سخنرانی نوروزی خامنه‌ای؛ دست خالی رهبر برای حل بحران‌های فزاینده

علی خامنه‌ای به دلیل تقارن ماه رمضان با نوروز ۱۴۰۳ به مشهد نرفته و در اولین ساعات سال نوی و نوروز، در مقر رهبری خود در تهران سخنرانی کرده است. این گزارش درباره محتوای این سخنرانی و پیام نوروزی او در اوج بحران های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران است که به تعبیر ناظران مسائل ایران به دلیل شدت نارضایتی‌ها ایران را همانند بشکه باروت کرده است.

***

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی نوروزی خود ضمن عبور از موضوع انتخابات مجلس شورای اسلامی و مشارکت کم در آن، به نوعی شعار اقتصادی سال گذشته را تکرار کرده است.

خامنه‌ای سال ۱۴۰۳ را سال «جهش تولید با مشارکت مردم» نامید. در این میان مردم اسم رمز گروه‌های ذی‌نفوذ است که به نوعی تحریم ها را دور می‌زنند و در واردات نقش دارند. رهبر جمهوری اسلامی به فساد ناشی از این اتفاقات نیز اشاره کرد اما نحوه برخورد با آن را در ابهام گذاشت.

خامنه‌ای در این میان از موضوع انتخابات و ثبت رکورد کمترین میزان مشارکت نیز عبور کرد و تنها به کسانی که از ناامیدی در جامعه سخن می‌گویند، حمله کرد.

سخنرانی امسال خامنه‌ای به دلیل مصادف شدن با ماه رمضان در تهران برگزار شد و او به مشهد نرفت. مشخص نیست که رهبر جمهوری اسلامی به دلیل کهولت سن روزه می‌گیرد یا نه اما به هر ترتیب سفر او در میانه ماه روزه داری مسلمانان از سوی فردی که خود را مرجع تقلید می‌خواند، عمل پسندیده ای نبوده است. 

سفر کوتاه مدت در این ماه باعث از بین رفتن وجوب روزه‌داری می‌شود. پیش از این غبار روبی حرم امام رضا نیز با حضور مصطفی خامنه‌ای پسر بزرگ او انجام شد. در سال‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۷۱ نیز که ماه رمضان با نوروز همزمان شده بود، او پس از ایام نوروز به مشهد سفر کرد.

سال گذشته اولین سخنرانی خامنه‌ای در مشهد پس از سه سال وقفه به دلیل کرونا بود اما نوروز ۱۴۰۳ سخنرانی او در ساعات اول سال، در مقر رهبری در تهران انجام شد. 

مردم؛ اسم رمز گروه های ذی‌نفوذ برای دور زدن تحریم 

رهبر جمهوری اسلامی در سخنان خود از ضرورت ورود مردم و به تعبیری بخش خصوصی به اقتصاد گفت. او تاکید کرد که «اگر با برنامه‌ریزی و تلاش مسئولان، نوعی بسیج مردمی برای حضور در امر اقتصاد صورت گیرد، تحقق شعار بسیار مهم جهش تولید ممکن خواهد شد.»

مدتی پیش ویدیویی از خامنه‌ای منتشر شد که در بازدید از یک نمایشگاه و در پاسخ به وزیر نفت گفته بود که ستاد اجرایی فرمان امام که بخش خصوصی نیست.

او در سخنرانی نوروزی خود نیز به این نمایشگاه اشاره کرد و بدون اشاره به مصادیق احتمال، ظرفیت و «توانایی مردم در اقتصاد» را بالا توصیف کرد.

بخشی از سخنان او می‌تواند به موضوع دور زدن تحریم ها مربوط باشد و بخش دیگر به فروش «اموال مازاد دولت» که سال گذشته نیز درباره آن سخن گفته بود. چرا که دور زدن تحریم توسط گروه های واسطه وابسته به بخش خصوصی یا نیمه دولتی ساده‌تر است.

او در این میان به فساد ناشی از دور زدن تحریم ها نیز اشاره کرد اما راهکاری برای جلوگیری و تداوم آن ارائه نداد و مشخص نیست که آیا اصولا حکومت برنامه ای در این زمینه برای ممانعت خودی ها از غارت ملی باشد دارد یا خیر.

خامنه‌ای در نکته‌ای مهم به نگرانی برخی افراد دلسوز درباره احتمال بروز فساد و سوءاستفاده در مسیر حضور مردمی در عرصه اقتصاد اشاره کردند و افزود «این نگرانی با توجه به سوءاستفاده‌های سال‌های گذشته از امکانات و وام‌های دولتی، بجاست؛ بنابراین مسئولان باید با چشمان باز، کاملا مراقب باشند که فساد و تبعیض و استفاده نامشروع در این مسیر رخ ندهد».

در اظهارات خامنه‌ای، «مردم» اسم رمز افراد ذی‌نفوذ است، چرا که مردم یا شهروندان عادی که به ارز دولتی دسترسی ندارند. این سخنان خامنه‌ای درباره مشارکت مردم در اقتصاد ادامه روندی است که در چند سال گذشته آغاز شده و فروش نفت را شرکت‌های وابسته به بانک‌ها و نهادهای نظامی در دست گرفته‌اند. در این میان این گروه‌های وابسته به حکومت و ذی‌نفع در وضعیت کنونی ایران با یکدیگر نیز درگیر هستند.

بخش دیگر سخنان خامنه‌ای نیز ادامه موضوع واگذاری «موال  مازاد دولت» است که از سال گذشته آغاز شده است.

رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی نوروزی سال گذشته نیز گفته بود که در دولت‌های گذشته خواستار واگذاری امور اقتصادی به مردم، و کاهش تصدی‌گری دولت بوده، اما «واگذاری‌ها یا انجام نگرفت یا به شکلی غلط انجام شد که نتیجه آن به ضرر مردم بود.»

سخنان خامنه‌ای به معنای حمایت دوباره از فروش اموال دولت است که مخالفان آن را «غارت ملی» می‌خوانند.

سال گذشته دولت تبلیغات گسترده‌ای در این باره داشت اما این تبلیغات ناگهان فروکش کرد و دولت با چراغ خاموش اقدام به فروش اموال خود کرده است.

با این حال روزنامه دنیای اقتصاد نوشته بود بررسی‌ها حاکی از آن است که در لایحه بودجه سال آینده پیش‌بینی شده که از محل مولدسازی دارایی‌های دولت و واگذاری سهام شرکت‌های دولتی، ۱۲۲هزار میلیارد تومان منابع حاصل شود. اما برآوردها نشان می‌دهد که احتمالا ۷۰هزار میلیارد تومان از این منابع حاصل نخواهد شد.

همچنین مطابق آمارهای مورد بررسی در بودجه سال جاری مجموع این دو بخش حدود ۲۱۴هزار میلیارد تومان تصویب شده بود که احتمالا حدود ۱۷درصد از این رقم تا پایان سال محقق شود.

این روزنامه همچنین نوشته بود که سهم درآمد مولدسازی در لایحه بودجه نسبت به بودجه۱۴۰۲ با کاهش ۴۴درصدی روبه‌رو شده است. در لایحه بودجه۱۴۰۳ منابع بودجه از محل مولدسازی دارایی‌های دولت ۶۰هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. 

خامنه‌ای سخنان سال گذشته خود درباره مهار تورم و رشد تولید را تکرار کرد و گفت «در این زمینه کارهای خوبی انجام شد اما با آنچه مطلوب و مورد نظر ما بود فاصله نسبتاً زیادی داشت».

خامنه‌ای طبیعتا می‌داند که آمار تورم و وضعیت اقتصادی در وضعی نیست که بتواند به آن افتخار کند. با این حال او حمایت از دولت «ابراهیم رئیسی» را تکرار کرد.

پرش از انتخابات مجلس و سخن گفتن درباره امید

در سخنرانی نوروزی امسال، خامنه‌ای اظهارات گذشته خود درباره امید را تکرار کرد و کسانی که در داخل کشور از نبود امید در جامعه سخن گفته اند را به دشمنان نسبت داد.

او گفت که «مقاله می‌نویسند که نباید به آینده امیدوار بود. کمین کرده‌اند که روح امید را در جوان ها بمیرانند. دشمن سال‌ها است که این کار را می‌کند اما موفق نشده است».

در سالیان گذشته افراد مختلفی درباره نبود امید در جامعه سخن گفته اند و این موضوع در آستانه انتخابات نیز تشدید شده است.

رهبر جمهوری اسلامی در سخنان خود از انتخابات مجلس عبور کرد و در اینباره سخن نگفت.

خامنه‌ای تنها گفت که «رقایت‌های داخلی و اختلاف‌های سیاسی نباید موجب نفرت‌پراکنی و ایجاد دشمنی و اهانت و آزار و احیاناً دروغ و افترا علیه یکدیگر شود.»

این سخنان شبیه به سخنان خامنه‌ای پس از انتخابات است که پیش درآمدی برای جلوگیری از تنش‌های شدید در مجلس آینده بود.

رهبر جمهوری اسلامی همچنین به موضوع فساد مطرح درباره کاظم صدیقی، امام جمعه موقت تهران و رییس ستاد امر به معروف و نهی منکر که در هفته آخر سال ۱۴۰۲ بسیار خبرساز شد نیز هیچ اشاره‌ای نکرد.

موضع رسمی درباره «جبهه مقاومت»

خامنه‌ای در سخنان خود موضوع غزه را مهم ترین موضوع حال حاضر دانست و این اتفاقات را شاهدی برای ضرورت «جبهه مقاومت» دانست.

رهبر جمهوری اسلامی در عین حال موضع رسمی وزارت خارجه و دیگر نهادهای جمهوری اسلامی را تکرار کرد که این گروه ها خود تصمیم گیری و عمل می کنند.

این سخنان در عین حال بر خلاف گفته های چهره هایی چون رمضان شریف سخنگوی سپاه پاسداران بود که حمله حماس را مرتبط با کشته شدن قاسم سلیمانی و دیگر موضوعات مرتبط با جمهوری اسلامی دانسته بودند.