بیش از ۹۵ درصد دختران و زنان جوان ۱۵ تا ۲۵ ساله تهرانی مخالف حجاب اجباری هستند.
«گروه پژوهشی امروز» که توسط جمعی از معلمان و دانشجویان ساکن تهران تشکیل شده، با راهنمایی پژوهش‌گران و اساتید علوم اجتماعی، از ۱۵ شهریور تا پنج دی ۱۴۰۲ و در یک سالگی انقلاب «زن، زندگی، آزادی» با روش مشاهده مستقیم به بررسی انواع پوشش بانوان از ۱۵سال به بالا و باور آن‌ها به حجاب اجباری پرداخته است.
بررسی آماری مدل‌های انتخاب پوشش از سوی زنان و باور آن‌ها به حجاب اجباری در مناطق ۲۲گانه شهر تهران در این تحقیق نشان می‌دهد بخش بزرگی از جامعه زنان در تهران مخالف حجاب اجباری هستند. در میان آن‌ها که در این تحقیق مشارکت کرده‌اند، ۵۶.۲ درصد دختران و زنان تهرانی بین ۱۵تا ۲۵ سال بی‌حجاب و ۹۵.۵ درصد آن‌ها مخالف حجاب اجباری محسوب می‌شوند.
در این تحقیق که فایل جزییات آن در کانال تلگرامی «شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان» منتشر شده است، ۲۱هزار و ۳۰۶ نفر مورد پرسش قرار گرفته‌اند. از این تعداد، ۶۰۹ نفر از افرادی هم که در بخش دوم تحقیق مورد پرسش قرار گرفته، زنان چادری و مانتوپوش بوده‌اند.
گزارش «ایران‌وایر» در گفت‌وگو با یکی از مشارکت کنندگان در این تحقیق، به بررسی اجمالی این تحقیق و نتایج آن پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
***
یافته‌های آماری تحقیق: تغییر الگوی پوشش زنان
یکی از اعضای این گروه تحقیق به «ایران‌وایر» می‌گوید: «ما در این بررسی به انواع پوشش زنان بالاتر از ۱۵سال و میزان باور آن‌ها به حجاب اجباری پرداخته‌ایم. در این یافته‌های آماری، الگوی کلی و نوع پوشش حجاب جامعه آماری ما، ۳۸.۵ درصد مانتو باز، ۳۳.۲ درصد پوشش اختیاری، ۱۵.۷ درصد چادری و ۱۲.۶ درصد مانتو پوشیده بوده‌اند. در میان رده‌های سنی ۲۵ تا ۱۵ساله پاسخ دهنده، ۵۶.۲ درصد پوشش اختیاری، ۳۳.۲درصد مانتو باز، ۵.۹ درصد چادری و ۵.۴ مانتو پوشیده را انتخاب کردند. در میان رده‌های سنی پاسخ دهنده ۴۵ تا ۲۶ساله، گزینه ۴۴.۲ درصد آن‌ها مانتو باز، ۲۶.۲ درصد پوشش اختیاری، ۱۶ درصد چادری و ۱۲.۸درصد مانتو پوشیده بود. از رده‌های سنی پاسخ دهنده ۴۶ سال به بالا هم ۳۷.۹ درصد مانتو باز، ۲۷ درصد چادری، ۲۲ درصد مانتو پوشیده و ۱۳.۱ درصد پوشش اختیاری را انتخاب کردند.»
باور به حجاب اجباری
از میان مشارکت کنندگان در این آمارگیری، ۸۳.۹ درصد زنان مخالف حجاب اجباری بودند. ولی بدون در نظر گرفتن نوع حجاب مشارکت کنندگان در آمارگیری، ۹۵.۵ درصد زنان ساکن شهر تهران مخالف حجاب اجباری بوده‌اند.
تفاوت چشم‌گیر و معنادار
یکی از مشارکت کنندگان در این تحقیق به «ایران‌وایر» می‌گوید: «الگوی حجاب در شهر تهران و دوره‌های سنی حاضران در این تحقیق به ترتیب بیشترین انتخاب نوع پوشش، مانتو باز، بی‌حجاب، چادری و مانتو پوشیده بوده است. این الگو مطابق الگوی حجاب دوره سنی ۲۶ تا ۴۵ سال ملاک قرار گرفته است. اما نکته جالب آن که در میان دختران و زنان ۱۵تا ۲۵سال، جای مانتو باز و بی‌حجاب به نحو چشم‌گیر و معناداری متفاوت بوده است. در بین زنان بالای ۴۶ سال هم این الگو متفاوت از الگوی کلی است. این تفاوت بهویژه با دوره سنی ۱۵تا ۲۵ سال هم دیده می‌شود. در این رده سنی، الگوی کلی شهر تهران ۳۸.۵ درصد مانتو باز، ۳۳.۲ درصد بی‌حجاب و بدن‌نما، ۱۵.۷ درصد چادری و ۱۲.۶درصد مانتوی پوشیده را بود. در میان زنان ۲۶ تا ۴۵ ساله هم ۴۴.۲ درصد مانتو باز، ۲۶.۹ درصد بی‌حجاب و بدن‌نما، ۱۶ درصد چادری و ۱۲.۸ درصد مانتوی پوشیده را انتخاب کرده بودند.»
به گفته او، الگوی ۱۵ تا ۲۵ ساله‌ها اما کاملا متفاوت بوده است: «۵۶.۲ درصد بی‌حجاب و بدن‌نما، ۳۲.۲ درصد مانتو باز، ۵.۹ درصد چادری و ۴.۵ درصد مانتوی پوشیده را انتخاب کرده‌اند. الگوی ۴۶ سال به بالاتر هم ۳۷.۹ درصد مانتو باز، ۲۷ درصد چادری، ۲۲ درصد مانتو پوشیده و ۱۳.۱ درصد بی‌حجاب و بدن‌نما بوده است. با توضیحات آمده در این آمارگیری، شکل غالب پوشش حجاب زنان در شهر تهران از سن ۲۶ سالگی به بالا، مانتو باز و زیر ۲۵ سال، بی‌حجابی بوده است.»
این عضو گروه تحقیق در ادامه به «ایران‌وایر» می‌گوید: «این موضوع نشان می‌دهد که هرچه از دوره سنی بالا به پایین بیاییم و به متولدین پیش از انقلاب ۱۳۵۷ و بعد از آن برسیم، باور به پوشش یا حجاب چادر و مانتو پوشیده کاهش می‌یابد. ولی هرچه از متولدین سال ۱۳۷۷ به سمت ۱۳۸۷ برویم، این باور با سرعت بیشتری کاهش یافته و بی‌حجابی جای آن را می‌گیرد. تقریبا ۹۰ درصد زنان در این دوره سنی بدون حجاب یا با مانتو باز در شهر تردد می‌کنند. این الگو در زنان بین ۲۶ تا ۴۵ ساله هم بیشتر از ۷۱ درصد است. حتی در زنان بالاتر از ۴۵سال نیز از ۵۰ درصد بیشتر است. نکته قابل توجه این که تاثیر فصل و دمای هوا هم در نوع پوشش، از بی‌حجابی به بدن‌نمایی و یا از مانتو باز به بی‌حجابی موثر است. یافته‌های آماری ما در آخرین ماه تابستان و روزهای گرم و آفتابی، بهویژه در پایان هفته، تایید این ادعا است.»
تغییر الگوی حجاب در موقعیت‌های مکانی مختلف
در این تحقیق آماری، الگوی حجاب در پنج موقعیت در نظر گرفته شده است؛ مکان‌هایی چون بوستان‌های علمی و فرهنگی و اماکن مذهبی و سنتی، پایانه‌ها و مراکز خرید. در تمام این پنج موقعیت، الگوی حجاب از نظر شکلی، یکسان و مطابق الگوی کلی جامعه است؛ یعنی انتخاب مانتو باز، بی‌حجابی، چادر و مانتو پوشیده. اما میزان انتخاب هرکدام در این پنج موقعیت مکانی کاملا متفاوت است.
حجاب در موقعیت-محل‌های مذهبی
این فرد عضو گروه تحقیق نکته قابل توجه آن را ثابت بودن همین الگو در محله‌ها و اطراف اماکن سنتی و مذهبی دانسته و می‌گوید: «البته در موقعیت-محل‌ها، این میزان ممکن است متفاوت باشد. در برخی موقعیت-محل‌ها، جای چادر و بی‌حجابی عوض می‌شود. اما در تمام موقعیت-محل‌های مذهبی نیز بدون استثنا، شکل غالب اول، حجاب مانتو باز است.»
او در ادامه با اعلام این که تاثیر اجبار پوشش در دانشگاه‌ها بسیار متفاوت است، می‌گوید: «تقریبا در اطراف دانشگاه‌ها، الگوی حجاب در دوره سنی ۱۵ تا ۲۵سال مطابق الگوی کلی جامعه می‌شود؛ به‌عبارت دیگر، اجباری بودن حجاب در دانشگاه‌ها موجب افزایش استفاده از پوشش مانتو باز به جای بی‌حجابی شده است. این تغییر، کاملا معنادار و محسوس است. نکته دیگر، موضوع آزادی است. دقیقا در تمام موقعیت‌های مکانی و هر جا که آزادی بیشتری وجود دارد، میزان بی‌حجابی به شکل معناداری افزایش پیدا می‌کند؛ تا حدی که در برخی مراکز خرید این میزان به بیشتر از۹۰ درصد هم می‌رسد. ولی ما برای جلوگیری از سوگیری نقطه‌ای بر روی نتایج یافته‌ها، از ثبت و مداخله آن در این تحقیق خودداری کردیم. اما در برخی مراکز خرید که متعلق به قشر و گروه خاصی بودند، مثل شهرک محلاتی که خانواده‌های سپاهی‌ا در آن سکونت دارند، نتیجه تحقیق ما کاملا متفاوت بود. در صورتی که فروشگاه‌ها و پاساژها حتی در مناطق جنوب و جنوب غرب تهران می‌توانستد آمار بی‌حجابان را بالاتر هم ببرند.»
مخالفت‌ها با حجاب اجباری از ابتدای انقلاب ۵۷
با بر آمدن حکومت جمهوری اسلامی پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران، زنان به عنوان یکی از مهم‌ترین گروه‌های اجتماعی با تهدید و محدودیت‌های بسیاری مواجه شدند. این تهدید و محدودیت‌ها اما در ابتدای تشکیل جمهوری اسلامی به شکل حیرت‌آوری با واکنش عمومی فعالان سیاسی و اجتماعی مواجه نشدند، چرا که به نظر فعالان آن دوره، در میان اولویت‌های اول تغییرات پس از فروپاشی رژیم سلطنتی محسوب نمی‌شدند. آن گروه از معترضان و مخالفان حجاب اجباری هم در میانه وقوع تغییرات انقلابی، صدایی نیافتند؛ اگر چه در سال‌های بعد این مخالفت‌ها به مرور افزایش یافتند.
۴۵سال از آن انقلاب گذشته است. ولی خوب است بدانید اولین قانونی که در خصوص پوشش زنان به تصویب رسید، ماده ۱۰۲ «قانون تعزیرات اسلامی» مصوب هجدهم مرداد ۱۳۶۲ بود؛ یعنی هشت سال پس از وقوع انقلاب، تبدیل به قانون شد.
«موسی برزین»، وکیل و مشاور حقوقی «ایران‌وایر» در مورد این ماده قانونی می‌گوید: «آن ماده بعد به‌صورت تبصره‌ای به ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ الحاق می‌شود. در این ماده قانون آمده است هر کس عملاً در انظار، اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی کند، علاوه بر کیفر عمل، به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا ۷۴ ضربه شلاق جریمه می‌شود. اگر مرتکب عملی شود که نفس آن عمل دارای کیفر نباشد ولی عفت عمومی را جریحه‌دار کند، فقط به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود. در تبصره آن هم آمده است زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به حبس از ۱۰ روز تا دو ماه یا از ۵۰ هزار تا ۵۰۰ هزار ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر