زنان تاثیرگذار ایران؛ مهین گرجی

«ایران‌وایر»، اولین جلد از کتاب «زنان تاثیرگذار ایران» را منتشر کرد. این کتاب، روایت صد زنی است که بر پیرامون خود، جامعه، علم، هنر، سیاست، فرهنگ، ورزش، اقتصاد و تکنولوژی تاثیر گذاشته‌اند، از موانع نظام نابرابر جنسیتی نهراسیده‌اند و مسیری را برای رشد و دستیابی زنان ایران به حق برابر انسانی خویش هموار کرده‌اند. انتخاب‌کنندگان این فهرست، مخاطبانی هستند که باور دارند از این زنان تاثیر گرفته‌اند. 

ما در جلدهای بعدی، به خدمات دیگر زنان ایرانی که در این مبارزه سهم داشته‌اند هم می‌پردازیم. شما هم می‌توانید در این انتخاب سهیم شوید، نظرات خود را برای ما بفرستید و اگر اطلاعات بیشتر و دقیق‌تری دارید، با ما در میان بگذارید. این نسخه دیجیتال است و تاثیر نظرات و پیشنهادات خود را می‌توانید در نسخه چاپی که در ماه آبان منتشر خواهد شد، ببینید.

به‌علاوه، جلد دوم کتاب با نام‌هایی بیشتر در دست تهیه است. اگر نام زنی که به‌نظر شما تاثیرگذار بوده است را در این فهرست نمی‌بینید، نام و دلیل آنکه او را تاثیرگذار می‌دانید را برای ما به ایمیل [email protected]  بفرستید.

فراموش نکنید که مجموعه کتاب‌های «زنان تاثیرگذار ایران»، برپایه انتخاب‌های شما گردآوری می‌شوند و منتخبان‌تان می‌توانند در هر عرصه‌ای، از فرهنگ، علم، آموزش، پژوهش و کنشگری گرفته تا هنر، ورزش، فعالیت‌های خیریه، سیاست، تکنولوژی، کارآفرینی، نوآوری، اقتصاد و ادبیات، گام‌های موثری برداشته باشند.

«کتاب زنان تاثیرگذار ایران را می‌توانید از این لینک دانلود کنید»

***

«مهین گرجی» متولد آبادان بود. علاقه‌اش به ادبیات فارسی او را در پایتخت راهی «دانشگاه تهران» کرد تا لیسانس خود را در همین رشته بگیرد. در سال‌های تحصیل و دانشجویی، تقریباً تمام رشته‌های ورزشی را که دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ برای دختران ایرانی ممنوعیت نداشت امتحان کرد. او والیبالیست قهاری بود.

تلفیق ادبیات و ورزش او را در ابتدای دهه‌ی ۱۳۷۰ به سمت یکی از مهم‌ترین رسانه‌های ورزشی ایران سوق داد. مهین گرجی سال ۱۳۷۳ به هفته‌نامه‌ی «ابرار ورزشی» پیوست، هفته‌نامه‌ای که سه سال بعد تبدیل به نخستین روزنامه‌ی ورزشی در خاورمیانه شد.

در این هفته‌نامه، مهم‌ترین مسئولیتی که برعهده‌ی مهین گرجی قرار گرفت پوشش خبری ورزش بانوان بود که آن روزها حتی عکاسان زن هم اجازه‌ی ثبت تصاویرش را نداشتند. او باید توأمان با دو معضل بزرگ مبارزه می‌کرد. نخستین مشکل جو سنگین تحریریه‌ی یک رسانه‌ی ورزشی برای دختری بود که می‌خواست تابوی «تحریریه‌ی مردانه» را بشکند.

سال ۱۳۷۶ خورشیدی، در رقابت‌های انتخابی جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه، برای روزنامه‌ی ابرار ورزشی، تیم ملی ایران و تمرینات «محمد مایلی کهن» را تحلیل کرد. اصرار او برای ثبت امضای خودش به عنوان نگارنده‌ی زن پای مطالب با مقاومت سردبیر روزنامه «اردشیر لارودی»‌ روبه‌رو نشد اما واکنش‌هایی از سوی جامعه‌ی ورزش را به همراه داشت. کادر فنی وقت تیم ملی تحلیل وضعیت فنی تیم خود به قلم یک دختر را تاب نیاورده بودند. محمد مایلی کهن از صاحب امتیاز و مدیرمسئول «مؤسسه‌ی ابرار» خواسته بود مانع از انتشار تحلیل‌های مهین گرجی شود. در واکنش به این درخواست، مهین از انتخاب نام مستعار برای مطالبش پرهیز کرد.

مشکل بعدی پوشش اخبار ورزش بانوان بود؛ متن اخباری که برایش هیچ تصویری وجود نداشت  قدرت انتقال خبر و حس گزارش را به مراتب دشوارتر می‌کرد. مهین سال ۱۳۸۶ به «جنی والمسلی»، خبرنگار «بی‌بی‌سی»، گفته بود که برای قلم‌زدن در حوزه‌ی ورزش، مورد توهین، آزار و اذیت و حتی تهدید از طرف تندروهایی قرار گرفته بود که فکر می‌کردند جای یک زن در فضاهای ورزشی نیست.

اما دیوارهای اطرافش را با سرعتی به مراتب بالاتر از آنچه تصور می‌شد شکست. با تغییر وضعیت ابرار ورزشی از هفته‌نامه به روزنامه‌ی تخصصی، نخستین درخواست مهین گرجی حضور یک روزنامه‌نگار ورزشی دیگر در تحریریه بود. به این ترتیب، پای زنانی مانند «فروغ آسمانی» هم به تحریریه‌ی این روزنامه ورزشی باز شد. ولی بعدها از حوزه‌ی تخصصی ورزش بانوان کنار کشید. او گفته بود آنچه در دنیای ورزش مردان می‌گذرد برای او هم قابل درک، فهم و تحلیل است.

او نخستین زنی شد که پس از انقلاب از سازمان تربیت بدنی مجوز ورود به ورزشگاه «آزادی» را هم گرفت. در زمان ریاست «مصطفی هاشمی‌طبا» موفق شد برای نخستین‌بار به تماشای دربی تهران (بازی بین تیم‌های استقلال و پرسپولیس) برود. گفته بود در بدو ورودش به ورزشگاه، از سوی هواداران، مسئولان ورزشگاه و حتی خبرنگاران الفاظی آزاردهنده شنیده بود: «اما باور داشتم گاهی سکوت از تودهنی دردش خیلی بیشتر است. برای همین ساکت ماندم.»

در بازی ایران و عربستان، انتخابی جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه، وقتی مهین گرجی وارد جایگاه خبرنگاران ورزشگاه آزادی شد، بعضی از هواداران سمت او میوه، بطری آب و سنگ پرتاب کردند. خبرنگار «ای‌بی‌سی نیوز» (ABC News) مالزی نوشته بود که خبرنگار زن ایرانی نسبت به بی‌احترامی تماشاگران هموطن خود کم‌ترین واکنشی نشان نداد.

بازشدن پای گرجی به ورزشگاه تابوی ممنوعیت ورود خبرنگاران زن به ورزشگاه‌ها را برای مدتی شکست. پس از او، «فروغ آسمانی»، «افسون حضرتی»، «لیلی خرسند»، «شقایق آسیایی»، «دلارام عظیمی»، «شکوفه موسوی»، «مهستا اخباری»، «سعیده فتحی» و بسیاری دیگر موفق شدند برای پوشش خبری مسابقات ورزشی آقایان وارد ورزشگاه شوند، اتفاقی که بدون حضور مهین گرجی شاید با سال‌ها تأخیر آغاز می‌شد.

در سال ۱۳۸۰ مهین گرجی می‌پذیرد که با روزنامه‌ی «جهان فوتبال»، نخستین روزنامه‌ی تخصصی ورزش فوتبال، همکاری کند. پیش‌شرط او برای رسانه‌ی جدید آزادی در نگارش برای فوتبال آقایان بود. پاییز سال ۱۳۸۰، زمانی که تمام خبرنگاران نگاه و قلم خود را متوجه «میروسلاو بلاژویچ» کرده بودند، او نخستین خبرنگاری شد که با «برانکو ایوانکوویچ» گفت‌وگو کرد.

مهین گرجی با بزرگ‌ترین روزنامه‌نگاران ورزشی و سیاسی ایران همکار شد، مردانی که سال‌ها حتی همکاری کنار آن‌ها آرزوی خبرنگاران ایران بود. اما سال ۱۳۸۵ دیوارهای اطرافش را شکست و برای همیشه از ایران رفت. همان سال همکاری خود را با «رادیو فردا» آغاز کرد.

دی ماه سال ۱۳۸۸ اما لبخند گرجی برای همیشه خاموش شد. او که در خودرویی به همراه دو همکارش، «امیر زمانی‌فر» و «رزا حسن‌زاده آژیری»، در جاده‌ی برلین به پراگ بود بر اثر سانحه‌ی تصادف به کما رفت و سه ماه بعد درگذشت.