یک عملیات تروریستی و سوال‌های بی‌جواب

بیش از ۲۴ ساعت از یکی از مهیب‌ترین حوادث تروریستی در ایران می‌گذرد اما هم‌چنان ابعاد مختلفی از این حادثه نامشخص است.

آن‌چه که پس از گذشت نزدیک به ۳۰ ساعت از این حادثه تروریستی نمی‌دانیم، تعداد قربانیان این ترور و نحوه عملکرد فرد یا افراد تروریست است و… آن‌چه هم مشخص است، آسیب‌پذیری امنیتی جمهوری اسلامی در داخل و خارج از مرز‌هایش است.

نزدیک به یک سال گذشته، دو حمله به حرم «شاه‌چراغ» و یک حمله به مقر نیروی انتظامی در راسک رخ داده و دو بار نیز به سامانه سوخت کشور توسط هکرها حمله شده است. هم‌چنین برخی فرماندهان نظامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از جمله «سید رضی موسوی» در خارج از مرزها ترور شده‌اند.

روایت‌های متناقض

در حالی که چند خبرگزاری رسمی داخل کشور، از جمله خبرگزاری «دانشجو» در دقایق اولیه پس از حادثه اعلام کردند انفجار مربوط چند سیلندر گاز «موکب‌های عزاداری» بوده، خبرگزاری «ایرنا» ساعتی پیش، بر اساس اطلاعات یک منبع موثق اما بدون نام، خبر از انتحاری بودن این عملیات داده است. 

در همین حال، گروه «حکومت اسلامی» موسوم به «داعش» در پیامی، مسوولیت انفجارهای کرمان را برعهده گرفته و ​​مدعی شده است که دو فرد انتحاری با نام‌های «عمر المعید» و «صیف‌الله المجاهد» مسوول این عملیات بوده‌اند.

داعش مدعی مسوولیت حمله و بمبگزاری دوگانه در کرمان شدند. آنها مدعی شدند که دو فرد انتحاری با نام های عمر المعید و صیف‌الله المجاهد را عامیلن این حملات معرفی کرده اند https://t.co/t3LEhoTDPr

— ERSHAD ALIJANI (@ErshadAlijani) January 4, 2024

داعش هم‌چنین تصاویری از دو فرد منتشر کرده است که مدعی شده‌اند عوامل این حمله بوده‌اند

 

عمر موحد و سیف‌الله مجاهد، عوامل انتحاری حمله تروریستی کرمان به ادعای داعش

 

این گروه شبه‌نظامی پیش‌تر نیز مسوولیت برخی حملات مرگبار در ایران را برعهده گرفته بود.

کمی قبل از بیانیه داعش، خبرگزاری دولتی ایرنا به نقل از یک «منبع آگاه» نوشت: «بررسی صحنه انفجار گلزار شهدای کرمان در ساعات اولیه، حکایت از عملیات بمب‌گذاری با بسته‌های انفجاری داشت اما بررسی شواهد و قرائن، از جمله فیلم دوربین‌های مداربسته نشان می‌دهند که قطعا انفجار اول در نتیجه اقدام عامل انتحاری بوده است.»

بنابر ادعای این منبع، عامل انتحاری در حادثه اول، یک مرد بوده که در نتیجه انفجار کاملا تکه تکه شده است.

در این میان، اخباری مبنی بر این که هر دو انفجار در یک نقطه رخ داده‌اند، بمب‌ها درون کیف‌هایی جاسازی شده و درون سطل آشغال‌های موجود در مسیر جاسازی شده بودند و… نیز منتشر شدند.

داعش در حالی مسوولیت این حمله را برعهده گرفته است که منابع رسمی جمهوری اسلامی هم‌چنان انگشت اتهام را به سوی اسرائيل گرفته‌اند. چهره‌هایی از جمله برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، معاونان رییس جمهوری و فرماندهان سپاه مسوول این عملیات تروریستی و ناامنی ایران را اسرائيل معرفی کرده‌اند. 

رهبر جمهوری اسلامی نیز در پیامی به مناسبت این حمله نوشت:‌ «این فاجعه‌آفرینی، پاسخ سختی در پی خواهد داشت باذن الله.»

بر اساس اطلاعات موثق، تاکنون می‌دانیم که انفجار نخست حدود ساعت سه بعدازظهر در زیرگذر «جبلیه»، در ۷۰۰ متری و انفجار دوم حدود ساعت ۱۵ و۲۰ دقیقه در درگاه «قلی‌بیک» در یک کیلومتری محل دفن قاسم سلیمانی رخ داده‌اند.

یک کارشناس نظامی اما در این رابطه در حساب کاربری‌ خود در شبکه «ایکس» نوشت: «از مشاهدات اولیه می‌شه تقریبا اطمینان حاصل کرد که این عملیات با مواد انفجاری دست‌ساز و بدوی اما با طراحی پیچیده انجام شده. دود سفید مشابه چیزی هست که عموما در مواد منفجره دست‌ساز بر پایه نیترات آمونیوم دیده می‌شود. در کنار این نشانه باید به وسعت محدود خسارات مادی و حتی عدم آسیب قابل توجه به خودروها و حتی رنگ دیوار محل کنار بمب‌گذاری هم توجه کرد. تمام این‌ها نشان می‌دهند حمله بر مبنای استفاده از مواد منفجره پیچیده و کارآمد نبوده است.»

تعداد قربانیان این حادثه تروریستی نیز در ساعت‌های اولیه ۲۰ نفر اعلام شد اما به مرور تا شامگاه ۱۳ دی ۱۴۰۲ به بیش از ۱۰۰ نفر رسید که همین موضوع این حمله را تبدیل به یکی از پرقربانی‌ترین حملات تروریستی در ایران در دهه‌های اخیر می‌کرد. با این حال، از صبح روز ۱۴ دی تعداد قربانیان ابتدا به ۹۵ نفر به‌روزرسانی شده و در نهایت تعداد واقعی را بر اساس آمار پزشکی قانونی، ۸۴ نفر اعلام کردند. 

به گفته رییس سازمان اورژانس کشور، علت این اختلال در آمار این گونه اعلام شد: «در این گونه حوادث، پیکر‌هایی که قطعه‌قطعه شده‌اند، معمولا در یک کاور جمع‌آوری می‌شوند و هر کاور‌ را پیکر یک نفر تلقی می‌کنند. اما در پزشکی قانونی مشخص می‌شود که چندین کاور مربوط به بخش‌هایی از پیکر چند نفری است که جان‌ باختن آن‌ها ثبت شده است.»

عدم اعلام وضعیت ویژه

ایران در روز ۱۳ دی ۱۴۰۲ مورد یک حمله تروریستی واقع شد؛ فارغ از تعداد قربانیان و مسوول این عملیات. با این حال، برخلاف رویه مرسوم «گلزار شهدا» کرمان، محل این حمله تروریستی تنها یک ساعت تعطیل بود.

در شامگاه ۱۳ دی ماه، تجمعی در «گلستان شهدا» اصفهان در محکومیت حادثه تروریستی کرمان برگزار شد.

استاندار کرمان نیز هم‌زمان با اعلام خبر این حادثه اعلام کرد که تمامی راه‌های ورودی و خروجی به این استان باز بوده و وسایل نقلیه عمومی، اعم از هواپیما، اتوبوس و قطار مشغول خدمات‌رسانی به «زائران» برای رسیدن به کرمان هستند.

مراسمی که به منظور چهارمین سال‌گرد قاسم سلیمانی در شهرهای مختلف از جمله تهران پیش‌بینی شده بودند نیز طبق برنامه برگزار شدند. این در حالی‌ است که عموما در دنیا پس از یک حمله تروریستی، وضعیت ویژه اعلام می‌شود و مراسم عمومی لغو و حداقل شهر و استان محل حمله برای یافتن عامل یا عاملان آن به حالت تعطیل در می‌آیند.

تنها بازداشتی یک حادثه تروریستی

از همان ساعات اولیه پس از حادثه تروریستی کرمان، برخی از کاربران حامی حکومت در شبکه‌های اجتماعی تیغ «انتقام» را به روی هم‌وطنانی گرفتند که نسبت به سیاست‌های امنیتی، نظامی و بین‌الملل جمهوری اسلامی انتقاد دارند.

جوسازی کاربران ارزشی در این رابطه در حدی بود که در نهایت یکی از کارمندان شرکت هواپیمایی «آتا» شامگاه ۱۳ دی ۱۴۰۲ بازداشت شد. کاربران ارزشی اطلاعات او را که در یک استوری اینستاگرامی قاسم سلیمانی را تروریست خوانده بود، در توییتر بازنشر کردند و در نهایت «حسین مذنب»، رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و مدیرکل دفتر بازرسی وزارت راه و شهرسازی خبر اخراج و بازداشت او را داد.

کاربران ارزشی اقدام به جمع‌آوری مجموعه‌ای از منتقدان کرده و بر لزوم بازداشت و برخورد قضایی با آن‌ها تاکید کردند. حتی در برخی کانال‌های تلگرامی، جمع‌هایی برای برخورد «غیر قضایی- غیر قانونی» با منتقدان تشکیل شدند.

هم‌زمان، خبر بازداشت برخی دیگر از کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز منتشر شد. این در حالی‌ است که یک وکیل دادگستری در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» ضمن تاکید بر این که اظهار خشنودی از ترور و کشته شدن افراد بی‌گناه اخلاقا درست نیست، اضافه کرد: «چنین افرادی را نهایتا می‌توان با عنوان توهین مورد پی‌گرد قرار داد.»

«علی مجتهدزاده»، وکیل دادگستری نیز در حساب کاربری‌ خود در شبکه ایکس نوشت: «اقدام این افراد نمی‌تواند مصداق اتهامات امنیتی باشد. اگر مساله دغدغه امنیت عمومی است، قصور ماموران و مراجع دولتی در این مورد عناوین مجرمانه بسیار صریح‌تری دارد.»

حامیان حاکمیت اما تنها به «شکار» منتقدان مشغول نبودند. آن‌ها هم‌زمان بر لزوم برخورد سخت و انتقام‌گیری از اسرائیل نیز تاکید داشتند.

«فاطمه سادات ذبیح‌پور»، خبرنگار صداوسیما که بارها مستندهایی از اعترافات اجباری منتقدان جمهوری اسلامی ساخته و لقب «بازجوخبرنگار» گرفته است، در حساب کاربری‌ خود در شبکه ایکس نوشت: «نزنی، می‌خوری!»

«جلیل محبی»، از معماران لایحه «عفاف و حجاب» نیز نوشت: «نزنی، می‌خوری، خوددانی.»

«حسین دلیریان»، دبیر سیاسی و نظامی خبرگزاری‌های وابسته به سپاه پاسداران مانند «تسنیم» و «فارس/ب هم تاکید کرد: «باید خون ریخت...»

میزبانان مراسم کجا بودند؟

غیبت برخی از چهره‌های سرشناس سیاسی و نظامی و به‌ویژه اعضای خانواده قاسم سلیمانی در مراسم چهارمین سال‌مرگ او نیز از جمله مسایلی بود که توجه افکار عمومی را به خود جلب کرد.

از میان پنج فرزند قاسم سلیمانی، «نرجس»، نماینده شورای شهر تهران و «زینب»، رییس «بنیاد قاسم سلیمانی» از دیگر فرزندانش شناخته شده‌تر هستند. اما در مراسم روز ۱۳ دی ۱۴۰۲ در کرمان نه «سلبریتی-فرزند شهید» قاسم سلیمانی و نه دیگر فرزندان او، هیچ کدام شرکت نکرده بودند.

از دیگر غایبان مراسم کرمان در روز حادثه می‌توان به نام‌های رییس جمهوری، فرمانده کل سپاه پاسداران، فرمانده سپاه «قدس»، وزیر کشور و … بودند که هیچ کدام روز ۱۳ دی در کرمان حضور نداشتند.

بنابر گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های داخلی، همسر و فرزندان قاسم سلیمانی در مراسمی در «مصلی» تهران حضور داشتند. آن‌ها روز ۱۲ دی نیز میهمان افتخاری مراسم «آیین رونمایی از سمفونی سردار دل‌ها» در «تالار وحدت» تهران بودند.

تصاویر منتشر شده از چند چهره جنجالی دیگر حامی حکومت، از جمله «علی‌اکبر رائفی‌پور» نیز نشان می‌دهند هیچ‌کدام در مراسم بزرگداشت قاسم سلیمانی در کرمان شرکت نکرده بودند.

تصویر منتشر شده از «علی‌اکبر رائفی‌پور»، چهره جنجالی حامی حکومت در عراق

«حسین سلامی»، فرمانده کل سپاه پاسداران و «احمد وحیدی»، وزیر کشور نزدیک به شش ساعت پس از وقوع انفجار به کرمان رسیدند. فرمانده سپاه قدس اما نزدیک به ۲۴ ساعت زمان لازم داشت تا برای بررسی حادثه یا دل‌جویی از آسیب دیدگان و بازماندگان آن به کرمان سفر کند.

زینب سلیمانی هم در میان فرزندان خانواده سلیمانی، تنها کسی بود که یک روز بعد از انفجار در کرمان برای دل‌جویی از آسیب دیدگان این انفجار به بیمارستان باهنر رفت.

قاسم سلیمانی پس از مرگ، مسوول جان بیش از ۳۰۰ نفر از شهروندان ایرانی بود.

در کرمان دست‌کم ۵۶ نفر به علت ازدحام جمعیت تشییع‌کنندگان جنازه قاسم سلیمانی کشته شدند. اداره ثبت احوال کرمان ابتدا علت مرگ این افراد را «واکنش‌های حیوانی و غیرعمدی انسانی» اعلام کرد اما پس از اعتراض تعدادی از خانواده‌ها، مسوولان این اداره با مراجعه به خانه‌های آن‌ها، گواهی‌های قبلی را گرفته و گواهی‌های فوت جدید صادر کردند که در آن‌ها علت مرگ، «خفگی» یا «ازدحام جمعیت» اعلام شده‌ است؛ افرادی که هرگز هویت‌ آن‌ها مشخص نشد اما در رسانه‌های رسمی حکومتی «شهید» خوانده شدند.

در راستای «انتقام سخت» جمهوری اسلامی از کشته شدن سلیمانی، ۱۷۶ سرنشین هواپیمای اوکراینی کشته شدند؛ افراد بی‌گناهی که جان‌شان سپر انسانی شد در عملیات انتقام‌گیری.

در حادثه تروریستی ۱۳ دی کرمان نیز بنابر منابع رسمی، بیش از ۸۰ نفر جان‌ باخته‌اند؛ اگرچه ممکن است تعداد قربانیان این حادثه افزایش یابد.

با این حال، روزنامه حامی حکومت با استفاده از ادبیات معترضان به جمهوری اسلامی در جنبش «زن، زندگی، آزادی»، تیتر زده است «نام تو رمز می‌شود»!

صفحه اول روزنامه جام‌جم