گزارشی از جشنواره تیرگان، شب تئاتر و موسیقی

بوی غذاهای ایرانی در فضا پیچیده، درچایخانه سنتی با قوری و استکان‌‌های شاه عباسی و لباس‌های سنتی ایرانی از مهمانان پذیرایی می‌کنند. بازارچه کوچک ایرانی‌ها راه افتاده، ظرف‌های قلمکار مرغی و  قابلمه‌های مسی در غرفه‌ها چیده شده‌اند و تماشاگران ایرانی و کانادایی سرخوشانه در میان عطر و طعم‌های دلپذیر و کارهای سنتی ایرانی چشم‌نواز، قدم می‌زنند. امروز دومین روز فستیوال تیرگان است و برنامه‌های مختلفی در مرکز هاربر فرونت سنتر شهر تورنتو روی صحنه می‌رود.

نمایش «آرش» اثر بهرام بیضایی به کارگردانی سهیل پارسا یکی از برنامه‌ها است. سهیل پارسا از کارگردانان مطرح تئاتر در کانادا است. او سال‌ها پیش کمپانی «مدرن تایمز استیج» را تاسیس کرده و بارها به خاطر اجراهای متفاوتش که روی حرکت طراحی می‌شوند، جوایز معتبر زیادی دریافت کرده. این اولین بار نیست که او نمایش‌نامه‌ای از بهرام بیضایی را روی صحنه می‌برد. پیش‌تر «مرگ یزدگرد» را هم اجرا کرده و چند نمایشنامه بیضایی را از فارسی به انگلیسی برگردانده است. سهیل پارسا، تئاتر را در دانشگده هنرهای زیبا دانشگاه تهران آغاز کرد ولی در آخرین سال تحصیل‌اش و همزمان با انقلاب فرهنگی ایران از دانشگاه اخراج شد. او چند سال بعد به کانادا مهاجرت کرد و در دانشگاه تورنتو تحصیل در رشته تئاتر را ادامه داد. بلیط‌های «آرش» به طور کامل فروش رفته و ایرانیان زیادی منتظر اجرای یکی از مهمترین نمایشنامه‌های بهرام بیضایی هستند. بازیگران سهیل پارسا با تشویق حضار روی سن می‌روند. در «آرش»، سهیل پارسا نقش آرش را بک زن اجرا می‌کند. او هیچوقت در تئاترهایش خودش را به خاطر جنسیت و ملیت بازیگران محدود نکرده و پیشتر گفته: «برای من اسطوره فراتر از جتنسیت و ملیت است. اسطوره در یک فرهنگ و کشور زاده می‌شود ولی بعد از حیاتش در هر فرهنگ و ملتی می‌تواند ادامه پیدا کند.» پس از اجرا او و بازیگران روی صحنه می آیند و سالن غرق تشویق و شادی می‌شود.

گروه موسیقی «کیوسک» هم در دومین شب برگزاری تیرگان روی صحنه آمد. آرش سبحانی و دوستانش بسیاری از آهنگ‌های پرطرفدار و قدیمی‌شان را با تنظیم جدید اجرا کردند. در اجرای «کیوسک» فقط ایرانی‌ها حاضر نبودند، کانادایی‌های حاضر سبک راک گروه کیوسک را به شدت پسندیدند و با چشمانی متعجب تا آخر برنامه را دنبال کردند گرچه از زبان فارسی این گروه سردرنمی‌آوردند اما لحن اعتراضی و اجرای جان‌دار گروه کیوسک، باعث شد مشتاقانه برنامه این گروه موسیقی را تا آخر دنبال کنند.

یکی دیگر از  برنامه‌های شب دوم «تیرگان» اجرای مژگان شجریان بود. او در میان تشویق حضار روی صحنه آمد و در میان تشویق شدید حضار بدرقه شد. مضامین شعرها و تصنیف‌‌هایی که او اجرا کرد، به دو بخش عاشقانه و اجتماعی تقسیم می‌شد. مژگان شجریان در کنفرانس خبری تیرگان هم حضور پیدا کرد و در جواب سوالات خبرنگاران حرف‌های جالبی زد. او درباره دشورای‌های شجریان بودن و زن بودن گفت: «در ایران مردها آزادی‌های بیشتری دارند اما محدودیت‌هایی که برای خانم‌ها قائل می‌شوند، باعث می‌شود برای شنیدن صدای زنان، تشنگی به وجود بیاید و این برای ما بد نیست.» او تاکید می‌کند در مورد خودش فقط دوست دارد آنچه را یاد گرفته؛ اجرا کند: «به نظر من نباید مقایسه‌ای شود، من فقط سعی کردم تکنیک را یاد بگیرم و با حس خودم اجرا کنم. پدرم جایگاه خودش را دارد، همایون هم جایگاه خوبی دارد. من در حدی نیستم که با این‌ها مقایسه شوم. اما می‌خواهم زنان خواننده کشورم را تشویق کنم که فعالیت‌های خودشان را داشته باشند و این هنر را حفظ کنم.»

او به تشویق محمدرضا شجریان، برای اجراهای مستقل ایران را ترک کرده تا بتواند بدون محدودیت ‌های موجود در ایران آواز بخواند. او غیر از خوانندگی، نقاش است، گرافیک کار می‌کند و از سال گذشته تا کنون دنبال مجسمه‌سازی هم رفته: «در همه این‌ها موسیقی وجود دارد. موسیقی یک هنر انتزاعی‌تر است و با مخاطب مستقیم‌تر صحبت می‌کند.»  او موسیقی سنتی را بخشی از فرهنگ ایران می‌داند و تاکید می‌کند جان مایه هر اجتماعی فرهنگ و هنرش است. اما وقتی از او می‌پرسم با وجود سبقه خانوادگی چطور می‌تواند برای خودش هویت فرهنگی مستقل تعریف کند، لبخند می‌زند و بعد می‌گوید: «ما از پدرمان فقط آواز یاد نگرفتیم. شخصیت هنری را بیشتر آموزش دیدیم . پدرم می‌گوید: برای  این که یک هنرمند به جایگاهی برسد، باید خاک پای مردم باشد و هیچ وقت نباید خودش جایگاه خودش را مشخص کند؛ جامعه جایگاه تو را مشخص می‌کند.»