دربی تهران، روزی که شبیه هیچ روزی نیست

پدرام قائمی- شهروند خبرنگار

منحط ترین تفکر ممکن برای دربی تهران (که در تلفظ امریکایی آن، «داربی» خوانده می شود)، همان کلیشه آزار دهنده ای است مشابه موضوع تکراری انشای «علم بهتر است یا ثروت» در مدارس ایران؛ بدون این که مفهوم واقعی آن درک شود. کلیشه قدیمی فوتبال ایران نیز این جمله است:«دربی هم چیزی است مثل سایر بازی های لیگ.»

برآورد غیررسمی سازمان صداوسیما در اسفند ماه سال 95 نشان می داد که آخرین دربی تهران در روز 24 بهمن ماه بیش از 40 میلیون بیننده داشته است. «مرکز پژوهش و سنجش افکار» صداوسیما اردیبهشت ماه امسال اعلام کرد که میزان بیننده های اولین مناظره زنده نامزدهای ریاست جمهوری در سطح ملی، بیش از 60 درصد جمعیت کل کشور بوده است. کدام رویداد داخلی در ایران، سایه به سایه مهم ترین اتفاق چهار ساله سیاسی ایران تماشاگر پای صفحه تلویزیونی می نشاند؟  

 مردادماه سال 88 نشریه «ورلد ساکر»، مهم ترین دربی جهان را «ال کلاسیکو» معرفی کرد. همین نشریه نبرد «بوكاجونیورز» و «ریورپلات» در آرژانتین را دومین دربی بزرگ جهان و البته رویارویی «سلتیك» و «گلاسكورنجرز» را سومین بازی مهم هم‏شهری ها در جهان فوتبال نامید. در این رده بندی، دربی تهران (بازی استقلال و پرسپولیس) در رده بیست و نهم جهان قرار گرفت. ورلد ساکر نوشت این مهم ترین دربی آسیا است؛ جایی که بیش از 90 هزار مرد، به تماشای بازی بزرگ ترین باشگاه های تهرانی می نشینند.

هرچند که در خاورمیانه، بازی «الاهلى» امارات و «الزمالك» مصر از دیدگاه ورلد ساکر در رده اول قرار گرفته بود اما «نلو وینگادا» اعتقادی دیگر داشت.

نلو اهل پرتغال است. اول بار او را حد فاصل سال های 1996 تا 1998، وقتی روی نیمکت تیم ملی عربستان می نشست و این کشور را قهرمان جام ملت های آسیا کرد، شناختیم. سال 2003 میلادی به مصر رفت و سرمربی الزمالک قاهره شد. یک سال بعد هم به سرمربی گری تیم ملی مصر رسید. سال 2009، وقتی سرمربی گری پرسپولیس شد، گفت: «من تجربه دربی قاهره را دارم. همین طور دو سال همراه با "بنفیکا"، دربی کشورم را به عنوان سرمربی تجربه کرده ام. هرگز جوی که در آزادی و زمان دربی تهران هست را ندیده بودم.»

«میروسلاو بلاژویچ» بعد از آن که با تیم ملی کرواسی به مقام سوم جام جهانی 98 فرانسه رسید و بهترین مربی سال فوتبال جهان شد، به تهران آمد. پنجم اسفندماه سال 79 برای نخستین بار به ورزشگاه آزادی رفت تا شاهد مهم ترین بازی لیگ باشد. استقلال با گل «علیرضا اکبرپور» پیروز شد ولی «چیرو» بعد از بازی فقط یک جمله در توصیف جو دربی داشت: «امروز صد هزار نفر این جا بودند. دارم به این فکر می کنم که چه نیرویی این جمعیت را بیرون از ورزشگاه کنترل می کند؟»

یک داور بین المللی مانند «ساندرو پل» که سال 1374 قضاوت دربی تهران را برعهده داشت نیز دربی تهران را این گونه توصیف کرده است: «من فینال جام جهانی را قضاوت کردم. اما اگر بخواهم بین جو ورزشگاه آزادی و ورزشگاه "رُز بول" کالیفرنیا (محل برگزاری فینال جام جهانی) بگویم کدام یک سنگین تر بوده، باید چند ساعتی فکر کنم.»

«علی پروین» بالاترین تعداد حضور در دربی را دارد. 20 بار به عنوان بازیکن و 25 بار در قامت مربی، دربی را تجربه کرده است. اما سال 90 گفته بود: «از هیچ بازی به اندازه دربی متنفر نبودم. لحظه شماری می کردم زودتر تمام شود. حتی روزی که شش گل به تاج زدیم!»

این نفرت، برگرفته از همان غلیان درونی احساسی هواداران فوتبال در کشور است که فردا هم تکرار می شود. دربی 85 فردا پنج شنبه در آزادی ثبت خواهد شد؛ این بار به یاد «ابراهیم آشتیانی» که یک روز قبل از دربی به خاک سپرده شد. استقلال یک بار با غمِ از دست دادن یکی از اسطوره هایش وارد دربی شده بود؛ آذرماه سال 93 و دقیقا پنج روز بعد از فوت «غلامحسین مظلومی»، برای نخستین بار اعضای تیم به جای پیراهن آبی، با لباس مشکی وارد دربی شدند. استقلال بازی را دو بر یک باخت تا رکورد چهار تساوی بدون گل دو تیم شکسته شود. از آن روز تا امروز، فقط همین یک بار دربی ها بدون گل مساوی تمام شده اند.

حالا پرسپولیس با بازوبند مشکی وارد زمین می شود. در فلسفه واقعی دربی، جایگاه دو تیم کم ترین اهمیتی در تعیین سرنوشت بازی ندارد. فصل قبل، پرسپولیس تمام رکوردها را شکست. در تعداد پیروزی و کلین شیت و کسب امتیاز و گل زده و گل خورده بهترین تیم لیگ شد. اما دربی برگشت را به استقلال باخت. استقلال با «امیر قلعه نویی» در بازی رفت همان سال 93، میان مدعیان قهرمانی بود اما مقابل تیم «حمید درخشان» زمین خورد. نمونه های تاریخی انگشت شمار نیستند، پس نگاه کردن به جدول در حل معادله دربی کمک نمی کند.

پرسپولیس از هشت بازی، 17 امتیاز دارد و با 16 گل زده و 6 گل خورده، «پارس جم» و «پیکان» که هر کدام 10 بازی در لیگ داشته اند را تعقیب می کند. آن طرف، استقلال از 9 بازی، فقط 9 امتیاز دارد؛ 4 گل زده و 8 گل خورده؛ آماری که تازه با حضور «وینفرد شفر» و جدایی منصوریان، کمی بالاتر رفت. فراموش نکنید که آمار در مورد دربی واقعیت ها را نمی گویند.

دربی 85 بیش ترین ستاره های غایب را خواهد داشت. قبل از آغاز لیگ، استقلالی ها منتظر بودند که هنرنمایی «مجتبی جباری» را در دربی ببینند. او اصلا به نیمی از بازی های لیگ هم نرسید. فعلا معلق است و مودبانه بازیکن مازاد اعلام شده است. اما در خط دفاعی استقلال، باید جای «پژمان منتظری» را واقعا خالی دید. او ستون خط دفاعی تیم ملی و استقلال دربی را به دلیل مصدومیت از دست داد.

غیبت «امید نورفاکن» هم یکی دیگر از بداقبالی های استقلال در خط میانی است. آبی ها خوش شانس بودند که «امید ابراهیمی» به ترکیب بازگشته وگرنه غیبت توامان این دو، مرکز زمین استقلال را به کابوس شفر بدل می کرد.

پرسپولیس قطعا جای خالی «مهدی طارمی» را دوباره حس خواهد کرد. او هم چنان از سوی فیفا محروم است. سازمان نظام وظیفه اعلام کرده است «احمد نورالهی» فعلا حق همراهی پرسپولیس را در لیگ ندارد. خدمت سربازی او قرار بود اول مهرماه امسال تمام شود که نشد. «فرشاد احمدزاده» هم به دلیل مصدومیت، همراه تیم نخواهد بود.

اما دربی 85 به شما یک چهره ویژه معرفی می کند؛ دکتر «بیژن حیدری»، متولد 30 تیر 1359  در «اسدآباد» همدان. او همان پسری است که برادرش می گفت هر وقت نمره اش در دبستان تا دبیرستان زیر 19 می شد، تا خانه گریه می کرد. حالا دربی تهران را قضاوت خواهد کرد. بیژن حیدری مدتی رییس بیمارستان «قائم» اسدآباد بود و حالاعضو هیات علمی دانشگاه همدان است. زیاد کارت می دهد و احتمالا بازی در صورت پر برخورد بودن، اخراجی هم خواهد داشت.

جالب است بدانیم که بیژن حیدری همان قدر که میان بازیکنان فوتبال به داوری عصبی و جدی شهرت یافته، در بیمارستان های همدان به عنوان خوش برخوردترین پزشک شهر شهیر شده است.

فردا پیش از آن که دربی تهران آغاز شود، وقتی در ورزشگاه آزادی هستید یا پای گیرنده های خود بازی را تماشا می کنید، یادتان باشد که نزدیک به چهار دهه است زنان ایرانی از تماشای این بازی در ورزشگاه محروم هستند؛ از دیدن مهم ترین دربی آسیا.