سفارت جمهوری آذربایجان که در یک تنش فزاینده با ایران است، در هفتمین روز بهمن ۱۴۰۱ هدف حمله مسلحانه قرار گرفت و در اولین ساعات صبح یک روز تعطیلی آخر هفته در ایران، رئیس بخش امنیتی سفارت آذربایجان در ایران کشته شد و دو نفر در این حمله مجروح شدند. در یک صبح جمعه طوفانی، در تهران چه گذشت؟
***
در ساعات اولیه این حمله رسانههای آذربایجان به نقل از رسانههای جمهوری اسلامی خبر دادند که این حمله از طرف یک شهروند ارمنی صورت گرفته، اما ساعاتی بعد رسانههای ایرانی به نقل از رییس پلیس تهران او را یک ایرانی غیرارمنی معرفی کرده‌اند که همراه با دو فرزند خود به داخل سفارت رفته است.
هویت فرد مهاجم از سوی رسانههای ایرانی «یاسین حسین‌زاده» معرفی شده است. به نوشته رسانههای آذربایجانی، مهاجم با اسلحه خودکار «کلاشنیکف» وارد سفارت شده و به بخش نگهبانی حمله کرده است.
رسانههای آذربایجان با استناد به فیلم دوربین‌های مداربسته سفارت این کشور در تهران نوشته‌اند: «رییس پلیس تهران دروغ می‌گوید و طرف ایرانی در پی آن هست که حادثه را به نفع خود تحلیل کند. در فیلم حمله شخص تنها بوده و برخلاف گفته رییس پلیس تهران، دو کودک همراه او نیستند.»
یکی از تازه‌ترین ویدئوهایی که رسانههای آذربایجان منتشر کرده‌اند حکایت از آن دارد که در زمان حمله به سفارت فرد مهاجم تنها نبوده است و یک نفر سعی در شکستن شیشه‌های درب ورودی سفارت دارد و بعدا اسلحه به دست گرفته و شروع به تیراندازی می‌کند. در این حین نیز یک نفر دیگر هم کوکتل مولوتفی در دست دارد و روبروی سفارت دیده می‌شود، ولی در انداختن آن به داخل سفارت ناکام می‌ماند.
رسانههای دو کشور در مورد حادثه چه می‌گویند؟
رسانههای جمهوری آذربایجان این حادثه را حمله «تروریستی» دانسته و رسانههای جمهوری اسلامی به نقل از مقامات ایران نوشته‌اند که شخص حمله کننده به سفارت انگیزه «شخصی» داشته است.
رسانههای جمهوری آذربایجان نوشته‌اند که بر اساس اطلاعات غیررسمی که به‌دست آورده‌اند شخص حمله‌کننده به سفارت این کشور به سپاه پاسداران مرتبط است.
به نوشته ایسنا، این فرد با انگیزه شخصی به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران حمله کرده و در تحقیقات اولیه متهم مدعی شده است: «فروردین‌ماه امسال همسرم به سفارت آذربایجان در تهران مراجعه کرده و دیگر به منزل مراجعه نکرده است. وی انگیزه خود از حمله به سفارت جمهوری آذربایجان را اینگونه بیان می‌کند که در مراجعات مکرر به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران هیچ پاسخی از آنها دریافت نمی‌کردم و تصور می‌کردم همسرم در سفارت جمهوری آذربایجان در تهران حاضر است و حاضر به دیدار با من نیست. امروز صبح تصمیم گرفتم با اسلحه کلاشنیکفی که از قبل تهیه کرده بودم به سفارت مراجعه کنم.»
سرتیپ پاسدار «حسین رحیمی»، رئیس پلیس تهران با اعلام خبر دستگیری فردی که با سلاح گرم به سفارت آذربایجان حمله کرده بود، گفت: «در تحقیقات اولیه، فرد مهاجم انگیزه خود را مشکلات شخصی و خانوادگی اعلام کرده است که همراه با دو فرزند خود به داخل سفارت رفته بود.»
رسانههای ایران می‌نویسند: «بررسی سوابق متهم نشان می‌دهد متهم در ۲۹ فروردین ۱۴۰۱ شکایتی را مبنی بر مفقودی همسرش در ارومیه ثبت کرده و همسر وی اهل جمهوری آذربایجان بوده است.»
رسانههای جمهوری آذربایجان با رد این موضوع مسئولان جمهوری اسلامی را به «فرافکنی» متهم کرده‌اند.
واکنش مقامات دو کشور به این حمله چه بود ؟
«الهام علی‌اف»، رئیس‌جمهور آذربایجان در بیانیه‌ای به این حمله واکنش نشان داده و نوشت: «ما خواستار بررسی فوری این اقدام تروریستی و مجازات تروریست‌ها هستیم. حمله تروریستی به نمایندگی‌های دیپلماتیک غیرقابل قبول است.»
سخنگوی وزارت خارجه جمهوی آذربایجان از بازگرداندن کارکنان سفارت آذربایجان به این کشور خبر داده و گفته است: «هر کشوری مسئول تامین امنیت سفارتخانهها در کشور خود است، دولت آذربایجان قصد دارد به زودی سفارت خود را در تهران تخلیه کند.»
«حسین امیرعبداللهیان»، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در گفت‌وگوی تلفنی با «جیحون بایراموف»، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان، گفت: «نباید اجازه دهیم که این حادثه بر مناسبات دو کشور تاثیر منفی بگذارد و موجب سوءاستفاده دشمنان دو کشور شود.»
«ضیافت عسکروف»، نایب رئیس مجلس ملی آذربایجان، ایران را به حمله به سفارت آذربایجان در تهران متهم کرد و گفت: «این تروریسم ایران علیه آذربایجان است.»
معاون مجلس ملی آذربایجان گفته است: «ایران به دنبال انحراف افکار عمومی از حوادث داخل کشور است. ما جواب جمهوری اسلامی را چنانچه شایسته این کشور است باید بدهیم.»
ساعاتی بعد از این حادثه وزارت خارجه جمهوری آذربایجان در بیانیه‌ای شدیدالحن اعلام کرد: «پیش ازاین نیز تلاش‌هایی برای تهدید ماموریت دیپلماتیک ما در ایران صورت گرفته است و اقداماتی برای جلوگیری از چنین شرایطی و تضمین امنیت نمایندگی‌های دیپلماتیک ما به‌طور مداوم در مقابل ایران مطرح‌شده است. متاسفانه آخرین حمله تروریستی خونین عواقب جدی عدم حساسیت مناسب نسبت به درخواست‌های فوری ما در این راستا را نشان می‌دهد. ما معتقدیم که کمپین اخیر ضدآذربایجانی علیه کشورمان در ایران باعث تشویق چنین حملاتی علیه نمایندگی دیپلماتیک ما شده است.»
«محمد جمشیدی»، معاون سیاسی دفتر رییس جمهور نیز در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «حادثه تلخ حمله به سفارت کشور برادر و همسایه جمهوری آذربایجان را محکوم می‌کنیم. رییس جمهور بلافاصله پس از شنیدن این خبر ناگوار دستور بررسی همه‌جانبه موضوع را صادر و مراتب تسلیت و همدردی خود را با دولت، ملت و بازماندگان دیپلمات جان‌باخته اعلام و برای مجروحان آرزوی شفای عاجل کردند.»
بعد از این حادثه رسانههای داخل کشور از برکناری سرتیپ رحیمی، فرمانده انتظامی تهران بزرگ خبر دادند و از انتصاب سردار «عباسعلی محمدیان» به‌عنوان فرمانده انتظامی تهران بزرگ خبر دادند. سردار رحیمی به‌عنوان رییس پلیس امنیت اقتصادی «فراجا» منصوب شده است.
رسانههای جمهوری آذربایجان نیز بعد از این حادثه از فراخوانده شدن سفیر جمهوری اسلامی در کشور آذربایجان به وزارت خارجه این کشور خبر دادند.
واکنش‌های بین‌المللی به این حمله چیست؟
وزیر خارجه ترکیه، «مولود چاووش‌اوغلو» با محکوم کردن این حمله در توییتی گفته است: «آذربایجان هرگز تنها نیست.»
«ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه هم در تلگرام خود نوشت که روسیه از این حمله شوکه شده است و با ابراز تسلیت اعلام کرد که از جمهوری آذربایجان حمایت می‌کند.
سخنگوی وزارت خارجه اوکراین هم در توییتی، حمله امروز به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران را محکوم کرد و با تسلیت بابت کشته شدن یکی از پرسنل امنیتی سفارت، برای مجروحان آرزوی سلامت کرد.
همچنین رییس جمهور ترکیه و سران احزاب مخالف ترکیه نیز با محکوم کردن این حمله اعلام کردند: «آذربایجان تنها نیست.»
«ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم این حمله را محکوم کرده و گفته ایران وظیفه دارد از سفارت‌خانه‌های خارجی محافظت کند.
کشورهای اسرائیل، پاکستان، عراق و اردن هم از جمله کشورهایی بودند که این حمله را محکوم کردند.
تحلیلگران چه می‌گویند؟
«نصیب نصیبلی»، سفیر سابق جمهوری آذربایجان در ایران در مصاحبه‌ای که با «ایران‌وایر» داشت در مورد حادثه حمله به سفارت جمهوری آذربایجان گفت: «در شرایط فعلی در تمامی شهرهای ایران و مخصوصا تهران، با توجه به جو امنیتی حاکم محدودیت‌هایی برای شهروندان هست. یعنی یک شهروند به‌راحتی نمی‌تواند برنامه‌ریزی به این شکل را انجام دهد و به نوعی محدودیت حرکت، ایست و بازرسی شهری و بین‌شهری برای شهروندان وجود دارد. علاوه بر این، سلاح خودکار کلاشنیکف را به‌راحتی نمی‌توان به‌دست آورد و اشخاص مخصوصی می‌توانند به این صلاح دست پیدا کنند.»
آقای نصیبلی تاکید کرد: «این یک اقدام تروریستی است. در پشت این قضیه یا یک گروه تروریستی وجود دارد یا یک دولت پشت سر آن است. رفتارها و بیانات غیر منطقی مقامات ایرانی در یک سال اخیر این فرضیه را پیش می‌کشد که دولت جمهوری اسلامی این حمله را ساماندهی کرده است.»
به گفته سفیر سابق آذربایجان در ایران: «به هیچ‌کدام از سفارتخانهها نمی‌توان به این راحتی وارد شد و امنیت این مراکز همیشه یکی از مسائل حساس است و به این راحتی نیست که یک نفر سلاح به دست وارد خیابان یک سفارت‌خانه‌ای بشود. در هیچ جای دنیا یک قاتل را بعد از یکی دو ساعت جلو دوربین نمی‌آورند که اعترافاتش را نشان بدهند. ایران ۴۴ سال هست که به هیچ یک از قوانین بین‌المللی پایبند نیست. این چندمین بار است که جمهوری اسلامی به سفارتخانهها حمله کرده است. آیا همه این حمله‌ها مسائل شخصی بوده است که جمهوری اسلامی این مسئله را شخصی جلوه می‌دهد.»
«ناظم جعفر سوری» استاد دانشگاه و تحلیل‌گر سیاسی نیز در گفتگویی با ایران‌وایر با اشاره به اینکه، در کشوری مثل ایران که همه مسائل را امنیتی جلوه می‌دهد و در ماه‌های اخیر که تمامی کوچه پس کوچه‌ها هم پر از مامور است نمی‌شود به راحتی از این مسئله عبور کرد، گفت: «سه سناریو را می‌توان در این حمله محتمل دانست. اول اینکه جمهوری اسلامی خودش پشت این حمله قرار دارد و این حمله با برنامه‌ریزی حکومت انجام شده است.».
به گفته جعفر سوری، «دومین احتمال این است شاید برخی از نهادهای خودسر این حمله را حمایت و برنامه‌ریزی کردند و در صدد افزایش تنش بین آذربایجان و جمهوری اسلامی هستند و منتظر واکنش سخت جمهوری آذرباجان برای شعله‌ور کردن تنشی هستند که از دو سال قبل بین دو کشور ایجاد شده و جمهوری اسلامی هر از گاهی به آن دامن می‌زند.»
آقای سوری درباره احتمال سوم هم گفت: «می‌شود این حمله را به اهمال نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ربط داد و مسئله را شخصی خواند که در این حالت هم اگر مسئله شخصی هم باشد اهمال در قبال مسئولیت جمهوری اسلامی نسبت به سفارت‌خانه یک کشور را نشان می‌دهد. ولی زمان نشان خواهد داد که اصل ماجرا از چه قرار هست.»
روابط پرتنش و بحرانی ایران و جمهوری آذربایجان با این حمله وارد مرحله پر دست‌انداز دیگری شده است.
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر