دی سال ۱۳۹۸، شهره بیات به عنوان داور بین‌المللی ایرانی، به رقابت‌های سریع و برق‌آسای جهانی مسکو اعزام شد، اما پس از انتشار عکسی بدون حجاب از او، رسانه‌های منتسب به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به او حمله کردند.
«کیومرث بیات»، پدر شهره بیات، ۱۰آبان۱۳۹۹ در پستی اینستاگرامی، قبولی پناهندگی دخترش از سوی دولت بریتانیا را به او تبریک گفت. شهره بیات که در ایران به عنوان بازیکن تیم‌های ملی شطرنج نوجوانان، جوانان و تیم ملی شطرنج بود حالا به عنوان داور بین‌المللی در رقابت‌های اروپایی و جهانی شطرنج حضور دارد.
او اما همچنان نسبت به موضوعات حقوق‌بشری و اجتماعی در ایران واکنش نشان می‌دهد. ۲۰دی۱۴۰۱ در اوج اعتراضات سراسری در ایران، شهره بیات مدعی شد فدراسیون جهانی شطرنج (FIDE)، او را به دلیل برتن کردن پیراهنی که روی آن شعار «زن، زندگی، آزادی» نوشته شده بود، از داوری در رقابت‌های بین‌المللی محروم کرده است.
پس از آن، رسانه‌های بین‌المللی از جمله «ان‌آر‌کی» (NRK)، از ارتباط نزدیک رییس کنونی فدراسیون جهانی شطرنج، با «دیمیتری مدودوف» در زمان ریاست جمهوری‌اش در روسیه خبر دادند و مدعی شدند رییس کنونی فیده، معاون سابق دیمیتری مدودوف و از نزدیک‌ترین مدیران به «ولادیمیر پوتین»، رییس جمهور کنونی روسیه است.
فعالیت‌های او در زمینه‌های اجتماعی منجر به اهدای جایزه «زنان شجاع» وزارت خارجه آمریکا در سال ۲۰۲۱ به این زن ایرانی شد.
«ایران‌وایر» با او که تجربه‌های جدیدی در عرصه بین‌المللی در زمینه واکنش‌های نهادهای بین‌المللی در قبال موضوعات اجتماعی و حقوق بشری دارد گفت‌وگو کرده است.
گفت‌وگو با خانم بیات را با این سوال آغاز کردیم که آیا زندگی در فضای جدید، دیدگاه‌های او را نسبت به نگاه نهادها و مقامات بین‌المللی ورزشی در موضوعات اجتماعی، جدایی سیاست از ورزش و حقوق بشری تغییر داده است؟
شهره بیات می‌گوید: «این موضوع کاملا بستگی به رشته ورزشی شما دارد. در رشته ورزشی من، یعنی شطرنج، روس‌ها سال‌هاست که ارتباطات و نفوذ بسیار بالایی دارند. در ادوار گذشته حتی روسای فدراسیون جهانی شطرنج از مقامات بالارتبه روسیه بودند. به صورت نمونه رییس گذشته «فیده»، «کیرسان ایلیومژینوف» بود که ریاست جمهوری ایالت «کالمیکیا» در فدراسیون روسیه را برعهده داشت. او توسط ایالات متحده پس از جنگ روسیه و اوکراین تحریم شد که این نشان از نزدیکی او به دولت روسیه را داشت. در حال حاضر هم «آرکادی دوورکوویچ» که پیش از این معاون نخست‌وزیر دولت «ولادیمیر پوتین» بوده ریاست فدراسیون جهانی شطرنج را برعهده دارد که در فهرست «واچینگ لیست» یا همان «افراد تحت نظر» آمریکا قرار دارد و ممکن است او نیز مورد تحریم قرار بگیرد.»
شهره بیات می‌گوید که به‌همین دلیل رشته ورزشی شطرنج به صورت کلی ورزشی سیاسی هم تلقی می‌شود.
او می‌گوید: «در عین حال من تجربیات متفاوت و بسیار خوبی هم در اتحادیه شطرنج اروپا دارم. برای اتحادیه شطرنج اروپا موضوعات مربوط به «حقوق‌بشر» هنوز یکی از اولویت‌هاست. به صورت نمونه این اتحادیه، فدراسیون شطرنج روسیه را با وجود نفوذش در فیده از این قاره اخراج کرده و شطرنج روسیه دیگر در این قاره حضور ندارد. موضوع اصلی این است که مدیران هر فدراسیون بین‌المللی یا مدیران ورزشی در اتحادیه‌های قاره‌ای چقدر به موضوعات اجتماعی و حقوق‌بشری اعتقاد دارند.»
آیا نقض حقوق‌بشر در فدراسیون‌های ورزشی همه‌گیر است؟
از شهره بیات پرسیدیم که آیا وقتی با سایر ورزشکاران ایرانی پناهنده یا مهاجر در خارج از کشور گفت‌وگو کرده، با رویکردهای مشابه مدیران و فدراسیون‌های بین‌المللی در سایر رشته‌های ورزشی مواجه شده است؟
داور بین‌المللی کنونی بریتانیا می‌گوید: «در برخی رشته‌ها نگاه عادلانه‌تری وجود دارد و در برخی رشته‌ها هم نگاه سیاسی غالب است. نمونه بارزش را می‌توانید در جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر ببینید که یکی از سیاسی‌ترین جام‌های جهانی تاریخ را برگزار کردند.»
او همچنان فکر می‌کند که ورزش یکی از مقوله‌هایی است که متاسفانه هنوزموفق نشده به صورت کامل از سیاست جدا شود: «من فکر می‌کنم موضوع جدایی سیاست از ورزش باید به‌صورت عملی اجرا شود. اینکه فقط چند خط در قوانین داخلی فدراسیون‌ها به آن اشاره شود، کافی نیست. به صورت نمونه ما در اساس‌نامه فدراسیون جهانی شطرنج به‌وضوح این موضوع را شاهدیم که نوشته شده سیاست باید از ورزش جدا باشد، اما این اتفاق در عمل نمی‌افتد.»
شهره بیات می‌گوید: «فکر می‌کنم این حق مردم ایران است که مانند مردم اوکراین که مورد حمایت کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) قرار گرفتند، در زمینه‌های حقوق بشری و جدایی سیاست از ورزش مورد حمایت نهادهای بین‌المللی ورزش باشند. اما به‌هرحال به دلیل سیاست‌های پشت پرده، اجازه چنین موضوعی را به ما نمی‌دهد.»
مدیران حکومتی و ورزشی، چگونه فدراسیون‌های جهانی را ساکت نگه می‌دارند؟
«شیوا امینی»، بازیکن سابق تیم ملی فوتسال زنان ایران فروردین ۱۴۰۲ به ایران‌وایر گفته بود که شواهی مبنی بر «رشوه دادن» مقامات ورزشی ایران به مقامات عالی‌رتبه ورزشی جهان دارد. او گفته بود: «بزرگ‌ترین مشکل ما همیشه لابی‌های جمهوری اسلامی بودند. یک چیز هست که می‌دانیم و آن این که جمهوری اسلامی با پول دهن همه را بسته است. من نمی‌خواهم اسم ببرم، ولی می‌دانیم جمهوری اسلامی با پول مردم ایران علیه مردم ایران این لابی‌ها را انجام می‌دهد. چیزی که من شنیدم، این است که مبلغ یک میلیون یورو در میان نیست و آن قدر این ارقام زیاد است که دست‌و‌پای همه میلرزد. تا وقتی جمهوری اسلامی خرج می‌کند و تا وقتی این طرف مدیرانش دست‌و‌پای‌شان میلرزد، کار ما سخت است.»
از شهره بیات داور بین‌المللی شطرنج در مورد تجربیات یا شنیده‌های خودش در این مورد می‌پرسیم. او می‌گوید: «من به شخصه در رشته شطرنج چنین چیزی را ندیدم. در حقیقت این موضوع را تاکنون پیگیری هم نکردم. اما آن چیزی که بسیار روشن است و می‌توان فهمید این است که به دلیل نزدیکی بسیار زیاد روسیه به ایران، اجازه حمایت از ورزشکاران و مردم ایران در این رشته ورزشی داده نمی‌شود.
ولی لااقل خوشحالم که در سال ۲۰۲۲ توانستم پیراهن زن زندگی آزادی را برتن کنم و این شهامت شکل گرفت که پس از آن زنان و مردان شطرنج‌باز یا داور اوکراینی هم به همین شکل از حقوق مردم کشورشان حمایت کنند. همیشه فکر می‌کنم از یک جایی باید این حرکت‌ها آغاز شود. همین که من توانستم به عنوان یک ورزشکار ایرانی تاثیرگذار باشم، خوشحالم.»
آیا وابستگی کمیته المپیک به سپاه برای کاروان ایران مشکل‌ساز می‌شود؟
از شهره بیات می‌پرسم که با توجه به در پیش بودن رقابت‌های المپیک پاریس و اینکه مدیران عالی‌رتبه کمیته المپیک جمهوری اسلامی، کمیته پارالمپیک، وزارت ورزش و فدراسیون‌ها به صورت کامل به سپاه قدس و سپاه پاسداران، وابستگی دارند، کاروان المپیک ایران با مشکلاتی مواجه شود؟
او می‌گوید: «به نظر من همیشه در زمینه رقابت‌های ورزشی، باید ابتدا به محل برگزاری رقابت‌ها و میزبانی مسابقات نگاه کرد. به هر حال باید توجه داشته باشیم که محل برگزاری مسابقات ورزشی و کشور میزبان در رعایت مسائل مرتبط با حقوق بشر بسیار مهم است. فرانسه میزبان المپیک ۲۰۲۴ خواهد بود و به یاد داریم که این کشور حتی می‌خواست ورزشکاران روسیه را به‌صورت کامل از حضور در این مسابقات محروم کند. سیاست‌های کشور میزبان همیشه در برخوردهای حقوق‌بشری و حتی اجتماعی موثر است. من شخصا فکر می‌کنم فرانسه می‌تواند میزبان خوبی برای المپیک آینده باشد و نگاهم به رعایت موضوعات حقوق‌بشری مثبت است.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر