افزایش رواج تئوری‌های توطئه علیه اقلیت‌های مذهبی در ایران

این گزارش درباره روند افزاینده نفرت پراکنی‌های فزاینده  در هفته های اخیر در جمهوری اسلامی علیه پیروان اقلیت‌های مذهبی در ایران است.

***

نفرت‌پراکنی ممکن است با کلمات شروع شود، اما می‌تواند به چیزی فراتر از اشک ختم شود، یا حتی به خشونت و قتل منجر شود. مجموعه گزارش‌های ماهانه نفرت‌پراکنی ایران‌وایر، به رصد و تحلیل نفرت‌پراکنی علیه اقلیت‌های دینی در شبکه‌های اجتماعی و خبرگزاری‌ها و وبسایت‌های فارسی‌زبان می‌پردازد و اظهارات خشونت‌بار، تئوری‌های توطئه و دعوت به اعمال خشونت علیه این اقلیت‌ها را در برمی‌گیرد. این مجموعه می‌کوشد تا درباره نفرت‌پراکنی در میان افکار عمومی اطلاع‌رسانی کند و به شرکت‌های شبکه‌های اجتماعی گوشزد کند که با مسئولیت بیشتری به نظارت بر این دست از اظهارات بپردازند و در صورت لزوم آنها را حذف کنند.

بر اساس مشاهدات تیم نظارت بر محتوای ایران‌وایر، در ماه فوریه نفرت‌پراکنی علیه اقلیت‌های دینی در ایران نسبت به ماه پیش از آن کاهش یافته است. 

در این ماه بیش از ۲۳ هزار محتوای شامل نفرت‌پراکنی علیه اقلیت‌های مذهبی توسط این تیم در شبکه‌های اجتماعی، خبرگزاری‌ها و وبسایت‌های فارسی‌زبان رصد شده است. ۷۱ درصد از این محتواها مربوط به اظهارات حاوی یهودی‌ستیزی، ۱۳ درصد مربوط به بهائی‌ستیزی، چهار درصد مربوط زرتشتی‌ستیزی، شش درصد مربوط به سنی‌ستیزی و شش درصد دیگر مربوط به نفرت‌پراکنی علیه اقلیت ارمنی و مسیحیان در ایران بوده است.

طی ماه فوریه در بیش از هزار محتوا در شبکه‌های اجتماعی و وبسایت‌های ایرانی از واژه «هلاکت» به‌جای «مرگ» برای یهودیان و اسرائیلی‌ها استفاده شده است که به‌نوعی انسانی‌زدایی از آنها به حساب می‌آید.

در این ماه همچنین بیش از هزار محتوای شامل نفرت‌پراکنی علیه اقلیت دینی زرتشتی ثبت شده است. بیشتر این مطالب حاوی تئوری‌های توطئه مبنی بر نفوذ پیروان این اقلیت دینی به همراه بهائیان و یهودیان در صدا و سیمای جمهوری اسلامی بوده‌اند که به‌صورت گسترده از سوی اعضای گروه موسوم به «ری‌استارت» در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شوند. اعضای این گروه با پخش گسترده تئوری‌های توطئه علیه زرتشتیان، یهودیان و بهائیان تلاش می‌کنند پیروان این اقلیت‌ها را در مقابل پیروان اهل تشیع و اهل تسنن قرار بدهند.

محتواهایی که این کاربران منتشر می‌کنند اغلب برگرفته از برنامه‌های «سید محمد حسینی»، مجری سابق صدا و سیمای جمهوری اسلامی است که به صورت هفتگی یا چند روز یک بار در کانال‌های یوتیوب و تلگرام منسوب به این گروه منتشر می‌شود. 

طرح تئوری‌های توطئه مبنی بر «بهائی، زرتشتی، یهودی و آشوری» بودن مقامات جمهوری اسلامی بخش زیادی از محتواهایی را تشکیل می‌دهد که معمولا از سوی این کاربران منتشر می‌شود. برای مثال، آنها به پیروی از «لیدر» خود ادعا می‌کنند که هیچ یک از رئیس‌جمهورهای پیشین جمهوری اسلامی مسلمان نبوده‌اند، بلکه  «اکبر هاشمی رفسنجانی از پیروان ازلیان بوده» و «محمد خاتمی» و «محمود احمدی‌نژاد» به ترتیب زرتشتی و یهودی هستند. اخیرا نیز ادعاهای جدیدی مبنی بر «آشوری بودن حسن روحانی» مطرح می‌کنند.

آنها با استناد به تئوری‌های توطئه استدلال می‌کنند که پیروان این اقلیت‌های دینی به‌صورت مخفیانه در ساختار قدرت سیاسی، اقتصادی و نظامی ایران نفوذ کرده و آن را به دست گرفته‌اند تا حکومت، مردم و «امپراطوری پارس» را به انحراف و نابودی بکشند. بدین شکل از اقلیت‌های دینی که در ایران به‌شکلی نظام‌مند تحت ستم و سرکوب هستند تصویری وارونه به‌دست می‌دهند و آن را دستاویز توهین و تهدید به اعمال خشونت علیه آنها قرار می‌دهند.

این کاربران همچنین ادعا می‌کنند که کشته شدن «مهسا امینی» در بازداشت گشت ارشاد و آغاز جنبش «زن زندگی آزادی» توطئه‌ای برنامه‌ریزی‌شده از سوی آمریکا به منظور «تجزیه ایران» بوده است و «زرتشتی، بهائی، یهودی»ها قرار بوده آن را اجرا کنند، اما نهایتا با هشیاری لیدر ری‌استارت با شکست مواجه شده است. 

البته داستان به همین ختم نمی‌شود و ناگهان در یک بُرش پرشی (Jump cut) جنگ غزه را «آخرین سکانس فیلمنامه زن زندگی آزادی» عنوان می‌کنند و ادعا می‌کنند که که آمریکا و اقلیت‌های دینی ایرانی از همان ابتدای جنبش برای این جنگ نقشه داشته‌اند.

لیدر ری‌استارت در همین باره پیامی تصویری خطاب به «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر اسرائیل منتشر کرده است که در آن مدعی می‌شود دستان او و «بعضی از بهائیان، بعضی از زرتشتیان و بعضی از یهودیان به خون مردم ایران آلوده است»، سپس تهدید می‌کند که «روز انتقام نزدیک است.» او در جایی دیگر «بهائیان ایرانی» و «یهودیان ایرانی» را به «قتل عام» در آـینده‌ای نزدیک تهدید می‌کند و به آنها هشدار می‌دهد هرچه سریعتر  از ایران «فرار کنند.»

 به‌گفته یک منبع آگاه که هویت او به دلایل امنیتی نزد ایران‌وایر محفوظ است، می‌گوید «ری‌استارتی‌ها در دو سال گذشته نفرت‌پراکنی وسیعی را علیه اقلیت‌های بهائی، زرتشتی و یهودی در ایران کلید زده‌اند و از این طریق کوشیده‌اند با سفیدشویی حکومت، آنها را عامل وضعیت نابسامان کشور معرفی کنند.»

این منبع همچنین سه هشتگ اصلی (یک، دو و سه) را که اغلب از سوی ری‌استارتی‌ها برای نفرت‌پراکنی علیه اقلیت‌های دینی مورد استفاده قرار می‌گیرد در اختیار ایران‌وایر گذاشت.

در ماه فوریه توهین و نفرت‌پراکنی علیه ارمنی‌ها و مسیحیان نیز به صورت ویژه از سوی تیم نظارت بر محتوای ایران‌وایر رصد شده است. بر اساس مشاهدات انی تیم، در چند ماه گذشته  استفاده از اصطلاح «سگ ارمنی» از سوی اینفلوئنسرهای ایرانی روند روبه افزایشی به خود دیده است. اخیرا  این اصطلاح بیشتر به عنوان توهین، تحقیر و ناسزا برای کسانی استفاده می‌شود که لزوما ارمنی نیستند. 

اگرچه این اصطلاح امروزه مستقیما ارمنی‌ها را هدف نمی‌گیرد، اما در گذشته مشخصا برای توهین به ارمنی‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. مصاحبه‌ای از «لوریس چکناواریان»، استاد موسیقی ارمنی ایرانی موید این امر است. او می‌گوید: «من در کودکی مدام کلمه اقلیت را می‌‌شنیدم. در موقعیتی بزرگ شدم که معمولا ارامنه را با برچسب‌‌های ناخوشایندی خطاب می‌‌کردند. برای نمونه، می‌‌گفتند: سگ ارمنی، جاروکش جهنمی.»

بر اساس مشاهدات تیم نظارت بر محتوای ایران‌وایر، این اصطلاح تنها در ماه فوریه ۲۷۷ بار از سوی اینفلوئنسرهای ایرانی به کار رفته است، در حالی که این عدد برای ماه ژانویه ۲۴۰ و برای ماه دسامبر سال گذشته ۱۸۰ مورد بوده است. روند رو به افزایشی که بسیار نگران‌کننده به نظر می‌رسد.

از طرفی، در ماه فوریه نفرت‌پراکنی علیه بهائیان نسبت به ماه پیش از آن کاهش یا افزایشی به خود ندیده است، ما شمار کاربران نفرت‌پراکن علیه بهائیان افزایش قابل توجهی داشته است. در این ماه بیش از سه هزار محتوای شامل نفرت‌پراکنی علیه بهائیان در شبکه‌های اجتماعی و وبسایت‌های ایرانی رصد و ثبت شده است.

خبرگزاری‌های رسمی جمهوری اسلامی در ماه فوریه با شدتی بیش از همیشه به پخش و نشر تئوری‌های توطئه علیه بهائیان پرداختند. برای مثال «باشگاه خبرنگاران جوان» در گزارشی مفصل مدعی شد که بهائیان برای افزایش جمعیت اقلیت خود در صدد ازدواج با جوان‌های مسلمان برمی‌آیند و برای این کار از ترفندهای مختلف استفاده می‌کنند. 

باشگاه خبرنگاران جوان رفتارهای دوستانه و صمیمی بهائیان با دیگران را یکی از این حربه‌ها معرفی کرده است. همچنین مدعی شده است که دانشگاه‌ها یکی از مراکز نفوذ بهائیان برای جذب جوانان مسلمان است. این در حالی است که بهائیان در ایران به‌صورت قانونی از تحصیلات عالی محروم هستند و امکان ورود به دانشگاه برای آنها عملا وجود ندارد.

از طرفی، «مشرق نیوز» در گزارشی عجیب و غریب، گروهی به نام «باشگاه چرچیل» را عامل انفجارهای هفته‌های گذشته در چند نقطه از خط انتقال سراسری گاز ایران و مسمومیت سریالی دانش‌آموزان مدارس دخترانه در سال ۱۴۰۱ معرفی کرده و مدعی شده است که این باشگاه از سوی «بیت‌العدل اعظم» حمایت مالی می‌شده است.

موسسه «مصاف» نیز در ماه فوریه ویدئویی از «علی اکبر رائفی‌پور» منتشر کرده که در آن مدعی می‌شود بهائیان در جریان جنبش زن، زندگی آزادی «با تمام توان آمدند وسط» و «به دستور بیت‌االعدل» در نقاطی از شهرستان کرج «مستقر شدند.» 

اضافه بر این، مشاهدات تیم نظارت بر محتوای ایران‌وایر از رواج یافتن فرم نامحسوس و رویت‌ناپذیری از بهائی‌ستیزی در میان افراد دین‌ناباور خبر می‌دهد. این فرم نامحسوس اغلب در قالب جملاتی نظیر «همه دین‌ها عین هم هستند، عامل همه بدبختی‌های ما همین دین‌ها هستند، این جنگ دین‌هاست و به من ربطی ندارد» بیان می‌شود.

 اگرچه این اظهارات ظاهرا بی‌آزار و عاری از خشونت به نظر می‌رسند، اما با عادی‌سازی و توجیه ستم مضاعفی که در ایران بر بهائیان روا داشته می‌شود، عملا به گسترش امکان‌ها و آزادی عمل سرکوبگران یاری می‌رسانند.