سرطان پروستات؛ چرا برخي مردان تن به معاينه مقعدي نمي‌دهند؟

شب‌ها چند بار برای رفتن به دست‎شویی از خواب بیدار می‌شود. موقع دفع ادرار درد دارد و ادرارش به طور کامل تخلیه نمی‌شود. آن قدر این موارد شدت پیدا می‌کند که امانش را می‌برد و شکایتش را به بچه‌هایش می‌گوید. «علی»، پسر بزرگ او می‌گوید: «وقتی رفتیم دکتر و دکتر علایم را شنید، ما را فرستاد پیش متخصص اورولوژی.»

متخصص اورولوژی وقتی علایم «نعمت» ٦١ ساله را می‌شنود، می گوید که باید برایش معاینه مقعدی انجام دهد: «پدرم قدیمی است و روی یک سری چیزها تعصب دارد. اجازه معاینه نداد. می‌گفت هنوز آن قدر بی‌آبرو نشده‌ام و همان وقت از مطب دکتر بیرون آمد.»

 دکتر «الف.علیزاده»، متخصص اورولوژی در زنجان می‌گوید: «یکی از اولین راه‌های تشخیص سرطان پروستات، معاینه انگشتی مقعد است.»  
در این نوع معاینه، پزشک از طریق مقعد، پروستات بیمار را لمس می‌کند: «پروستات در قسمت انتهایی روده بزرگ و پایین مثانه قرار دارد. سطح روی پروستات در شرایط عادی باید صاف و هموار باشد اما در شرایطی که پروستات سرطانی شده باشد، روی سطح آن گره لمس می‌شود. پزشکان با لمس آن گره، می‌توانند به وجود بیماری پی ببرند.»

دکتر علیزاده هم با بیمارهایی سر و کار داشته است که وقتی حرف معاینه انگشتی مقعد به میان آمده، از مراجعه پشیمان شده‌اند: «این بیماری معمولا در سنین بالای 50 سال بروز می‌کند. در شهری که من کار می‌کنم، تعصباتی هم وجود دارد و برخی افراد از این معاینه فرار می‌کنند؛ مخصوصا که این افراد معمولا مسن‌تر هستند و برداشت بدی از معاینه مقعدی دارند. متاسفانه زمانی بر می‌گردند که بیماری پیشرفت کرده است.» 
مثل پدر علی: «پدرم دچار درد استخوان در ناحیه کمر و بی حسی پا و کمر شده بود که دوباره به دکتر مراجعه کرد اما متاسفانه سرطان پروستات به استخوان متاستاز داده بود.»

یكی دیگر از راه های تشخیص سرطان پروستات، بررسی آزمایشگاهی از نظر آنتی‌ژن اختصاصی پروستات است. دکتر علیزاده می‌گوید: «آزمایش خون و تشخیص سرطان پروستات از طریق آنتی‌ژن هم یک روش کاربردی و مطمئن است اما معمولا بیماران مبتلا به سرطان پروستات علایمی شبیه کسانی دارند که به  بزرگی خوش‌خیم پروستات مبتلا شده‌اند. در معاینه انگشتی مقعد، پزشک به راحتی می‌تواند این دو بیماری را از هم تفکیک دهد. در بزرگی خوش خیم پروستات، پزشک وقتی سطح پروستات را لمس می‌کند، سطح صاف و هموار است و گره‌ای وجود ندارد، تنها پروستات بزرگ شده اما در  سرطان پروستات گره یا نودل‌هایی روی سطح آن لمس می‌شوند.»

سرطان پروستات اولین سرطان شایع در بین مردان و دومین سرطان کُشنده (بعد از سرطان ریه) محسوب می شود. طبق اعلام انجمن سرطان امریکا، از هر هفت مرد، یک نفر در طول زندگی مبتلا به سرطان پروستات تشخیص داده می شود. سرطان پروستات زمانی آغاز می شود که سلول های غده پروستات به طورغیرقابل کنترلی شروع به رشد می کنند. درحالی‌که فاکتورهای پرخطر ابتلا به برخی سرطان ها نظیر نژاد، سابقه خانوادگی و سن غیرقابل کنترل هستند اما به گفته متخصصان اورولوژی، مصرف غذاهای سالم، حفظ وزن ایده آل و سیگار نکشیدن می تواند به پیشگیری آن کمک کند.

ماه نوامبر، ماه اطلاع‌رسانی درباره سرطان پروستات است. تاریخچه آن به سال 2004 بر می‌گردد. در برخی كشورها، در ماه نوامبر، مردها سبیل خود را در طول ماه نمی‌زنند تا توجه عموم را به مسایل مربوط به بهداشت و بیماری‌های مختص مردان، از جمله سرطان پروستات جلب کنند. این برنامه را «مووامبر» می گویند؛ ترکیب «moustache» به معنی سبیل و «November» (ماه نوامبر).

 دکتر علیزاده می‌گوید: «برنامه غربال‏گری یکی از برنامه‌های پیشنهادی مووامبر است که به تشخیص زودهنگام این بیماری و جلوگیری از مرگ و میر مبتلایان کمک زیادی می‌کند.»

به گفته این پزشک متخصص، غربال‏گری پروستات بعد از ۵۰سالگی در آقایان الزامی است: «در این روش، مردان بدون داشتن هیچ علامتی، بعد از 50 سالگی برای انجام آزمایش انگشتی مقعد و بررسی آنتی ژن اختصاصی پروستات از طریق خون به پزشک مراجعه می‌کنند تا در صورت بروز مشکل، خیلی زود درمان را شروع کنند. افرادی که سابقه خانوادگی بروزسرطان پروستات را در بستگان نزدیک خود دارند، باید بعد از ۴۵سالگی برای انجام این بررسی‌ها به پزشک مراجعه کنند.»

جراحی وبیرون آوردن پروستات یکی از روش‌های درمانی این بیماری است اما برخی از بیماران دکتر علیزاده دوست ندارند این عضو بدن‌شان بیرون آورده شود: «یکی از عوارض بعد از جراحی پروستات می‌تواند انزال پس گرد یا انزال رو به عقب باشد.»

انزال پس‌گرد به این معنی است که هنگام انزال، منی به خارج از بدن نمی‌ریزد بلکه به طرف عقب برمی‌گردد و وارد مثانه می‌شود و بعدها با ادرار دفع می‌شود: «متاسفانه برخی مردان این موضوع را نشانه ضعف و از دست دادن مردانگی می‌دانند و دوست ندارند این موضوع را تجربه کنند و ترجیح می‌دهند پروستات را نگه دارند. ما بارها با بیمارانی سر و کار داشته‌ایم که به همین دلیل راضی به جراحی نمی‌شدند. آن‌ها می‌ترسند دچار این مشکل شوند.»

این ترس ها و ملاحظات به طور طبیعی می توانند نتایج ناگواری داشته باشند؛ پیشرفت و گسترش سرطان و غیرقابل درمان شدن آن.