امنیتی‌ترین سیزده به‌در پس از انقلاب در پایان نوروز ۱۴۰۳

 سیزده به‌در که جمهوری اسلامی ایران، پس از انقلاب بهمن ۵۷، تلاش فراوانی برای از بین بردن آن کرده بود، امسال در یک شرایط بی‌سابقه و امنیتی فرا رسیده است. 

****

سیزده به در امسال با بیست و یکم ماه رمضان سالروز کشته شدن امام اول شیعیان همزمان شده و  هنوز حدود یک هفته تا پایان ماه روزه داری مسلمانان فاصله دارد. 

در چند روز گذشته اطلاعیه های مختلف از شهرهای گوناگون ایران منتشر شده که نشان می دهد مقام های محلی تصمیم به تعطیلی پارک و مراکز تفریحی گرفته اند. در کرمانشاه، راه ورودی به مجموعه باستانی طاق بستان با بلوک های سیمانی مسدود شده است. 

رسانه‌های حکومتی و مقام‌های جمهوری اسلامی اظهارات ضدونقیضی درباره تعطیلی پارک‌ها و تفرجگاه ها منتشر کرده‌اند و به نظر می‌رسد که عامدا مشخص نمی‌کنند که مجموعه حکومت چه تصمیمی در این باره گرفته است.

سرگردانی نگه داشتن شهروندان با اخبار ضدونقیض حکومتی

در حالی که ایرنا، خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی از تعطیلی پارک های کرمان در سیزده به‌در خبر داده و «طیب ملکی‌پور»، فرماندار قزوین هم به تلویزیون دولتی گفته تفرجگاه‌های شهر در این روز تعطیل خواهد بود، سرتیپ پاسدار «احمد وحیدی» وزیر کشور تصمیم به تعطیلی پارک‌ها را  با نوشتن پستی در شبکه ایکس (توییتر سابق) را رد کرده است. 

سرتیپ پاسدار «مجید میراحمدی» معاون امنیتی او هم گفته وزارت کشور اطلاعیه برای تعطیلی پارک‌ها نداده است. اظهاراتی که ضرورتا مشخص نمی‌کند، وزارت کشور دستور به تعطیلی پارک‌ها داده یا خیر.

تکذیب وزارت کشور با تردید و خشم افکار عمومی روبه‌رو شده است. سال گذشته سرتیپ وحیدی گفته بود که حجاب‌بان‌ها که به نوعی مشابه ماموران گشت ارشاد برای اعمال حجاب اجباری هستند، با دستور این وزارتخانه فعالیت نمی‌کنند اما با فاصله کوتاهی معلوم شد وزیر کشور به افکار عمومی دروغ گفته است. 

 نامه «خیلی محرمانه‌» به امضای او  در روزنامه های ایران منتشر شد که اتفاقا نشان می‌داد، آغاز به کار حجاب‌بان‌ها با دستور وزیر کشور بوده است.

وزارت کشور و اقدام مشابهی تکذیب ارتباط با حجاب‌بان‌ها

انتشار این نامه محرمانه موجب بی‌اعتماد بیشتری به مقام‌های دولتی مخصوصا وزارت کشور شد که طراح اصلی اعمال محدودیت‌های مشابه از جمله سرکوب معترضان به حجاب اجباری است.

 این محدودیت ها از طریق شورای امنیت کشور تصویب و سپس اجرا می شود که ریاست آن با وزیر کشور است و اعضای آن از تمام ارکان حکومتی و سازمان‌های امنیتی هستند.

سیزده‌به در به عنوان جشن پایانی نوروز، از ابتدای انقلاب بهمن ۵۷ مورد اعتراض روحانیون انقلابی قرار داشت که همچون جشن چهارشنبه سوری که نوعی پیشواز از نوروز است، آن را خرافی می خوانند و خواستار برچیده شدن آن بودند.

ناکامی در حذف سیزده‌به‌در از فرهنگ عمومی ایرانیان

 زمانی که زمزمه پایان دادن به تعطیلات نوروزی در میان بود و حکومت نوپا در این راه ناکام ماند، در یک تصمیم سیاسی در دولت موفق شد. نام سیزده به‌در که در تقویم رسمی ایران پیش از انقلاب به همین اسم بود تغییر ایجاد کند.

این روز در تقویم پس از انقلاب ابتدا صرفا تعطیلی سیزدهم فروردین بود اما اندکی بعد به «روز طبیعت» تغییر داده شد اما نام رایج آن هرگز از ذهن و زبان ایرانیان حذف نشد.

مردم ایران این روز را عموما در بیرون منازل خود در پارک ها و طبیعت سپری می‌کنند. سبزه سفره هفت‌سین را با خود از خانه بیرون می برند و با سپری کردن روز که عمدتا با دوستان و اقوام است، به شکل سنتی کاهو و سکنجبین و به عنوان خوراک، عموما آش می‌خورند. امری که جمهوری اسلامی آن را در ماه رمضان «روزه خواری در ملاء عام» می‌داند، ممنوع‌اش کرده و حتی برای آن مجازات شلاق هم در نظر گرفته است.

تناقض بحران مشروعیت حکومت و نیاز به نشان دادن اقتدار

حالا تلاقی روزهای ماه رمضان و با سیزده‌به‌در در اوج بحران مشروعیت حکومت، یک دردسر دیگر برای جمهوری اسلامی محسوب و از دید شهروندان یک دخالت عمده دیگر حکومت در زندگی روزمره ایرانیان محسوب می‌شود.

اظهارات ضدونقیض درباره تعطیلی پارک ها و تفرجگاه‌ها در روز سیزده‌به‌در امسال ناشی از نگرانی جمهوری اسلامی بابت واکنش احتمالی شهروندان به یک دخالت آزاردهنده دیگر حکومت و از بین بردن یک فرصت دیگر در شادی جمعی است.

اما جمهوری اسلامی نمی‌تواند در برابر این تقارن سکوت کند و  با هدف حفظ همراهی طرفدارانش و نشان دادن «اقتدار استبدادی»‌اش، باید همچنان مقابل «روزه‎خواری در ملاء عام» بایستد و شهروندان  بی‌اعتنا به این محدودیت  را تهدید به نشان دادن خشونت کند. 

وضعیت دشوار جمهوری اسلامی 

از آنجا که دست زدن به خشونت در شرایطی که جامعه ایران به بشکه‌ای از باروت آماده انفجار بدل شده، پرهزینه‌تر از هر زمان دیگری است و همین وضعیت سیزده‌به‌در امسال را به یک موضوع امنیتی برای  جمهوری اسلامی تبدیل کرده است.

مهمترین نشانه امنیتی شدم موضوع این است که  وزیر کشور درباره سیزده‌به‌در حرف می زند و معاون امنیتی وزارت کشور  درباره آن اظهارنظر می‌کند.

الگوی رفتاری جمهوری اسلامی در چنین مواقعی، به کارگیری تدابیر امنیتی همچون رواج دادن اخبار گمراه‌کننده و اظهارات ضدونقیض است.

این بار این تکنیک، درباره وضعیت پارک‌ها و تفرجگاه‌ها به کارگرفته شده است. 

بر هم زدن برنامه و تصمیم شهروندان برای سیزده‌به‌در با اخبار گمراه کننده، در دو روز گذشته در اوج خود قرار داشته است. 

رسانه‌های رسمی که عمدتا طرفداران حکومت مخاطب آن هستند مثل شبکه‌های مختلف صداوسیما، از تعطیلی گفته‌اند و رسانه های کم مخاطب‌تر دولتی، با لحنی مبهم آن را قاطعانه تایید یا تکذیب نکرده‌اند تا به تصور خود جلوی ایجاد خشم عمومی گرفته شود.

از آنجا که سیزده‌به‌در یک جشن یک روزه است که از اوایل صبح آغاز می‌شود و تا پیش از غروب ادامه دارد، حکومت برای مدیریت افکار عمومی  در این ساعات محدود، خود را توانمند می‌بیند اما مساله برای شهروندان یک موضوع بلندمدت‌تر است.

  این نوع عملکرد در امنیتی‌ترین سیزده‌به‌در پس از انقلاب بهمن ۵۷، خود به عمق بی‌اعتمادی‌ها به جمهوری اسلامی دامن زده و باعث بالاتر رفتن شدت خشم از آن شده است.

نمونه‌های فراوان این خشم را در شبکه های اجتماعی می‌توان مشاهده کرد.