در پی قتل «ژینا [مهسا] امینی» و آغاز اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، صدها و بلکه هزاران نفر از معترضان دچار آسیب‌های فیزیکی شده‌اند. دست‌کم ۵۸۰ معترض یک یا دو چشم و صدها معترض دیگر به خاطر شدت سرکوب، دست یا پای خود را از دست داده یا دچار دیگر ناتوانی‌های فیزیکی شده‌اند. گروه‌های پزشکی بسیاری در این مدت شکل گرفته و به ارایه خدمات برای مصدومان اعتراضات مشغول شده‌اند. در این میان، «گروه پزشکی مهسا» با بنیان‌گذاری «آرش علایی» و «کامیار علایی»، دو برادر پزشک شکل گرفت و توانست جمعی از پزشکان را در داخل و خارج از ایران گرد هم آورد تا بتوانند به مصدومان این اعتراضات کمک کنند.
در این گزارش، ضمن گفت‌وگو با برادران علایی، درباره اهداف و نحوه فعالیت مهسا مدیکال صحبت و روش ارتباط با آن‌ها را اطلاع‌رسانی کرده‌ایم.
***
«حکومت نشان داده است که اگر قبلا با گلوله جنگی معترضان را می‌کشت، به خیال خود روش را تغییر داده است و حالا با گلوله‌های ساچمه‌ای سرکوب می‌کند که کشنده نیستند. هدف حکومت، ایجاد ترس میان مردم است تا معترضان از خواسته به حق خود بگذرند. هدف ما اما دقیقا این است که به مردمی که قیام کرده‌اند، بگوییم درست است که آسیب دیده‌اید اما همکاران شما در داخل و خارج از ایران، یعنی ما، آماده خدمت‌گزاری هستیم.»
این جمله‌ها، بخشی از صحبت‌های «آرش علایی»، پزشک و بنیان‌گذار «گروه مهسا مدیکال» در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» است. به گفته این پزشک، پس از آغاز اعتراضات سراسری و برخورد با سرکوب حداکثری جمهوری اسلامی که برای بسیاری از معترضان نقص عضو به همراه داشت، او و برادرش، «کامیار علایی»، اقدام به ایجاد گروهی پزشکی کردند تا بتوانند به معترضان کمک کنند.
آرش علایی اهداف تشکیل مهسا مدیکال را در سه بخش توضیح می‌دهد؛ نخست، حمایت از پزشکان داخل ایران که در صدد حمایت از معترضان و اعتراضات بودند اما با برخوردهای امنیتی مواجه و گروهی بازداشت شدند. دیگر هدف آن‌ها، ارایه خدمات پزشکی از راه دور است که بتوانند در بخش‌های پزشکی، پیراپزشکی و روان‌شناسی به آسیب‌دیده‌ها و خانواده‌های کشته شده‌ها خدمات ارایه دهند. هدف سوم نیز مستندسازی نقص عضو معترضان توسط نیروهای سرکوب جمهوری اسلامی است.
کامیار علایی، پزشک و دیگر بنیان‌گذار مهسا مدیکال در گفت‌وگو با «ایران‌وایر»، مستندسازی نقص عضو معترضان و چرایی و چگونگی آن را چنین توضیح داد که آن‌ها با توجه به «پروتکل استانبول»، توانسته‌اند با نهاد غیردولتی «پزشکان حقوق بشر» همکاری کنند.
این پزشک گفت: «ما با استفاده از این پروتکل که توسط نهاد غیردولتی پزشکان حقوق بشر با همکاری سازمان‌های بین‌المللی تدوین شده و برای نخستین بار در سال ۱۹۹۹ تشکیل شده است، مستندسازی کردیم. در آن زمان سوال این بود که چه‌طور آسیب‌های جسمی و روحی را مستند کنیم تا استانداردی ایجاد شود که پزشکان، روان‌پزشکان و حقوق‌دان‌ها را کنار هم جمع کنند. ما از آخرین متن اصلاح شده آن استفاده کردیم تا روشی محکمه‌پسند به دست آوردیم. دادگاه‌های بین‌المللی که اصل بر برائت را در اولویت قرار می‌دهند، باید مستندات محکمه‌پسندی داشته باشند. کار ما سخت و زمان‌بر بود اما از تمام آن ۱۷ صفحه پرسش‌نامه و پروتکل استفاده کردیم.»
به شهادت این پزشکان، تاکنون بیش از ۱۰۰ پرونده محکمه‌پسند از آسیب‌دیده‌های اعتراضات ۱۴۰۱ جمع‌آوری و تدقیق شده است تا اگر قربانیان خواستند، بتوانند آن‌ها را برای طرح شکایت و پیش‌برد حقوقی دادخواهی خود مورد استفاده قرار دهند.
کامیار علایی گفت نمونه آن‌چه در ایران پس از اعتراضات رخ داد، بی‌سابقه است؛ یعنی حق درمان از آسیب‌دیده‌های اعتراضات گرفته شد که برخلاف تمامی کنوانسیون‌های بین‌المللی است: «حتی وقتی دو کشور در جنگ هستند، صلیب سرخ به مجروحان جنگی رسیدگی می‌کند. اما در ایران متاسفانه حتی پزشکانی را که می‌خواستند خدمات ارایه دهند، بازداشت کردند.»
کمک به آسیب‌دیده‌های اعتراضات برای شماری از ایرانی‌های خارج از کشور همواره پرسش‌برانگیز بوده است. هنرمندان با هنرشان، روزنامه‌نگاران با مستندسازی و اطلاع‌رسانی، حقوق‌دان‌ها با مشاوره‌های حقوقی و پزشکان نیز با علم خود به پا خاستند تا معترضان در ایران احساس تنهایی نکنند.
این سوال برای برادران علایی هم وجود داشت. آن‌ها تصمیم گرفتند تا این مساله را با سازمان غیردولتی پزشکان حقوق بشر به پیش ببرند که برنده جایزه صلح نوبل هستند. از سوی دیگر، گروهی از پزشکان داخل و خارج از ایران را گرد هم آوردند تا بتوانند با طرح مستندات پزشکی، به معترضان آسیب‌دیده کمک کنند.
مهسا مدیکال چه می‌کند؟
به گفته برادران علایی، گروه مهسا مدیکال حالا در بر گیرنده ۲۲۰ پزشک و متخصص در سراسر جهان است که شبانه‌روز با معترضان آسیب‌دیده در ارتباط هستند. این دو پزشک تایید می‌کنند که تاکنون بیش از هزار و ۸۰۰ مورد از آسیب‌دیدگان به آن‌ها ارجاع داده شده است.
مهسا مدیکال سه کلینیک از راه دور دارد که هر کلینیک آن بیش از ۳۵ پزشک را شامل و هر پرونده توسط آن‌ها بررسی می‌شود. آن‌ها پس از دریافت پرونده‌ها، نخست راستی‌آزمایی می‌کنند و سپس تشخیص می‌دهند که کدام از آسیب‌دیده‌ها نیاز به اقدام فوری و مراجعه به اورژانس دارند و سپس اقدامات بعدی، از جمله مشاوره و مستندسازی انجام می‌شود. در مجموعه این پزشکان، ۳۱ روان‌پزشک و روان‌شناس هم همکاری می‌کنند.
به گفته آرش و کامیار علایی، پس از بررسی پرونده‌ها، برای آن‌ها مشخص شده است که بسیاری نیاز به مراجعه به اورژانس ندارند؛ خصوصا که در بخش اورژانس بسیاری از بیمارستان‌ها، نیروهای امنیتی حضور دارند یا گروهی از پزشکان با نهادهای امنیتی فعالیت می‌کنند. از همین رو، آن‌ها ضمن ارایه مشاوره با آسیب‌دیده‌ها، در صورت نیاز، آن‌ها را به پزشکان و مراکز درمانی امن معرفی کرده و می‌کنند.
گروهی از آسیب‌دیده‌ها هم افرادی هستند که از ناحیه چشم مورد هدف شلیک سلاح نیروهای سرکوب قرار گرفته‌اند. این دو پزشک تایید کرده‌اند که بخشی از خدمات مهسا مدیکال مربوط به این گروه از آسیب‌دیده‌ها است.
تشکیل کمپین برای جلب نظر سازمان‌های بین‌المللی، از جمله «یونسکو»، در موضع‌گیری علیه خشونتی که در سرکوب اعتراضات متوجه کودکان شده بود، یکی دیگر از فعالیت‌های این گروه پزشکی است. بررسی حمله به مدارس با عنوان حمله شیمیایی و مسموم شدن دانش‌آموزان نیز از جمله اقدامات تحقیقی گروه مهسا است که ادامه دارد.
اهمیت سلامت مردم در به مقصد رسیدن قیام آن‌ها
به گفته آرش علایی، وقتی آن‌ها مهسا مدیکال را بنیان نهادند، در ابتدا تنها یک اسم و شماره تماس بوده است اما به مرور افراد بیشتری به آن‌ها اعتماد کرده، خصوصا که رسانه‌ها به آن‌ها پرداخته و افرادی مثل «داریوش اقبالی» از این گروه حمایت کرده‌اند.
آرش علایی توضیح داد: «طی این مدت متوجه شدیم که مردم به افراد اعتماد می‌کنند. مهم است که چه‌طور از مقبولیت و این اعتماد برای اهداف حقوق بشری بهره برد. من و کامیار به خاطر فعالیت‌های‌مان، خصوصا پیرامون مساله ایدز، شناخته شده هستیم. این زمینه اعتمادسازی است. اما باید توجه کرد که ما قسم پزشکی خورده‌ایم؛ یعنی باید از اسرار بیماران خود محافظت کنیم. حفظ امنیت مراجعه‌کنندگان بخشی از حرفه ما است.»
این پزشک در ادامه شهادت داد با توجه به پرونده‌هایی که بررسی کرده و اخبارهایی که رسانه‌ها به آن‌ها پرداخته‌اند، پراکندگی و شدت سرکوب در شهرهای بزرگ با شهرهای مرزی متفاوت است: «جوانرود در کرمانشاه، بانه در کردستان و شهرهای مختلف بلوچستان گواهی بر همین امر هستند. به خشونتی که در ایذه اعمال شد نیز می‌توان اشاره کرد. به نظر می‌آید که جمهوری اسلامی الگوی مشخصی در سرکوب از نظر جغرافیایی دارد. شدت سرکوب در شهرهای کوچک بیشتر است. از طرفی، توزیع نیروی مجرب پزشکی در این شهرها کمتر و نامتعادل است. افرادی که ما به آن‌ها کمک کردیم، پس از مدتی مبلغ ما شدند و همین باعث شد که اعتمادسازی قوی‌تر جلو برود.»
از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که بسیاری از آسیب‌دیده‌ها طی ماه‌های اخیر از ایران خارج شده‌اند.
کامیار علایی در خصوص ارایه کمک به این افراد گفت: «هدف اصلی این گروه در اوج انقلاب، ارایه خدمات به کسانی بود که دسترسی به امکانات درمانی نداشتند. برای همین، تمرکز ما بر عزیزان داخل ایران بود، چون می‌دانستیم افرادی که خارج شده‌اند، بدون تبعیض، به نهادهای بین‌المللی دسترسی دارند. اما الان که شرایط حاد را تا حدودی پشت‌سر گذاشته‌ایم، خدمات از راه دور ما ادامه خواهد داشت؛ یعنی اگر این افراد در پی خروج از ایران نیاز به مشاوره داشته باشند، ما به آن‌ها مشاوره پزشکی در خصوص روند درمان و مسایل پزشکی خواهیم داشت.»
برادران علایی در صحبت‌های خود تاکید کردند: «ما می‌خواهیم مردم را سلامت از این قیام به مقصد برسانیم.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر