اخاذی جمهوری اسلامی برای خروج قانونی از کشور

در روزهای گذشته خبرهایی مبنی بر لغو برگزاری آزمون «آیلتس» در ایران منتشر شد که در نهایت سازمان سنجش آموزش کشور آن را تایید کرد. 

این مساله را می‌توان در کنار افزایش عوارض خروج از کشور قرار داد. هم‌چنین در پاییز امسال بود که رسانه‌های داخل ایران از شرایط آزادسازی مدارک تحصیلی و اخذ هزینه‌های سنگین برای آن خبر دادند. این موارد تنها چند نمونه از هزینه‌هایی هستند که برای مهاجرت از ایران تعیین شده‌اند و به جیب حکومت می‌روند. 

آیا همه اقشار جامعه می‌توانند این هزینه‌ها را بپردازند؟ به نظر می‌رسد میل به مهاجرت پس از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ افزایش هم داشته اما جمهوری اسلامی با سرکوب شدید معترضان، راه قانونی خروج از کشور را هم به منبع درآمد قابل توجهی برای خود تبدیل کرده است.

آن‌ها که می‌مانند، باید ساکت باشند و آن‌ها که می‌خواهند قانونی بروند، باید به جیب حکومت پول بریزند. تکلیف اقشار کم‌ درآمد در این میان چه خواهد بود؟  

***

چهارشنبه ۲۱ دی ماه بود که خبری در شبکه‌های اجتماعی حاکی از لغو آزمون «آیلتس» از سال ۱۴۰۲ منتشر شد. پنج‌شنبه ۲۲ دی، خبرگزاری «ایسنا» همین خبر را تایید کرد؛ البته با این توضیح که متقاضیان می‌توانند برای انجام این آزمون، به کشور ترکیه سفر کنند. 

در نهایت، پس از سروصدایی که این خبر به پا کرد، سازمان سنجش آموزش کشور با تایید لغو این آزمون، دلیل آن را نگرانی از تقلب و سازمان‌دهی مراکز آزمون اعلام کرد. 

«تجارت‌نیوز» صبح روز پنج‌شنبه و پیش از تایید سازمان سنجش، در گزارشی پیرامون همین مساله، این احتمال را وارد دانست که دلیل این توقف می‌تواند افزایش هزینه آزمون آیلتس باشد، زیرا تا‌کنون هزینه این آزمون شش میلیون تومان بوده است اما اگر سازمان سنجش کشور این هزینه را به خاطر بالا رفتن قیمت دلار افزایش دهد، مبلغ آن به ۱۱ میلیون تومان خواهد رسید. 

مهاجرت از ایران طی سال‌های اخیر به بحث مطرح جامعه‌شناسان و رسانه‌ها تبدیل شده است. دانش‌آموزانی که تلاش خود را بر پایه ادامه تحصیل در کشورهایی غیر از ایران متمرکز می‌کنند، زبان انگلیسی یاد می‌گیرند و اطلاعات جامعی از پذیرش در دانشگاه‌های مختلف اروپا، امریکا، استرالیا و حتی ترکیه دارند. 

پیش‌تر، «بهرام صلواتی»، مدیر «رصدخانه مهاجرت» گفته بود سالیانه حداقل ۶۵هزار نفر از ایران مهاجرت می‌کنند. 

البته این آمار بدون در نظر گرفتن مهاجران و پناه‌جویان به ترکیه است. هرچند بسیاری از کسانی‌ که برای مهاجرت به ترکیه اقدام می‌کنند، اگر نخواهند در پروسه پناهندگی قرار گیرند، به فکر پول جمع کردن و خرید ملک و زمین هستند تا اقامت خود را در ترکیه تضمین کنند. 

 

عوارض خروج از کشور 

در پی اعلام جزییات لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، رسانه‌ها خبر از تغییرات عوارض خروج از کشور دادند. 

طبق گزارش خبرگزاری «مهر»، بر اساس لایحه بودجه سال آینده، عوارض خروج از کشور برای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان خواهد بود. البته این مبلغ صرفا خروج اول را شامل می‌شود. 

ایرانی‌ها برای سفر دوم، ۶۰۰ هزار تومان و برای سفر سوم باید ۸۰۰ هزار تومان هزینه خروج بپردازند. 

براین اساس، دومین سفر افزایش ۵۰ درصدی و سومین سفر افزایش صددرصدی خواهد داشت. 

البته مسافران به مکان‌های مذهبی کشور عراق از طریق مرز زمینی و در دوران «اربعین»، مراسم سالانه ۴۰ روز بعد از واقعه کربلا برای شیعیان، عوارض خروج نمی‌پردازند. اما مسافران به عربستان سعودی برای حج تمتع و حج عمره در سفر اول ۱۳۲ هزار تومان خواهند پرداخت. 

مهر اعلام کرده است که با احتساب این جزییات، درآمد حاصل از عوارض خروج برای جمهوری اسلامی به سه هزار و ۴۳ میلیارد تومان خواهد رسید. 

در واقع بیشترین هزینه مردم و درآمد حکومت، بابت مسافران تفریحی خواهد بود. 

 

هزینه آزادسازی مدارک تحصیلی 

در آذر سال جاری بود که رسانه‌ها خبر دادند دانشجویانی که قصد آزادسازی مدرک تحصیلی خود را دارند، باید بین شش تا ۲۵ میلیون تومان برای هر ترم هزینه بپردازند. این هزینه با توجه به مقطع تحصیلی، متغیر است.

«تجارت‌نیوز» جزییات میزان پرداختی را پیش‌تر منتشر کرده است. طبق این گزارش و بررسی جزییات پرداخت، حالا دانشجویان برای مهاجرت، در کنار پروسه‌ سختی که در پیش دارند، هزینه‌های گزافی هم به جمهوری اسلامی باید بپردازند. 

از سوی دیگر، ابلاغیه‌ای که برای آزادسازی مدارک تحصیلی صادر شد، دانش‌آموختگان سال‌های پیش را هم شامل می‌شود. 

این در حالی است که شهریور ۱۴۰۱، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی وثیقه خروج از کشور دانشجویان علوم پزشکی را هم افزایش داد. طبق این افزایش هزینه، دانشجویان دکتری حرفه‌ای پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی باید به ازای هر سال تحصیلی، ۱۵۰ میلیون تومان و دانشجویان کارشناسی علوم پزشکی نیز ۶۰ میلیون تومان وثیقه خروج از کشور تهیه کنند. 

 

افزایش میل به مهاجرت؛ اخاذی‌های جمهوری اسلامی

 تا پیش از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، احتمالا هر ایرانی در خانواده خود فردی را می‌توانست بیابد که میل به مهاجرت دارد که اگر اقدام هم نکرده بود، لااقل به آن فکر می‌کرد. اما این مساله به نظر می‌رسد که پس از گذشت نزدیک به چهار ماه از اعتراضات و سرکوب شدید معترضان، بیشتر هم شده باشد. 

این خروج از کشور به نام مهاجرت تحصیلی باشد یا هر امکان دیگر، مواجه ایرانی‌ها، خصوصا نسل جوان را با جمهوری اسلامی نشان می‌دهد؛ حکومتی که معترضان را به راحتی در خیابان می‌کُشد، به زندان می‌اندازد، اعدام می‌کند و موجی از مخالفان که آینده بهتر را در خارج از مرزهای ایران جست‌وجو می‌کنند. 

حالا با لغو برگزاری آزمون آیلتس که نخستین گام برای پذیرش تحصیلی به شمار می‌آید، هم‌چنین افزایش عوارض خروج و اخذ پول برای آزادسازی مدرک، به نظر می‌رسد این مسیر برای متقاضیان سخت‌تر می‌شود و در عین حال، طبقه‌های اجتماعی که می‌توانند از این مسیر آینده‌ بهتری برای خود بسازند، محدود‌تر خواهد شد.