آزار جنسی پسران؛ از کلاس قرآن سعید طوسی، تا مدرسه اورلین ویک

سخنان یک بازیگر و کارگردان مرد فرانسوی درباره آزار جنسی از سوی اطرافیانش، توجه رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی را به آزار جنسی پسران جلب کرده است. 

«اورلین ویک»، بازیگر ۴۳ ساله، در حساب اینستاگرام خود نوشت که در سن ۱۱ تا ۱۵ سالگی، از سوی مدیر و اطرافیانش مورد تجاوز جنسی قرار گرفته است. او سپس هشتگ «من هم پسران» یا MeToogarçons#، را با هدف صحبت کردن در مورد آزار جنسی پسران را راه‌اندازی کرد. به دنبال آن، برخی از چهره‌های سرشناس فرانسوی از این اقدام استقبال کردند و به ترویج و تبلیغ آن پرداختند. برخی هم با صراحت، از تجربه تحت آزار گرفتن در سنین کودکی گفتند. 

***

روانشناسان صحبت کردن درباره آزار جنسی  پسران، به‌خصوص تجربه دوران کودکی و نوجوانی را مهم می‌دانند. آن‌ها معتقدند وقتی صحبت از آزار جنسی می‌شود، خانواده‌ها بیشتر فرزندان دختر را مورد توجه قرار می‌دهند.

در سال‌های اخیر، اخبار متعددی از آزارواذیت و تعرض جنسی پسران در ایران، در سطوح و گروه‌های مختلف منتشر شده است؛ از تعرض در کلاس قرائت قرآن گرفته، تا مدرسه فوتبال و حتی دبیرستان.

معروف ترین پرونده آزار جنسی پسران، مربوط به قاری معروف نزدیک به بیت رهبر جمهوری اسلامی است. «محمد گندم نژاد طوسی»، معروف به «سعید طوسی»، در اوایل دهه ۹۰ خورشیدی، با شکایت پدر و مادر چند تن از نوآموزان قرائت قرآن، با اتهام تعرض و آزار جنسی مواجه شد. شاکیان بارها شکایت خود را از مسیرهای متعدد پیگیری کردند، اما در نهایت دخالت دفتر «علی خامنه‌ای» موجب شد که دستگاه قضایی برای او حکم برائت صادر کند. 

گزارش‌های دیگری در دهه ۹۰ از آزار جنسی پسران در دبیرستان‌ها منتشر شد؛ ازجمله آزار جنسی گروهی از دانش آموزان یک دبیرستان در غرب تهران از سوی معاون پرورشی دبیرستان. پدر یکی از دانش آموزان به رسانه‌ها گفته بود که این فرد «با پخش تصاویر مستهجن از طریق گوشی تلفن همراه، بچه‌ها را وادار به اعمال غیراخلاقی می‌کرده است.» 

در این پرونده، والدین متوجه تغییر رفتار فرزندانشان شده و با پیگیری‌های خود، متوجه آزار جنسی از سوی مسوول دبیرستان شده بودند. 

خبرهای مشابه دیگری نیز از آزار پسران نوجوان در مدارس فوتبال منتشر شد. سال گذشته، رسانه‌ها اعلام کردند که یک مربی فوتبال به‌دلیل آزار جنسی ۹ نوجوان، در تهران بازداشت شد.

آزارواذیت جنسی پسران نوجوان در مدارس، به‌ویژه مدارس فوتبال، اتفاقی تکراری در ایران است. پیش‌از‌ این، گزارش‌هایی از آزار پانزده نوجوان فوتبالیست در یکی از مدارس فوتبال شهر مشهد در رسانه‌ها منتشر شده بود. 

پسران بیشتر از دختران آزار جنسی می‌بینند

یک روانشناس مسائل خانواده و نوجوانان در ایران، در این مورد به «ایران‌وایر» گفت که هنوز هم خیلی از مردم باورشان این است که دختران بیشتر از پسران مورد تجاوز و آزار جنسی قرار می‌گیرند، ولی آمارها نشان می‌دهد که سوءاستفاده جنسی در پسران در سنین کودکی تا نوجوانی، بیشتر از دختران است.

این روانشناس اضافه کرد که آزار جنسی پسران بیشتر توسط افراد و بستگان نزدیک صورت می‌گیرد و موجب یک سری تغییرات در رفتار و احساس آن پسر شده و یک سری علائم جسمی را هم به‌همراه دارد. او توضیح داد: «بعضی از تغییرات رفتاری به این صورت است که کودک دیگر تمایل زیادی به بازی کردن ندارد، دوست ندارد در هر جمعی حاضر شود و با هر فردی صحبت کند، افت تحصیلی پیدا می‌کند، مشکل خواب دارد و گهگاه، شب ادراری دارد. تغییرات احساسی هم شامل سکوت طولانی، پرخاشگری‌های بی‌دلیل، گریه‌های بی‌دلیل، دیدن خواب بد و کابوس، وابستگی زیاد به پدر و مادر و اضطراب جدایی است. تغییرات جسمی هم به این صورت است که فرد ممکن است هنگام دستشویی رفتن، راه رفتن و نشستن مشکل داشته باشد.»

این روانشناس ساکن تهران به ایران‌وایر گفت که بهترین پیشگیری از آزار جنسی پسران، آموزش مرحله به مرحله است. به گفته او، خانواده باید مسائل جنسی را از سه سالگی به فراخور درک کودک آموزش دهد و هر سال، این آموزش را تکمیل کند. او همچنین گفت رابطه کودکان با پدر و مادرشان باید طوری باشد که بدون نگرانی، اتفاقاتی که برایشان افتاده را به والدینشان بگویند.

یک روانشناس دیگر که با موارد متعددی از آزار جنسی پسران آشناست، به ایران‌وایر گفت که در یک مورد، رفتار مادری که از اعتقادات مذهبی به‌شکلی نادرست برای تربیت فرزندش استفاده می‌کرد زمینه‌ساز سوءاستفاده جنسی مرد همسایه از پسرش شد. این روانشناس توضیح داد: «مادر این پسر به او می‌گفت که اگر به مادرت دروغ بگویی در آتش جهنم می‌سوزی و اگر به حرف مادرت گوش ندهی، خدا گوش‌هایت را می‌سوزاند و چندین تهدید دیگر. بچه خیلی‌تحت تاثیر این تهدیدهای مذهبی بود. مرد همسایه آن‌ها که متوجه شده بود مادر این پسر بچه چطور با او رفتار می‌کند، برای سوءاستفاده از این پسر به او گفته بود اگر این کارهایی که می‌خواهد انجام دهد، خدا گناهانش را می‌بخشد. به این ترتیب، مرد همسایه، آن پسر بچه را وادار به کارهایی که می‌خواست می‌کرد و از نظر جنسی آزارش می‌داد.

جایی که مردسالاری به زیان پسران است

«صبا آلاله»، روان‌شناس و روان تحلیلگر اجتماعی هم به ایران‌وایر گفت که طبق آمار، بیشتر موارد تعرض و تجاوز به پسران، مربوط به اعضای خانواده، دوستان و آشنایان است و افراد غریبه، در رده سوم هستند. این در‌حالی‌ست که بسیاری گمان می‌کنند آزار جنسی پسران فقط از سوی افراد غریبه در کوچه و خیابان صورت می‌گیرد.

این روانشناس معتقد است که آزار جنسی در پسران با آزار جنسی در بزرگسالان متفاوت است. او توضیح داد: «در بسیاری از موارد آزار جنسی کودکان و پسران، تعرض صورت نمی‌گیرد، بلکه افراد معمولا از طریق دیداری، گفتاری و شنیداری مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند. مثلا فرد آزارگر در کنار آن‌ها نشسته و عکس و فیلم پورن به آن‌ها نشان می‌دهد، یا در مقابل آن‌ها خودارضایی می‌کند و حتی بدن خودش را لمس می‌کند. این‌ها مواردی است که با بزرگسالی متفاوت است، ولی مهم است که همه بدانیم آزار جنسی فقط لمس بدن یا تعرض و تجاوز نیست، بلکه در مواردی که حتی در آن لمس بدن آن پسر بچه در کار نبوده هم، ممکن است آزار جنسی صورت گرفته باشد.»

صبا آلاله، تاثیرات فرهنگی و اجتماعی را بر باورپذیری آزار پسران مهم می‌داند. او توضیح داد: «چون این تصور وجود دارد که فقط دختران مورد آزار جنسی قرار می‌گیرند و پسران به‌دلایل ساختار مردسالارانه جامعه ایران مورد آزار جنسی قرار نمی‌گیرند، آزار جنسی پسران چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد و درباره آن صحبت نمی‌شود.»

این روانشناس همچنین گفت که وقتی روانشناسان و مشاوران درباره تربیت جنسی و خود مراقبتی جنسی در کودکان صحبت می‌کنند، خانواده‌هایی که دختر دارند، رغبت بیشتری برای شرکت در این جلسات دارند، مثلا به دختران خود آموزش می‌دهند که مراقب باشند کسی به بدنشان دست نزند و آموزش‌هایی از این دست. ولی خانواده‌های ایرانی معمولا به پسران چنین آموزشی نمی‌دهند، چون فکر می‌کنند که کسی پسران را مورد آزار جنسی قرار نمی‌دهد. این روانشناس گفت که این ناآگاهی است که بسیاری از مردم ایران گمان می‌کنند کسی پسران را آزار جنسی نمی‌دهد و اگر پسری در چنین شرایطی قرار بگیرد، می‌تواند از خودش دفاع کند. 

صبا آلاله همچنین توضیح داد: «پسران وقتی مورد آزار قرار می‌گیرند، به‌دلایل فرهنگی معمولا آن را بیان نمی‌کنند، چراکه گمان می‌کنند از سوی خانواده طرد می‌شوند و مورد تحقیر و سرزنش قرار می‌گیرند. به گفته او، پسران در روند رشد متوجه این می‌شوند که نسبت به جنس دختر برتری دارند و این برتری، آسیب بیشتری برای آن‌ها به‌دنبال دارد، چون می‌دانند اگر در مورد آزار جنسی‌شان حرف بزنند، احتمال اینکه مورد تحقیر و سرزنش قرار بگیرند خیلی زیاد است.

با‌این‌حال، روان‌شناسان معتقدند آموزش جنسی به پسران، توجه به رفتارها و احساسات آن‌ها و همچنین کمک به آن‌ها تا بتوانند مشکلات خود را بدون ترس و نگرانی بیان کنند، به پیشگیری از تعرض جنسی یا جلوگیری از تکرار آن، کمک می‌کند.