمانده هوافضای سپاه پاسداران، بعدا مدعی شد که همان روز چهارشنبه در راه بازگشت از غرب کشور به تهران گفته که «من احتمال بالا می‌دهم که هواپیمای خودی را زدیم.»
با این حال، روند حاشا تا سه روز ادامه داشت و حتی وقتی که «دونالد ترامپ»، رییس جمهور آمریکا و «جاستین ترودو»، نخست‌وزیر کانادا، اعلام کردند که این هواپیما بر اثر شلیک یک موشک زمین به هوای ایران سرنگون شده، «علی عابدزاده»، رییس هواپیمایی کشوری ایران، سرنگونی هواپیما با اصابت موشک را، «از لحاظ علمی غیر ممکن» خواند.
پس از آن اما برخی مقامات سابق از جمله «احمد خرم»، وزیر سابق راه، با اشاره به سوابق عابدزاده به عنوان سردار سپاه و اطلاع او از موضوعات نظامی، این تکذیب را عجیب دانستند.
«رویترز»، «سی‌بی‌اس» و «نیوزویک» نیز به نقل از منابع اطلاعاتی آمریکایی که هویت‌شان فاش نشده، نوشتند که هواپیما با موشک ایرانی ساقط شده، اما «علی ربیعی»، سخنگوی دولت، و دیگر مقامات دولتی از اساس موضوع شلیک را تکذیب کردند و ربیعی گفت: «وقتی که مشخص شد این ادعای دروغ عاری از حقیقت است، هیچ کس مسوولیت این دروغ بزرگ را بر عهده نخواهد گرفت.»
این مقامات دولتی اما پس از آن گفتند که تکذیب‌هایشان به استناد سخنان مقامات نظامی بوده است.
هم‌زمان با سخنان مقامات دولت، خبرگزاری‌های «ایرنا» و «تسنیم»، گزارش‌هایی را با عناوین هفت دلیل یا شش دلیل برای دروغ بودن ادعای اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی» منتشر کردند.
«ایرنا» حتی بیانیه جمعی از متخصصان اتحادیه صنایع هوایی و فضایی ایران و دانش‌آموختگان مهندسی هوافضای دانشگاه صنعتی شریف را با عنوان «۱۰ دلیل در رد ادعای اصابت موشک به هواپیمای مسافربری اوکراینی» منتشر کرد.
در فایل افشا شده از مصاحبه «محمد جواد ظریف» نیز، او اعلام کرد که روز جمعه، یعنی دو روز بعد از سقوط هواپیما، در جلسه شورای عالی امنیت ملی به مقامات این شورا و رییس ستاد کل نیروهای مسلح گفته که «اگر واقعا موشک خورده، بگویید که ما ببینیم چگونه علاجش کنیم.» اما آنان به او تاخته‌اند «انگار کفر ابلیس» گفته است. ظریف گفته که در همان روز، «کیوان خسروی»، سخنگوی شورای عالی امنیت ملی، از ظریف خواسته که شلیک موشک را تکذیب کند.
گزارش‌هایی نیز مطرح بود که در همان روز، جلسه‌ای با حضور مقامات دولت و سپاه پاسداران در حضور خامنه‌ای تشکیل، و در نهایت تصمیم بر اعلام موضوع شلیک گرفته شده است.
در نهایت روز شنبه۲۱دی، ستاد کل نیروهای مسلح اعلام کرد هواپیمای اوکراینی «بر اثر بروز خطای انسانی و به صورت غیر عمد»، مورد اصابت قرار گرفته است.
رهبر جمهوری اسلامی نیز از فرماندهان سپاه به دلیل توضیح سقوط هواپیمای اوکراینی با موشک تشکر کرد و گفت که در مورد سرنگونی هواپیمای اوکراینی، ابهاماتی وجود دارد.
اطلاع دادن حمله به آمریکا و متوقف نکردن پروازها
متوقف نکردن پروازها در شب شلیک موشک‌های سپاه پاسداران به پایگاه آمریکایی عین‌الاسد در عراق نیز، موضوعی است که هیچ مقامی پاسخ درستی به آن نداده است. برخی از مقامات اعلام کردند که چنین کاری نقشه این حملات را برملا می‌کرده، اما بعدها مشخص شد که سپاه پاسداران حمله خود را از طریق مقامات عراقی، به آمریکا اطلاع داده بود.
این ماجرا وقتی عجیب‌تر می‌شود که امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده هوافضای سپاه پاسداران، گفته بود: «ما احتمال شلیک کروز و ورود هواپیماها را داشتیم و خودمان را آماده درگیری همه جانبه کرده بودیم.»
حاجی‌زاده همچنین تقصیر متوقف نشدن پروازها را به گردن نهادهای دیگر انداخته و گفته بود که «ما چندین‌بار درخواست کردیم که فضای کشور از پروازها خالی شود و به اصطلاح کلیر شود»، اما «به ملاحظه برخی مسائل، عزیزان ما این موضوع را دنبال نمی‌کنند.»
سخنان تحریک آمیز مقامات
فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران و دیگر مقامات، در سه سال گذشته سخنانی داشته که داغ خانواده جانباختگان و معترضان را تازه کرده است.
از جمله حاجی زاده گفته بود: «چطور می‌شود هواپیما به این پهن پیکری با چند کیلوگرم مواد منفجره، نتواند به فرودگاه برگردد و نشیند؟»
روز ۲۲دی، «حسین سلامی»، فرمانده کل سپاه، در جلسه غیر علنی مجلس گفته بود که «اگر ما مطرح نمی‌کردیم که هواپیما با موشک ساقط شده، هیچ‌کس متوجه نمی‌شد.»
«محمدرضا نقدی»، معاون هماهنگ‌کننده سپاه پاسداران نیز گفته بود: «ما می‌توانستیم خودمان را به قرائن بسیاری آویزان کنیم و بگوییم اشتباهی انجام نشده و دشمن جنگ الکترونیک کرده است.»
متهمان دادگاه اروجعلی ببرزاده
«حسن روحانی» با اشاره به سابقه خود در فرماندهی ستاد پدافند هوایی گفته بود: «در این داستان نمی‌تواند فقط یک فرد مقصر باشد، نه این که یک نفر که دکمه را فشار داده مقصر بوده است، دیگرانی هم هستند.»
با این حال، سرنوشت دادگاه متهمان شلیک به هواپیمای اوکراینی شبیه به پرونده کوی دانشگاه تهران و ماجرای موسوم به «اروجعلی ببرزاده»، یا قتل‌های زنجیره‌ای شد، و مقامات سپاه پاسداران اشتباه یا تخلف را تنها محدود به اپراتورهای پدافند نسبت داده‌اند.
حداقل ۵۰ سال زندان برای معترضان
در حالی که پرونده شلیک به هواپیمای اوکراینی به اپراتور و فرماندهان رده پایین محدود شده، برای معترضان به شلیک به این هواپیما، حداقل ۵۰ سال حکم صادر شده است.
«بهاره هدایت» که به دلیل «شرکت در تجمع جلوی دانشگاه امیرکبیر در اعتراض به سرنگونی هواپیمای اوکراینی»، به چهار سال زندان محکوم شده بود، پس از اعتراضات سراسری امسال برای اجرای حکم بازداشت شد. «مهدی محمودیان» نیز به اتهام فراخوان روشن کردن شمع به یاد قربانیان انهدام هواپیمای اوکراینی، به چهار سال زندان محکوم شده است.
پیش از آن نیز ۲۷ نفر به دلیل شرکت در اعتراضات مربوط به سقوط این هواپیما و همدردی با جانباختگان، به بیش از ۴۱ سال زندان محکوم شده بودند. به جز افرادی که نامشان مشخص شده، برخی از وکلا نیز بدون اشاره به نام موکلانشان، اعلام کرده بودند که آنان به دلیل شرکت در این تجمعات اعتراضی به زندان محکوم شده‌اند.
گزارشگران بدون مرز، پنجشنبه ۱۷بهمن۱۳۹۸، با انتشار گزارشی، از احضار ۲۱ روزنامه‌نگار در شهرهای مختلف ایران از طرف سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات، و تهدید آن‌ها بعد از «افشای دروغ حکومتی در رابطه با ساقط شدن هواپیمای اوکراینی» خبر داده بود.
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر