شکل نگرفتن اعتراضات گسترده در سالگرد کشته‌شدن «مهسا(ژینا)امینی» هرچند که از جهاتی قابل انتظار بود، اما سوالاتی را درباره وضعیت این جنبش مطرح کرده است، به‌خصوص اینکه اعتراضات جنبش سبز تا حدود یک سال و نیم بعد ادامه یافت و در ۲۵بهمن۱۳۸۹، بار دیگر تجمع گسترده‌ای شکل گرفت.
جدا از سرکوب شدید حکومت و پیچیده‌تر شدن روش‌های آن که اصلی‌ترین دلیل برای شکل نگرفتن تجمعات بود، دلایل و سوال‌های دیگری نیز مطرح است که مهم‌ترین آن را می‌توان نداشتن رهبری، و متفاوت بودن شکل اعتراضات دانست.
بخشی از نتایج نداشتن رهبری را می‌توان در مقایسه این اعتراضات و اعتراضات سال ۱۳۹۸، در مقایسه با اعتراضات سال ۱۳۸۸ را مشاهده کرد. در سال ۱۳۸۸ برخلاف این دو سال، معترضان با فراخوان «میرحسین موسوی» و «مهدی کروبی» در اعتراضات شرکت می‌کردند و این وضعیت در اعتراضات سال‌های بعد تکرار نشد.
ماهیت اعتراضات آن سال نیز متفاوت بود و تجمعات به‌جز هفته‌های اول، در قالب مراسم‌های رسمی شکل می‌گرفت که اتفاقا برخی از آن‌ها مناسبت‌های حکومتی بودند. تفکیک معترضان و گروه‌های دیگر سرکوب این اعتراضات، تا حدودی برای نیروهای امنیتی سخت‌تر بود. در تجمعات سال‌های اخیر اما هرکسی که در خیابان حضور داشته باشد، سرکوب می‌شود و نیازی به تفکیک نیست. به‌جز نداشتن رهبری، متفاوت شدن شکل تجمعات و پیچیده‌تر شدن روش‌های سرکوب، ازجمله دلایل این موضوع بوده است.
***
اعتراضات سال ۱۳۸۸ همراه با فراخوان
در اعتراضات سال ۱۳۸۸، به‌جز تجمعات هفته اول، هواداران جنبش سبز با استفاده از محیط‌های مشترک با حامیان حکومت، شعارهای خود را فریاد می‌زدند. اتفاقا برخی از این مراسم‌ها از جمله روز قدس و نماز جمعه، مراسم‌های سنتی حکومت بود.
این تجمعات حدود هشت ماه ادامه یافت، تا اینکه حکومت پس از اعتراضات عاشورا، توانست راهپیمایی ۹ دی را سازمان دهد و یک مانور قدرت دوباره با هواداران خود داشته باشد.
حکومت همچنین پس از راهپیمایی ۹ دی، دو نفر از زندانیانی که اساسا بازداشتشان ربطی به اعتراضات نداشت را اعدام کرد، اما موضوع را به گونه‌ای جلوه داد که این اعدام به‌دلیل اعتراضات بوده است.
«آرش رحمانی‌پور» و «محمدرضا علی‌زمانی»، دو عضو انجمن پادشاهی که پیش از برگزاری انتخابات بازداشت شده بودند، ۸بهمن و ۳۳ روز پس از مراسم تاسوعا، اعدام شدند.
میرحسین موسوی و مهدی کروبی از رهبران جنبش سبز، در اعلام نظری مشترک با محکوم کردن در واکنش به اعدام این دو نفر، صدور و اجرای این گونه احکام را عجولانه و با هدف ایجاد ترس برای شرکت نکردن مردم در راهپیمایی روز ۲۲بهمن ارزیابی کردند.
حکومت که معمولا پس از تجمعات افرادی را بازداشت می‌کرد، این بار پیش از ۲۲بهمن اقدام به بازداشت گسترده فعالان سیاسی و همچنین گروه‌های دیگر مانند روزنامه‌نگاران کرد. در این میان، بازداشت برخی اساسا ارتباطی به اعتراضات نداشت و با هدف رعب‌و‌وحشت انجام می‌شد، ازجمله بیش از ۱۰ از روزنامه‌نگاری که برای استخدام در «رادیو فردا» اقدام کرده بودند، بازداشت شدند.
باوجود دعوت موسوی و کروبی برای شرکت هواداران جنبش سبز در راهپیمایی ۲۲بهمن و ادامه اعتراض به‌شکل سابق، نظرات مختلفی درباره نحوه شرکت معترضان مطرح شد که نشان می‌داد، وضعیت تا حدودی متفاوت از گذشته است.
درنهایت حکومت توانست که حضور معترضان را کنترل کند و يا حداقل آنان نتوانستند در مسیرهای اصلی راهپیمایی، مانند گذشته نمود داشته باشند.
پس‌از آن میرحسین موسوی و مهدی کروبی در مناسبت‌های دیگر یا فراخوان ندادند، و یا راهپیمایی اعلام شده را لغو کردند.
آخرین فراخوان و تجمع هواداران جنبش سبز، ۲۵بهمن۱۳۸۹ بود که پس از آن هر دو به‌همراه «زهرا رهنورد» به حصر رفتند. باوجود گذشت حدود یک سال از فروکش کردن اعتراضات، با این فراخوان، تجمعات نسبتا گسترده‌ای شکل گرفت که به‌نوعی حکومت را غافلگیر کرد. به این ترتیب، تقریبا همه تجمع‌های این اعتراضات با فراخوان موسوی و کروبی شکل گرفته است.
دلیل این موضوع شاید این بود که موسوی و کروبی به‌صورت اتوماتیک رهبران اعتراضات بودند، چراکه اعتراضات اساسا پس از انتخابات شکل گرفته بود.
اعتراضات غافلگیر کننده سال ۹۶
اعتراضات دی۱۳۹۶، غافلگیری حکومت پس از هشت سال بود. این اعتراضات اما در طولانی‌مدت ادامه نیافت که امکان فراخوان‌های بعدی وجود داشته باشد. همچنین درباره منشا این اعتراضات، نظرات مختلفی مطرح شد و دولت «حسن روحانی»، آن را به مخالفان درون حاکمیتی خود و نهادهای امنیتی نسبت می‌داد.
اعتراضات آبان۱۳۹۸ و فراخوان خانواده جان‌باختگان
اعتراضات آبان۱۳۹۸ نیز مانند اعتراضات دی۱۳۹۶، حکومت را غافلگیر کرد و از اعتراضات گذشته بیشتر ادامه یافت. در این میان، خانواده «پویا بختیاری»، از کشته‌شدگان اعتراضات آبان۱۳۹۸، فراخوانی را برای ۵دی و مراسم چهلم جان‌باختگان منتشر کردند.
در آستانه این تجمع، «ناهید شیرپیشه» و «منوچهر بختیاری»، مادر و پدر پویا بختیاری، و تعدادی دیگری از اعضای خانواده آن‌ها توسط نیروها امنیتی بازداشت شدند.
حکومت با بازداشت خانواده جان‌باختگان و فعالان سیاسی دیگر، توانست که این تجمع را تا حدودی کنترل کند. بازداشت‌هایی که توسط نهادهای امنیتی «پیشگیرانه» خوانده می‌شد، هرچند از سال ۱۳۸۸ آغاز شده بود، در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸ به‌صورت جدی‌تری دنبال شد و در سال۱۴۰۱ نیز ادامه یافت.
اعتراضات ۱۴۰۱ و فراخوان‌های بدون نام
اعتراضات سال ۱۴۰۱ چند ماه ادامه یافت و فراخوان‌هایی که منجر به شکل‌گیری اعتراضات می‌شد، بیشتر در فضای مجازی و یا به‌صورت خودکار در چهلم‌های جان‌باختگان شکل می‌گرفت.
ازجمله بزرگترین این تجمعات در روز چهلم «حدیث نجفی» در کرج و شهرهای اطراف آن شکل گرفت. هرچند که کمرنگ شدن اعتراضات۱۴۰۱ به‌نوعی شبیه به اعتراضات سال۱۳۸۸، بود اما در سالگرد این اعتراضات نیز، تجمع گسترده‌ای شکل نگرفت.
علاوه‌بر سرکوب گستردهتر و پیچیده‌تر حکومت نسبت به اعتراضات پیشین، نبود رهبری می‌تواند یکی از دلایل شکل نگرفتن اعتراضات در سالگرد کشته‌شدن مهسا(ژینا)امینی باشد.
اعتراضات سال۱۴۰۱ در داخل کشور رهبری نداشت و اقداماتی که در خارج از کشور برای ائتلاف برخی چهره‌ها انجام شد نیز، نه‌تنها به نتیجه نرسید، بلکه فروپاشی کوتاه مدت آن، تاثیر منفی گسترده‌ای داشت. همچنین نیروهای امنیتی در سالیان اخیر، اکثر تجمع‌هایی که با فراخوان بوده را از پیش سرکوب کرده‌اند و تجمع‌هایی که بدون فراخوان و در حالت غافلگیری شکل گرفته، بیشتر موفق بوده‌اند.
عدم شکل گرفتن اعتراضات در سالگرد کشته‌شدن مهسا(ژینا) امینی باعث شده که اگر اعتراضاتی در آینده شکل بگیرد نیز، در چارچوب این اعتراضات تقسیم‌بندی نشده، و خود شکل و محتوای جدیدی داشته باشد.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر