پهپادهای انتحاری ایران در یمن

بنابر گزارش تازه‌ای که سازمان شفاف سازی «تحقیق درباره کاربرد سلاح‌های جنگی» (سی‌.ای‌.آر)، (Conflict Armament Research) مستقر در بریتانیا منتشر کرده است، شواهدی جدی وجود دارد مبنی بر این که ایران شورشی‌های «حوثی» در یمن را به پهپاد مجهز می‌کند.

«تیم میکتی»، از اعضای سازمان سی.‎ای.‎آر پهپادهایی را که توسط نیروهای حفاظت امارات متحده عربی کشف و ضبط شده اند، مورد بررسی قرار داده است. او می‌گوید: «ما تا به حال یک پهپاد کامل، شش جزء از چند پهپاد مختلف و نیز یک موتور را که از حمله به یک رادار- که قسمتی از سیستم دفاع ضد موشکی "پاترییوت" است-  به دست آمده، بازسازی کرده و مورد بررسی قرار داده‌ایم.»

محققان و کارشناسان سازمان سی‌.ای‌.آر معتقدند شماره سریال‌های اجزای مختلف پهپادها و نیز موتورها و ژیروسکوپ‌هایی که مورد استفاده قرار گرفته اند، به عنوان مدارکی مستند نشان می دهند که پهپادهای «قاصف ۱» توسط «شرکت صنایع هواپیماسازی ایران» (هسا) ساخته شده اند و از خانواده پهپادهای «ابابیل ۲» هستند.

مدت‌ها است عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس ایران را متهم کرده اند که از شورشیان نظامی حوثی حمایت می‌کند اما ایران این اتهام ها را رد کرده است.

«الکس وطنخواه» از «مؤسسه خاورمیانه» می‌گوید: «با اطمینان می‌توان گفت که یک زنجیره حمایت از ایران تا یمن وجود دارد و ما برای این ادعا شواهد کافی در دست داریم. در تهران برخی معتقدند تنها راهی که ایران می‌تواند منافع خود را در منطقه تداوم بخشد، این است که سعودی‌ها را در حالت دفاعی قرار دهد و یمن هم نقطه ضعف عربستان سعودی است. می‌گویند ایران باید تا جایی که می‌تواند در یمن دخالت و اوضاع را متشنج کند.»

جنگ نیابتی در یمن

تنش میان ایران و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس در یمن پس از اعتراضات «بهار عربی» در سال ۲۰۱۱ به وجود آمد؛ اعتراضاتی که «علی عبدالله صالح»، رییس جمهوری سابق این کشور را در سال ۲۰۱۲ واداشت از قدرت کناره‌گیری کند. از آن زمان تا کنون یمن هم چنان شاهد ناآرامی‌ و بی‌ثباتی است و گروه‌های حامی «عبد ربه منصور الهادی»، جانشین صالح، با هواداران صالح و حوثی‌ها در مبارزه هستند. جنبش حوثی خود را نماینده اقلیت شیعه «زیدیه» در یمن می‌داند.

عربستان سعودی و همسایگانش در شبه‌جزیره عربستان در تلاش بوده اند تا دولت الهادی را نگه دارند ولی از آن سو، ایران بیش از پیش حمایت خود را از مخالفان این دولت اعلام کرده است.

در سال ۲۰۱۵ ائتلافی از کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی، حملات هوایی خود را علیه شورشیان حوثی آغاز کرد که به کشته شدن هزاران نفر انجامید و منابع غذاییِ بخش اعظمی از کشور را با کمبودی جدی مواجه کرد.

از سوی دیگر، شورشیان حوثی نیز به مقابله خود با ائتلاف ادامه دادند و مدام به توان نظامی خود افزودند؛ به ویژه با استفاده از پهپادهای حامل مواد منفجره و انواع بمب‌ برای حمله به سیستم‌های ضد موشکی پاترییوت، ساخته امریکا که مورد استفاده نیروهای ائتلاف بوده است.

حوثی‌ها به طور علنی پهپادهای خود را به نمایش گذاشته و مدعی شده اند که خود آن‌ها را طراحی کرده و ساخته اند. میکتی می‌گوید بعید است این ادعا صحت داشته باشد: «نکته کلیدی این است که تهیه این تسلیحات و کاربرد آن‌ها و استفاده از پهپادها برای حمل تجهیزاتی گران قیمت احتیاج به سطح بالایی از توان تکنولوژی دارد. رژیم ایران هم هوشمند است و هم کاملاً از این توان تکنولوژی برخوردار است.»

حملات حوثی‌ها به «کامیکازه» مشهور شده اند. کامیکازه به حملاتی انتحاری‌ گفته می‌شود که در جنگ دوم جهانی از سوی نیروی هوایی ژاپن علیه کشتی‌های جنگی و ناوهای هواپیمابرِ امریکا انجام می‌شد. خلبان های کامیکازه هواپیماهای خود را که حامل مواد منفجره و انواع بمب‌ بودند، به کشتی‌های امریکا می‌کوباندند. حال آن که روش حوثی‌ها به مراتب کم‌هزینه‌تر است.

میکتی می‌گوید: «استفاده از این پهپادها که ساخت‌ هرکدام‌شان نمی‌تواند بیش از ۱۰ هزار دلار خرج داشته باشد و استفاده از آن‌ها علیه سیستم‌های چند میلیون دلاری ضد موشکی پاترییوت می‌تواند از نظر مالی، ائتلاف کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی را از پا درآورد.»

سی‌.ای‌.آر مسیر حرکت پهپادهای ضبط شده را نیز بررسی کرده است. این سازمان به این نتیجه رسیده که پهپادها از طریق خلیج فارس وارد یمن شده اند. میکتی می‌گوید: «گزارش شده که شش تا از این پهپادها به شکل زمینی با کامیونی قاچاق شده اند که از دوبی حرکت و در عمان توقف کرده و بعد مسیر خود را از طریق زمینی، از آن جا ادامه داده است.»

این کامیون پیش از آن که در استان «مأرب» در مرکز یمن به دست نیروهای امارات متحده عربی بیفتد، مسافتی طولانی از خاک یمن را پیموده است.

میکتی این سؤال را مطرح می‌کند: «اگر این پهپادها را حوثی‌ها درست کرده بودند، چرا باید آن‌ها را در صنعا یا هر جای دیگری که خودشان ادعا می‌کنند درست، بعد اجزایشان را از هم جدا و سوار کامیونی کنند تا این همه راه بیاید و در یمن به دست آن‌ها برساند؟ واقعاً بی معنی است.»

به گفته میکتی، پهپادهای «قاصفِ» حوثی‌ها با این که بسیار شبیه ابابیل‌های ایران هستند، اندکی از آن‌ها کوچک‌ترند. البته از نظر میکتی، این نکته نشان می‌دهد که پهپادهای قاصف برای قاچاق ساخته شده اند: «اگر می‌ خواهید چیزی بسازید و بعد به جایی قاچاقش کنید با این هدف که شخص ثالثی اجزای آن را دوباره سوار کند، باید کالای به نسبت کوچکی بسازید تا بتوانید راحت‌تر آن را وارد کشوری بکنید که تحت تحریم است.»

عامل سوریه

بحران یمن را می‌توان جبهه چهارم جنگ سرد منطقه میان ایران و عربستان سعودی دانست که هر یک نیز از نماینده‌های خود در لبنان، عراق و سوریه حمایت می‌کنند. ولی هم از نظر ایران و هم از چشم عربستان، اختلاف در یمن که یکی از فقیرترین کشورهای خاورمیانه است، در نهایت به جنگ سوریه برمی‌گردد؛ جنگی که در آن ایران در مقابل طیف وسیعی از گروه‌های شورشی و نظامی، از بشار اسد حمایت کرده است. بعضی از این گروه‌ها از حمایت کشورهای حاشیه خلیج فارس برخوردار بوده اند.

وطنخواه معتقد است از چشم ائتلاف کشورهای حاشیه خلیج فارس، سوریه مهره گمشده‌ای است که باید دوباره آن را در یمن پیدا کرد: «می‌توان گفت کشورهای حاشیه خلیج فارس دارند از سوریه بیرون می‌آیند چون سوریه را عملاً مهره سوخته‌ای می‌دانند و در عوض توجه خود را به یمن معطوف کرده اند و می‌خواهند کاری کنند تا یمن مثل "حزب الله" [در لبنان] به مأمنی برای ایران تبدیل نشود.»

میکتی سوریه را در یمن عاملی می‌داند که برای مدتی طولانی به فعالیت خود ادامه خواهد داد: «به نظر من، هدف ایران از حمایت از حوثی‌ها در وهله اول، تحکیم جایگاه بشار اسد در سوریه بوده است. یک راه برای رسیدن به این هدف، آن بوده که تمرکز و هدف کشورهای عربی را که به نیروهای مخالفِ اسد در سوریه سلاح و تجهیزات می‌رساندند، منحرف کند. رژیم سوریه در حال حاضر در موقعیت بسیار قدرتمندی قرار دارد. مدت‌ها بود که تا این حد قدرت نداشته است. از آن طرف، خروج از ائتلاف به رهبری عربستان سعودی برای کشورهای عضو آن بیش از پیش سخت‌تر شده است. به این ترتیب، به نظر من ایران به یک معنا بازی را برده است.»