تازه‌ترین خبر از «وریشه مرادی»، فعال سیاسی و حقوق زنان و از اعضای «جامعه آزاد زنان شرق کردستان» موسوم به «کژار»، مربوط به ۱۰مرداد۱۴۰۲ است که در جاده مریوان به سنندج بازداشت شده است.
یک منبع مطلع که به‌دلایل امنیتی نام او منتشر نمی‌شود، به «ایران‌وایر» می‌گوید که دوستان و خانواده او مطلقا هیچ خبری درباره او ندارند و سکوت کامل مقامات جمهوری اسلامی، نگرانی شدیدی درباره اینکه آیا او حتی زنده است یا خیر را به‌وجود آورده. او می‌گوید که خانواده وریشه، به‌شدت تحت فشارند.
***
وریشه مرادی کیست و کجاست؟
سازمان کژار، نزدیک به حزب کارگران کردستان، «پ کا کا» در ترکیه، ۴مهر۱۴۰۲ در بیانیه‌ای، از ربوده شدن یکی از اعضایش، «وریشه مرادی» با نام سازمانی «جوانا سنه» خبر داد. در این بیانیه که خطاب به افکار عمومی، سازمان‌های حقوق‌بشری و گزارشگر ویژه حقوق‌بشر سازمان ملل در امور ایران نوشته شده، عنوان شده که «با‌وجود پیگیری‌های مداوم خانواده رفیق‌مان وریشه مرادی از نهادهای امنیتی، تاکنون از سرنوشت او اطلاعی به دست نیامده است.»
خود این سازمان که گفته می‌شود در زمینه زنان، محیط‌زیست، دموکراسی و آزادی‌خواهی فعال است و شماری از سازمان‌های زنان، ازجمله «جنبش زنان بلوچستان» نیز تاکنون، با پرسشگری درباره سرنوشت وریشه، از سازمان‌های حقوق‌بشری خواسته‌اند که نسبت به ناپدیدسازی قهری او واکنش نشان دهند و از حکومت ایران بخواهند که درباره وضعیت او اطلاع‌رسانی کند.
جنبش زنان بلوچستان، مشخصا در بیانیه‌ای، «ربودن وریشه مرادی، توسط نیروهای اطلاعات دولت ایران را محکوم نموده و خواستار آزادی و عدالت برای این فعال سیاسی و تمام فعالین سیاسی زن» شد.
در شبکه اجتماعی «ایکس» یا همان توییتر سابق نیز، صفحه‌ای با نام «وریشه مرادی کجاست» ایجاد شده و در آن، ویدیوهایی از فعالیت کمپینی در همین‌باره در کشورهای اروپایی منتشر شده است. همچنین تصاویری از فعالین زنان با ملیت‌های مختلف هم منتشر شده در آن، آن‌ها با در دست داشتن تصاویری از خانم مرادی، از حکومت جمهوری اسلامی خواسته‌اند، درباره سرنوشت او اطلاع‌رسانی کند.
حدود دو هفته پیش، هم‌زمان با صدمین روز از ناپدید شدن وریشه نیز، یک طوفان توییتری به راه افتاد و چندین بیانیه از سوی سازمان‌های زنان مختلف و سازمان‌های حقوق‌بشری منتشر شد که در آن پرسیده شده بود «وریشه مرادی کجاست؟»
با‌این‌همه، بعد از گذشت حدود ۴ ماه از ناپدید شدن او، هنوز مقامات جمهوری اسلامی هیچ پاسخی نداده‌اند.
خانم مرادی، فارغ‌‌التحصیل دوره کارشناسی یکی از دانشگاه‌های کردستان است و متولد ۱۳۶۴، یعنی ۳۸ ساله. از او اطلاعات چندانی منتشر نشده و همین‌ها هم گفته‌های یکی از دوستان اوست که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده، ولی به‌دلایل امنیتی، نام او نزد ما محفوظ می‌ماند.
این فرد آگاه می‌گوید که به‌دلیل نوع فعالیتی که وریشه در کردستان داشته، با او ارتباط چندانی در فضای اینترنت نداشته، اما، پس از اعلام خبر بازداشت همراه با ضربوشتم شدید او در جاده مریوان به سنندج، این بیخبری مطلق واقعا نگران‌کننده است.
اشاره این فرد آگاه، به گزارش سازمان‌های حقوق‌بشری کردستان ازجمله «هه‌نگاو» و «شبکه حقوق بشر کردستان» است که در روز ۴مهر، از بازداشت با «ضربوشتم شدید» خانم مرادی و انتقال او با‌وجود «جراحات شدید، به مکانی نامعلوم» خبر داده بودند.
این شخص مطلع همچنین به اخباری که به گفته او «در شهر پیچیده بوده» نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «هیچ خبری از او نداریم. هرچند شایعاتی پخش شد که خانواده گویا رفتند و حضوری او را دیدند، ولی درست نیست. خانواده‌اش به‌شدت تحت فشارند. هیچ خبری از وریشه نیست و اصلا معلوم نیست در کدام زندان است. فشار به خانواده و بیخبری از وریشه، واقعا همه ما را نگران کرده است.»
آیا وریشه قربانی جدید ناپدیدسازی قهری جمهوری اسلامی است؟
یک عضو سازمان کژار که به‌دلایل امنیتی نام او نزد ایران‌وایر محفوظ می‌ماند، به ما می‌گوید که این سازمان از طریق منابع موثق خود به این اطمینان رسیده که خانم مرادی توسط دستگاه امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی بازداشت شده است.
او می‌گوید که دقیقا از روز اول ماه اوت، یعنی ۱۰مرداد، ارتباط‌ها با خانم مرادی قطع شده و پیگیری‌های این سازمان که درباره اینکه آیا وریشه بازداشت شده یا اگر بازداشت نشده، در جایی خودش را مخفی کرده یا خیر، کژار را به این باور رسانده که وریشه مرادی به دست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت شده، ولی تصمیم گرفته‌اند هیچ پاسخی درباره وضعیت او به افکار عمومی ارائه نکنند.
«موسی برزین خلیفه‌لو»، حقوقدان و مشاور حقوقی ایران‌وایر می‌گوید که بنا به تعریف کنوانسیون بین‌المللی حمایت از تمامی افرادی که در برابر ناپدیدسازی قهری هستند و در سال ۲۰۱۰ تصویب شده، «اگر یک شخصی توسط دولت، یا با اجازه دولت، یا توسط اشخاصی که تحت حمایت دولت هستند ربوده، بازداشت شود و از او خبری ندهند، می‌شود ناپدیدسازی قهری.»
او با تاکید بر اینکه چنانچه اطلاعات اندکی که در شبکه‌های اجتماعی از خانم مرادی هست، واقعیت داشته باشد و خانواده در بیخبری باشند، می‌گوید: «وقتی یک نفر را می‌گیرند و صد روز خبر نمی‌دهند و خانواده نمی‌دانند که کجاست، می‌شود گفت که شامل این تعریف می‌شود و او قربانی ناپدیدسازی قهری است.»
سازمان‌های حقوق‌بشری می‌گویند که افراد ناپدیدشده اغلب هیچ‌گاه آزاد نمی‌شوند و کسی از سرنوشت‌شان اطلاع نمی‌یابد. قربانیان به‌طور مستمر زیر شکنجه قرار می‌گیرند و بسیاری از آن‌ها کشته می‌شوند، یا اینکه زیر سایه ترسناک قتل روزگار سپری می‌کنند.
بنا به تعریفی که سازمان «عفو بین‌الملل» در وبسایت خود منتشر کرده، «قربانیان ناپدیدسازی قهری افرادی هستند که انگار در چشم‌به‌هم‌زدنی از کره زمین محو شده‌اند. در چنین مواردی، مسوولان حکومتی (یا افرادی که با رضایت دولت عمل می‌کنند)، فرد موردنظر را از خیابان یا محل زندگی‌اش می‌ربایند و بعد این اقدام را انکار می‌کنند، یا از دادن اطلاعات درباره سرنوشت و محل نگهداری آن فرد امتناع می‌ورزند.»
بر این اساس، بسیاری از ناپدیدشدگان قهری، خودسرانه و بدون حکم قضایی بازداشت و یا حبس شده‌اند.
فرد ناپدیدشده از آنجا که محروم از حمایت‌های قانونی مانند داشتن وکیل و حق ملاقات با خانواده و تماس با آن‌ها است، در معرض خطر شکنجه قرار دارد و بی‌دفاعی او در شرایط فقدان دسترسی به راهکارهای قانونی، احتمال قتل و اعمال خشونت‌های جنسی علیه او را بالا می‌برد.
این اولین بار نیست که یک فعال سیاسی، مخالف جمهوری اسلامی و شهروند معترض ناپدید می‌شود. پیش‌از این «سعید زینالی»، دانشجو معترض، صبح روز ۲۳تیر۱۳۷۸، به‌همراه دوستش «شهرام چراغی زنجانی» در مقابل منزل پدر و مادرش در پونک تهران ربوده شد.
«احمد باطبی»، فعال دانشجویی که در جریان اعتراضات دانشجویی سال ۱۳۷۸ بازداشت و بیش از ۹ سال حبس کشید، گفته است که «هنگامی که در یک سلول انفرادی در زندان توحید نگهداری می‌شد، صدای ماموران زندان را می‌شنیده است که مرد جوانی به نام زینالی را برای بازجویی می‌بردند و به سلول انفرادی باز می‌گردادند.»
آقای باطبی اعلام کرده که نام کوچک این فرد را نمی‌داند، اما سعید زینالی روزی که ربوده، شد ۲۲ ساله بود و حالا بعد از سال‌ها پرسشگری خانواده، دوستان و فعالان حقوق‌بشر، هنوز هیچ‌کس نمی‌داند بر او چه گذشته و اکنون کجاست؟
«یوسف سیلاوی»، شهروند عرب اهوازی نیز یکی دیگر از ناپدیدشدگان قهری جمهوری اسلامی است. آقای سیلاوی در آبان ۱۳۸۸، در‌حالی‌که در خانه خود در اهواز بود، ناپدید شد. نام او اکنون در فهرست قربانیان ناپدیدسازی قهری سازمان ملل ثبت شده است. بیش از چهارده سال است که دخترانش «منا» و «شیما» که حالا هر دو فعال حقوق‌بشرند، می‌پرسند که پدرشان که تازه از دیدار دخترانش در دمشق برگشته بود و استکان چای نیمه تمامش روی میز مانده و دشداشه‌اش را مرتب آویزان کرده بود تا احتمالا بعد از اینکه از او سوال و جواب کردند برگردد، کجاست؟
حقوق شما
موسی برزین خلیفه‌لو، وکیل و مشاور حقوقی ایران‌وایر می‌گوید که بازداشت خودسرانه و ناپدیدسازی قهری، از منظر حقوق بین‌الملل جرم است.
او تاکید می‌کند که در وهله اول باید درباره فردی که گمان می‌رود قربانی ناپدیدسازی قهری است، اطلاع‌رسانی و خبر ناپدید شدن، ربودن و یا بازداشت خودسرانه او در سطح گسترده رسانه‌ای شود.
این حقوقدان توضیح می‌دهد: «فقط وقتی رسانه‌ای شود، درجه پاسخگویی مسوولان بالا می‌رود.»
آقای برزین همچنین به خانواده خانم مرادی و سایر قربانیان ناپدیدشدگی قهری توصیه می‌کند: «خانواده باید با مقامات در سطح استان ارتباط بگیرند و اگر نمی‌توانند اطلاعات کسب کنند، بروند مرکز و با مقامات عالی‌رتبه قضایی مکاتبه کنند و اعتراض خود را ادامه دهند.»
او تاکید می‌کند «به‌هر‌حال جز رسانه‌ای کردن و پیگیری خانواده، راه دیگری وجود ندارد. اگر مقامات می‌گویند ما خبر نداریم و بازداشتش نکردیم، می‌توانند در اداره آگاهی گزارش ناپدید شدن بدهند. پلیس به‌هر‌حال قانونا موظف است که تحقیقاتی انجام دهد و جواب دهد که ایشان کجاست.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر