حذف مهناز ذکایی از دربی؛ یک حضور گزینشی، یک عکس و تمام

«مهناز ذکایی»، دومین داور زن ایرانی که برای حضور در اتاق ویژه کمک داوران ویدیویی (VOR) انتخاب شده بود، در فاصله یک روز پس از انتشار تصاویرش در حال تشویق تیم فوتبال پرسپولیس، از تیم داوری حذف شد.

نخستین بار، وبسایت «ورزش سه»، با انتشار تصویری از مهناز ذکایی، او را در حال هواداری از پرسپولیس در یکی از بازی‌های این تیم نشان داد و نوشت: «این عکس، داور دربی را تغییر می‌دهد.»

مهناز ذکایی که روزی به‌عنوان «تماشاگر گزینشی» برای نمایش دروغین حضور آزادانه زنان در ورزشگاه به «جیانی اینفانتینو»، رییس فیفا در بازی پرسپولیس و کاشیما به ورزشگاه آزادی رفته بود، حالا نامش از یک نمایش دیگر توسط همان کارگردان، خط خورده است.

در روزهای گذشته، اخباری مبنی‌بر تلاش «مهدی تاج»، رییس فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی برای دعوت از آقای اینفانتینو جهت نمایش حضور داوران زن در اتاق کمک داور ویدیویی منتشر شده بود.

مهناز ذکایی اما قربانی روزی شد که قرار بود در کنار سایر بازیگران گزینشی فدراسیون فوتبال، نمایشی از «برابری حقوق زنان و مردان» را برای این فدراسیون، پیش چشم‌های رییس فیفا بازی کند.

حذف شدن مهناز ذکایی با توجه به تصاویری که از او در حمایت از پرسپولیس منتشر شد، قابل پیش‌بینی و منطقی به‌نظر می‌رسید. حساسیت‌های دربی تهران، این حق را به هوادار استقلال می‌دهد که نخواهد داوری با گرایش‌های قلبی به تیم مقابل، حتی در اتاق کمک داور ویدیویی بنشیند. اما شاید این، درسی بود که کارگردان این نمایش، به سایر بازیگران خود و زنان گزینشی در ورزشگاه‌ها داد.

*** 

حالا افتخار حذف داور زن برای کیست؟

«علی خسروی»، عضو کمیته داوران فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی، ۱۶اسفند۱۴۰۲، یعنی دقیقا یک روز پس از انتخاب «مهسا قربانی» به‌عنوان یکی از داوران دربی تهران در صفحه اینستاگرام خود، این اتفاق را صرفا محصول کمیته داوران دانست.

او با کنایه زدن و ادبیاتی تحقیرآمیز در مورد داور زن بین‌المللی ایران برای حضور در اتاق کمک داور ویدیویی نوشت: «من نقی معمولي هستم. من قهرمان جهان شدم. من من من و من. اما ما تاريخ‌ساز شديم. در زمان ما کمک داور ویدیویی آمد. بله اين ما بوديم، يعنی اين كميته داوران بود كه داور زن برای داربي استفاده كرد.»

او در همین متن، خودش را «شاخ مجازی» معرفی کرده و خطاب به کسانی که فقط به خانم قربانی تبریک گفته بود «بگذارید سکوت کنم.»

سه روز بعد از این موضع‌گیری علی خسروی، یعنی ۱۹اسفند، مهناز ذکایی از سوی کمیته داوران به‌عنوان دومین داور دربی تهران معرفی می‌شود، اما در فاصله کمتر از یک روز، کمیته داوران اعلام می‌کند که به‌دلیل آنچه «جلوگیری از شائبه حمایت از تیمی خاص» نامیده بود، حذف شد.

ماجرا به انتشار گسترده تصویری از خانم ذکایی برمی‌گشت که او را روی جایگاه‌های ورزشگاه آزادی در حال حمایت از پرسپولیس نشان می‌داد. کلاهی به رنگ‌های سفید و قرمز منتسب به هواداران پرسپولیس بر سر اوست و به‌نظر می‌رسد در حال تشویق تیم محبوبش، یعنی پرسپولیس باشد.

علی خسروی یا هیچ یک از اعضای کمیته داوران تاکنون توضیح نداده‌اند که چرا از زنان داور باید به‌عنوان بازیگرهای یک نمایش غیرورزشی در ورزشگاه‌ها استفاده شوند.

آیا دفاعیات مهناز ذکایی قابل قبول بود؟

۱۹آبان۱۳۹۷، ورزشگاه آزادی میزبان بازی فینال لیگ قهرمانان آسیا میان پرسپولیس و کاشیما بود. یک روز پیش‌از این، «ایران وایر» در گزارشی، مبتنی‌بر اخبار رسانه‌های داخل کشور و منابع خبری خود در فدراسیون فوتبال، از انتخاب شدن حدود ۵۰۰ زن برای حضور در ورزشگاه آزادی و نمایش دروغین حضور آزادانه زنان در ورزشگاه خبر داد.

در این گزارش قید شده بود که روابط عمومی وزارت ورزش و جوانان، طی پیامک‌هایی به دختران گزینش شده، اعلام کرده ساعت ۱۰ صبح روز بازی خود را به هتل «المپیک» تهران برسانند؛ جایی که قرار بود ملاقاتی با «فاطما سامورا»، دبیرکل فیفا انجام شود. همین دختران سه ساعت بعد با اتوبوس‌هایی که وزارت ورزش تهیه کرده بود، راهی ورزشگاه آزادی شدند.

حتی یک زن غیرگزینشی در آن روز موفق نشد بازی فینال آسیا را تماشا کند. زنان گزینشی تنها از میان داوران و بازیکنان زن فوتبالیست، زنان فوتبالیست، خانواده بازیکنان پرسپولیس و همین‌طور زنان کارمند نیروی انتظامی انتخاب شده بودند.

مهناز ذکایی نیز یکی از همین داوران گزینشی بود که با خواست فدراسیون فوتبال، با شمایلی مانند هواداران پرسپولیس در جایگاه زنان گزینشی حاضر شد. جایگاهی که شخص جیانی اینفانتینو رییس فیفا، در همراهی مهدی تاج، رییس فدراسیون جمهوری اسلامی، دقایقی پیش از شروع بازی مقابل آن ایستاد و دخترانی را تماشا کرد که با اجازه حکومت و برای نمایش مقابل او گزینش شده بودند.

مهناز ذکایی این موضوع را رد نکرده و به «ایسنا» گفته است: «آن روز زنان ایرانی پس از سال‌ها اجازه داشتند به ورزشگاه آزادی بروند. اگر یادتان باشد جیانی اینفانتینو هم در این بازی حضور داشت. باید این را بگویم که در آن بازی بحث استقلال و پرسپولیس نبود و بانوان علاقه‌مند به فوتبال می‌خواستند از فرصت پیش آمده استفاده کنند و برای تماشای فوتبال به ورزشگاه آزادی بروند.»

او همچنین به ایسنا گفته که اطمینان دارد منشا انتشار تصویرش در رسانه‌ها، از داخل خانواده داوران فوتبال ایران بوده است.

ورزش سه در پاسخ به این اظهارات این داور بین‌المللی فوتبال ایران، مدعی شده که این تصاویر در صفحه اینستاگرام شخصی خانم ذکایی منتشر شده بود.

آیا فدراسیون‌ها حق سواستفاده‌ از داوران زن را دارند؟

حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران هنوز به‌صورت کامل در تمامی شهرها، آزاد نشده است. در برخی از شهرها مانند اصفهان، «زنان گزینشی» صرفا در بازی‌های لیگ قهرمانان آسیا و برای محروم نشدن فدراسیون فوتبال حکومت، وارد ورزشگاه شدند.

در برخی شهرها ازجمله تهران، بیش از نیمی از زنانی که اجازه نشستن روی سکوها را پیدا می‌کنند، از نیروهای گزینشی و به عبارتی، بازیگرهای فدراسیون برای حکومت هستند؛ زنانی که با توجیه «فرصت حضور در ورزشگاه»، موجب ادامه تبعیض جنسیتی در ورزش ایران می‌شوند.

از سویی، کارگردان این نمایش، حاضر نیست در برنگاه‌ها، کنار بازیگرانش بماند.

انتخاب مهناز ذکایی پس از انتشار عکس‌های مرتبط با حضورش در ورزشگاه آزادی و حمایت از پرسپولیس، تصمیم اشتباهی نبود. حساسیت‌های این دیدار به حدی برای هواداران هر دو تیم بالاست که می‌توان به هر یک از دو سوی این بازی حق داد که نگران هرگونه تصمیم‌گیری رنگی برای این بازی شوند. هواداران استقلال محقانه خواستار تغییر در داوری بازی شدند.

آنچه بیشتر اهمیت پیدا می‌کند این است که آیا فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی، این اجازه را دارد از داوران، مربیان و بازیکنان زن خود، به‌عنوان بازیگر در نقش‌های غیرتخصصی‌شان برای اهداف سیاسی استفاده کند؟