یک کودک ۱۲ ساله لُر، به‌نام «سیاوش بیرانوند»، در منطقه عشایری در لرستان، براثر پارگی طناب «گُرگُر»، سقوط کرده و جان باخته است.
یک منبع مطلع و نزدیک به طایفه این کودک، طایفه «زیدعلی بیرانوند»، روز پنج‌شنبه، ۱۶فروردین۱۴۰۳، به ایران‌وایر گفت که پیکر بی‌جان این کودک از آب بیرون کشیده شده و به پزشکی قانونی لرستان منتقل شده است.
***
به گفته این شخص آگاه، این دانش‌آموز کلاس پنجم عشایری، تنها قربانی گُرگُر نیست و محرومیت بخش وسیعی از استان‌های غربی ایران از جاده‌های ارتباطی و پل‌های استاندارد، مردم را به استفاده از این وسیله خطرناک وا می‌دارد.
گُرگُر وسیله‌ای برای عبور از رودخانه‌ها و مسیرهای صعب‌العبور کوهستانی است. این وسیله شامل دو کابل، یک قرقره و یک کابین رو باز است و که فردی که قصد حرکت دارد در کابین می‌نشیند و با دست یکی از کابل‌ها را می‌کشد تا به‌سمت دیگر دره یا رودخانه حرکت کند.
در این وسیله دست‌ساز، کابل‌ها به دو سمت دره به کوه متصل می‌شود و از این طریق، افراد با تاب خوردن روی رودخانه یا دره، به مسیر خود ادامه می‌دهند.
در روزهای اخیر هم‌زمان با انتشار خبر کشته شدن این کودک ۱۲ ساله در رسانه‌های محلی و برخی رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از ایران، بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی، مرگ او را با محروم نگه داشتن مناطق مرزی مرتبط دانسته‌اند. آن‌ها حکومت را مقصر وقوع چنین اتفاقات تلخی می‌دانند.
آن‌ها می‌گویند که جان شهروندان، به‌ویژه شهروندان در مناطق مرزی و از اقشار به‌حاشیه‌رانده شده، برای نظام جمهوری اسلامی بی‌ارزش است و برای همین است که باوجود خطر بالای استفاده از گُرگُر، حکومت فکری به حال آن نمی‌کند.
محرومیت جان می‌گیرد
فرد نزدیک به طایفه سیاوش در گرمیشان ماژین، در منطقه‌ای عشایری مابین استان لرستان و ایلام که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده، می‌گوید که «با گذشت سال‌ها از آغاز مدرن‌سازی و نوسازی در ایران، مدرن‌سازی راه‌ها، پل‌ها و وسایل عبورومرور که یکی از مظاهر آن است، هرگز در مناطق لرنشین ایران پیاده نشد.»
او تاکید می‌کند «عشایر و روستاییان همچنان از مسیرهای مالرو و گُرگُر برای رفت‌و‌آمد استفاده می‌کنند و هیچ نشانی از تمایل دولت‌ها برای ساخت پل و جاده در این مناطق دیده نمی‌شود.»
به گفته این شخص آگاه که به‌دلایل امنیتی نام او نزد ایران‌وایر محفوظ است، «سالانه ده‌ها شهروند لُر در استان‌های ایلام، لرستان، چهارمحال‌وبختیاری، خوزستان و کهگیلویه‌وبویراحمد، براثر سقوط از گُرگُر جان خود را از دست می‌دهند، یا دچار نقص عضو می‌شوند.»
هیچ آمار رسمی از تعداد افراد آسیب‌دیده، نقص‌عضو شده و کشته براثر استفاده از گُرگُر در استان‌های لُرنشین ایران منتشر نشده است. با‌این‌حال، رسانه‌های ایران هرازگاهی خبر جان باختن شهروندان براثر سقوط از این وسیله را منتشر می‌کنند.
برای مثال، در بهمن۱۴۰۱، خبرگزاری «صداوسیما جمهوری اسلامی»، از سقوط گُرگُر در الیگودرز و کشته شدن سه شهروند، ازجمله یک کودک خردسال و یک زن ۴۰ ساله خبر داد. «تسنیم»، خبرگزاری وابسته به سپاه پاسداران هم گفته که سه شهروند کشته شده در این سقوط، پدر و مادر و فرزند بودند و قصد رسیدن به یک مراسم عروسی داشتند که هرگز به آن نرسیدند. تسنیم «عادت» کردن عشایر لُر به استفاده از این دستگاه را، عامل مرگ‌‌های ناشی از سقوط از گُرگُر دانسته است. فرماندار الیگودرز اما همان‌زمان، درباره ضرورت ساخت پل در منطقه صحبت کرده بود.
در اسفند۱۴۰۲ نیز، در پی انتشار اخباری مبنی‌بر قطع عضو برخی شهروندان حین استفاده از این وسیله، رسانه‌های ایران به نقل از استاندار کهگیلویه‌وبویراحمد، اعلام کردند که «با حمایت دولت و اجرای پروژه‌های متعدد احداث پل، عبورومرور با گُرگُر در برخی روستاهای این استان، برای همیشه جمع می‌شود.»
با‌این‌‌وجود، سقوط گُرگُر و حوادث دیگر مرتبط با این وسیله، در ماه‌های اخیر بارها تکرار شده و فعالان مدنی لُر می‌گویند که این وسیله دست‌ساز و خطرناک، همچنان یکی از فراگیرترین وسایل نقلیه برای عبور از مسیرهای صعب‌العبوری است که عشایر از آن گذر می‌کنند.
این مرگ، یک مرگ سیاسی است
یک فعال مدنی لُر که نخواسته نام او فاش شود، درباره روستاهای اطراف محل اقامت خود در استان لرستان به ایران‌وایر می‌گوید: «در منطقه ما، سالانه چهار الی پنج تن براثر استفاده از گُرگُر دچار نقص‌عضو می‌شوند و گاهی تلفات جانی هم داریم.»
به گفته او، گُرگُرها بعضی وقت‌ها حتی کابین هم ندارند و فرد از تسمه‌ای که به یک قرقره وصل است آویزان می‌شود تا به سمت دیگر دره یا رودخانه برسد. این موضوع باعث می‌شود که گاهی انگشتان دست لای قرقره گیر کنند و قطع شوند.
این فعال مدنی می‌گوید: «نکته‌ای که موضوع را جالب می‌کند این است که از همین مناطق با هزینه میلیاردها تومان، آب به مناطق مرکزی ایران منتقل می‌شود، ولی یک صدم آن هزینه خرج احداث یک پل برای مردم بومی نمی‌شود.»
او با تاکید بر اینکه این مرگ‌ها اغلب سیاسی انگاشته نمی‌شوند، درحالی‌که کاملا «سیاسی» هستند، می‌گوید: «در صد سال اخیر بین روستاها و شهرهای لُرنشین، جاده‌های مواصلاتی مناسب احداث و بر رودخانه‌ها و درههای کوهستانی آن نیز پلی ساخته نشده است. اندک اتوبان‌ها و آزادراه‌های موجود در این منطقه هم به‌منظور وصل کردن مبدا برخی منابع طبیعی به مرکز هستند. برای مردم لُر این سوال پیش می‌آید که هزینه ساخت یک پل بر درههای باریک و رودخانه‌های کم عرض در این منطقه چند درصد هزینه انتقال آب از لرستانات به مرکز ایران است؟»
این فعال مدنی لُر با تاکید بر اینکه سقوط گُرگُر تنها دلیل مرگ ناشی از محروم‌ماندگی مناطق لُرنشین در استان‌های غربی و جنوب‌غربی ایران نیست، می‌گوید: «موارد دیگری مثل مرگ دراثر مارگزیدگی و عدم دسترسی به درمانگاه، مرگ دراثر سقوط از مسیرهای مالرو، مرگ براثر کمبود امکانات پزشکی و از این قبیل در مناطق یاد شده هم کم نیست، اما چون سیاسی محسوب نمی‌شوند، کمتر رسانه‌ای می‌شوند.»
او تاکید می‌کند: «این مناطق به عمد محروم نگه داشته می‌شوند و از کمترین امکانات مدرن هم بی بهره‌اند.»
اشاره این فعال مدنی، به توسعه‌نیافتگی و مرگ شهروندان در مناطق محروم، به‌ویژه در استان‌های مرزی ایران است که عموما در رسانه‌های وابسته به حکومت، از آن‌ها تنها به‌عنوان «حادثه» یاد می‌شود.
برخی فعالان حقوق‌بشر و حقوق گروه‌های اتنیکی ایران، سیاست مرکزگرایانه جمهوری اسلامی و پیش از آن پهلوی را، عامل وقوع این مرگ‌ها و آسیب‌های جانی و ناقص‌سازی می‌دانند و این دولت‌ها را متهم به محروم نگه داشتن مناطق مرزی و تاراج سرمایه‌های طبیعی و انسانی آن سرزمین‌ها، به‌منظور آباد کردن مناطق مرکزی می‌کنند.
حقوق شما
«موسی برزین»، حقوق‌دان و مشاور حقوقی ایران‌وایر می‌گوید که واقعیت این است که سقوط از گُرگُر مانند بسیاری دیگر از مرگ‌هایی که شهروندان به‌خاطر توسعه‌نیافتگی، اهمال‌کاری یا سیاست‌های نادرست حکومت جان خود را از دست می‌دهند، در حقوق ایران، «حادثه» محسوب می‌شود.
او توضیح می‌دهد: «مثل این است که کسی را برق گرفته یا در دریا غرق شده و دولت یا هر ارگان دیگری، مسوولیت ندارد در قبال این مرگ.»
به گفته او: «البته در حالت کلی، دولت موظف است که در آن جاهایی که لازم است، برای عبورومرور، راه‌های مواصلاتی را فراهم کند، اما چون دولت فراهم نکرده، دلیل نمی‌شود که هرکس اگر اتفاقی برایش رخ داد، بتواند از دولت یا ارگان‌های دولتی شکایت کند.»
آقای برزین تاکید می‌کند: «به‌هر‌حال این از لحاظ حقوقی قابل پیگیری نیست، ولی شهروندان می‌توانند با روش‌های مسالمت‌آمیز و مدنی، مطالبات خود را مطرح کنند و نسبت به ساخته نشدن پل و راه‌های امن، اعتراض کنند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر