در مدت تحصیل‌شان حتی با وجود پذیرش در دانشگاه‌های دولتی روزانه هم شهریه پرداخت می‌کنند. در هر رشته و هر شهری نمی‌توانند درس بخوانند، در طول تحصیل پاسپورت دانشجویی می‌گیرند و بعد از تمام شدن درس‌شان باید به کشور خودشان برگردند، حتی اگر در ایران به دنیا آمده باشند. آنها مهاجران افغانستانی مقیم ایران هستند. مهاجرانی که تحصیل‌شان در ایران با دشواری‌های زیاد همراه بوده است.
با همه این دشواری‌ها اما در چند سال اخیر، افغانستانی‌هایی بوده‌اند که با کسب رتبه‌های برتر کنکور در مقاطع مختلف توجه افکار عمومی را به مسائل و مشکلاتشان برای تحصیل در ایران جلب کرده‌اند. امسال هم در کنکور کارشناسی ارشد سه نفر از آنها موفق به کسب رتبه یک شده‌اند؛ زینب حسینی در رشته زمین‌شناسی دانشگاه خوارزمی، مرتضی شفاهی در رشته روابط بین‌الملل از دانشگاه حکیم سبزواری و عزیز الله موحدی در رشته تاریخ از دانشگاه فردوسی مشهد.
سال گذشته انصراف رتبه یک زمین‌شناسی به دلیل عدم توانایی پرداخت شهریه خبر ساز شد. مهدی جعفری فارغ‌التحصیل دانشگاه پیام نور مشهد با این که رتبه یک کنکور کارشناسی ارشد را به دست آورده بود طبق قوانين وزارت علوم، به دليل نداشتن تابعيت ايراني، بايد تا ٨٠ درصد شهريه دانشجويان شبانه را براي ادامه تحصيلش پرداخت می‌کرد. رقمی حدود دو میلیون پانصد هزار تومان برای هر ترم. او اعلام کرد که به دلیل عدم استطاعت مالی مجبور به انصراف است. انصراف او بحث‌برانگیز شد و چندی بعد مدیرکل امور دانشجویان غیرایرانی وزارت علوم از بورسیه دانشجویان مهاجر دارای رتبه‌های تک رقمی و دورقمی کنکور از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری در همه‌ی مقاطع و رشته‌ها، خبر داد. او و چند دانشجوی دیگر افغانستانی بدون پرداخت شهریه وارد دانشگاه شدند. احتمالا امسال هم رتبه‌های تک رقمی و دو رقمی مشکلی برای دریافت بورسیه ندارند اما به قول فروزان، مگر چند دانشجوی افغانستانی می‌توانند رتبه تک رقمی و دو رقمی در کنکور سخت و رقابتی ایران به دست بیاورند. فروزان، دانشجوی مهندسی شیمی دانشگاه تهران است. او برخلاف همکلاسی‌هایش که هیچ شهریه‌ای برای تحصیل نمی‌پردازند، هر ترم بیش از یک و نیم میلیون تومان شهریه می‌دهد. او برای یک تولیدی کیف چرم کار می‌کند و گاهی شب‌ها تا صبح کیف می‌دوزد تا شهریه دانشگاه را در بیاورد: «تازه رشته من شهریه‌اش کمتر است اما آنها که رشته‌های پزشکی قبول می‌شوند اغلب انصراف می‌دهند، از پس شهریه بر نمی‌آیند.»
امسال در کنکور کارشناسی ارشد سه دانشجوی افغانستانی موفق به کسب رتبه یک شده‌اند؛ زینب حسینی در رشته زمین‌شناسی دانشگاه خوارزمی، مرتضی شفاهی در رشته روابط بین‌الملل از دانشگاه حکیم سبزواری و عزیز الله موحدی در رشته تاریخ از دانشگاه فردوسی مشهد.
سال 93 برای اولین بار در دفترچه کنکور جدولی قرار داده شد که شهریه دوره‌های خودگردان و ظرفیت مازاد دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و همچنین شهریه دانشجویان غیر ایرانی پذیرفته شده در دانشگاه‌های روزانه رشته‌های پزشکی را از سوی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تعیین می‌کرد. طبق این جدول هزینه تحصیل برای دانشجویان غیر ایرانی در رشته پزشکی و داروسازی، سالی 17 میلیون تومان، در رشته دندانپزشکی سالی 18 میلیون تومان ذکر شد. اسماعیل محمدی دانشجوی رشته پزشکی دانشگاه کرمان به سایت «افغانستان ما» گفته، برای تخفیف گرفتن و چاره‌جویی درباره مسئله شهریه به جاهای مختلفی سر زده از دانشگاه تا امور دانشجویی سفارت افغانستان و حتی نهاد رهبری دانشگاه: « به نهاد رهبری دانشگاه هم مراجعه کردم، گفتم کنکوری، رتبه برتر و معدل –الف- هستم و درباره ماجرای شهریه به ایشان توضیح دادم و گفتم: چهل سال پیش پدرم به ایران مهاجرت کرده است و من در ایران متولد شده‌ام، زندگی و تحصیل کردم تا این که رسیدم به دانشگاه، اما گفتند: قانون خاک نداریم و قانون خون داریم و هر کسی از خون ایرانی باشد، او را ایرانی حساب می کنیم و اگر غیر از این باشد، حتی ۱۰۰ سال هم در ایران زندگی کرده باشد، باز هم خارجی است و چون شما خارجی هستید، نمی‌توانیم برای شما کاری انجام دهیم و باید از دولت خودتان کمک بگیرید.» او رتبه 330 رشته تجربی را در کنکور سراسری به دست آورده.
فروزان افراد زیادی را می‌شناسد که به خاطر عدم استطاعت مالی از درس خواندن و دانشگاه رفتن انصراف داده‌اند: «فقط دانشگاه رفتن‌مان که با مشکل نیست. مدرسه رفتن‌مان هم با سختی است. تا زمانی که کارت اقامت نداشتیم توی مدارس خودگردان درس خواندیم.»
مدارس خودگردان مدرسه‌هایی است که به همت خود افغانستانی‌ها راه‌اندازی می‌شود و معلم‌های این مدارس در استخدام آموزش و پرورش نیستند. بعضی‌هایشان در افغانستان معلم بوده‌اند و برخی فقط توانایی تدریس دارند. فروزان تا کلاس پنجم را در همین مدارس درس خوانده اما کلاس اول راهنمایی کارت اقامت‌اش آمده و توانسته در مدرسه عادی ثبت‌نام کند: «اول تعیین سطح کردند دیدند، در سطح اول راهنمایی هستم بعد ثبت‌نامم کردند اما مدیرمان تا سال سوم راهنمایی که ان‌جا بودم هر سال سر ثبت‌نام بهانه‌جویی می‌کرد و هزارتا مدرک می‌خواست تا سال۹۴ خامنه‌ای مدارس را موظف به ثبت‌نام کودکان افغانستانی کرد.
رهبر جمهوری اسلامی در آن دستور نوشت: «هیچ کودک افغانستانی، حتی مهاجرینی که به‌صورت غیرقانونی و بی‌مدرک در ایران حضور دارند، نباید از تحصیل بازبمانند و همه آنها باید در مدارس ایرانی ثبت‌نام شوند.»
یک دانشجوی افغان: «بعد از پایان تحصیل اقامتمان دیگر تمدید نمی‌شود و باید ایران را ترک کنیم. چاره‌ای نیست، باید به افغانستان برویم. هر سه نفری که رتبه یک شده‌اند هم باید بعد از تمام شدن درس‌شان ایران را ترک کنند.»
فروزان می‌گوید: «بعد از آن دستور مشکل مدرسه رفتن بچه‌های افغانستانی تا حدزیادی برطرف شده اما هنوز هم شهرهایی وجود دارد که مردمانش دوست ندارند افغانستانی‌ها در آنجا حضور داشته باشند یا در مدارسی والدین بچه‌ها به حضور بچه‌های افغانستانی اعتراض می‌کنند.»
او همچنین به ممنوعیت تحصیل افغانستانی‌ها در برخی شهرها اشاره می‌کند: «هر سال سازمان سنجش یک جدول به عنوان مناطق ممنوعه تردد اتباع غیر ایرانی در دفترچه کنکور می‌گذارد که اتباع غیر ایرانی مجاز به انتخاب رشته در آن مناطق نیستند. سال 95 که من کنکور دادم در شهرهای 14 استان برای افغان‌ها ممنوعیت تردد وجود داشت. مثلا یادم است در بیشتر شهرهای اصفهان نمی‌توانستیم اقامت داشته باشیم و به دانشگاه برویم یا کل استان‌های آذربایجان غربی و شرقی هم همینطور بود.»
آنها همچنین نمی‌توانند در برخی رشته‌ها که برای دولت تعهد استخدام ایجاد می‌کند تحصیل کنند. فيزيک اتمي، فيزيک هسته اي، فيزيک مولکولي (پلاسما)، فيزيک ذرات بنيادي، مهندسي پلاسما، مهندسي ايمني (گرايش بازرسي فني و حفاظت هواپيما)، مهندسي تعمير و نگهداري (هليکوپتر و هواپيما)، مهندسي هوافضا، مهندسي هوانوردي (خلباني، ناوبري هواپيما، تعمير و نگهداري هواپيما، خلباني هليکوپتر و مراقبت پرواز)، علوم نظامي، الکترونيک هواپيمايي، تعمير و نگهداري هواپيما، مخابرات هواپيما، مراقبت پرواز، فناوري اطلاعات (گرايش مخابرات امن)، مهندسي فناوري ماهواره و مهندسي کامپيوتر (گرايش رايانش امن) رشته‌هایی هستند که افغانستانی‌ها مجاز به انتخاب آنها نیستند.
یکی دیگر از مشکلات دانشجویان افغانستانی، پاسپورت تحصیلی است. فروزان می‌گوید: «وقتی دانشگاه قبول می‌شویم کارت اقامتمان باطل می‌شود، پاسپورت تحصیلی می‌گیریم که بعد از پایان تحصیل مان دیگر تمدید نمی‌شود و باید ایران را ترک کنیم. چاره‌ای نیست، باید به افغانستان برویم. این در حالی است که خیلی از ما از بچگی در ایران بزرگ شده‌ایم و اصلا افغانستان را ندیده‌ایم. هر سه نفری که رتبه یک شده‌اند هم باید بعد از تمام شدن درس‌شان ایران را ترک کنند.» او کمی مکث می‌کند و می‌گوید: « مثل دوستم ابراهیم که تا فوق لیسانس ریاضی خواند اما مجبور شد به افغانستان برود. آنجا دوام نیاورد دوباره برگشته ایران. اینجا سرایداری می‌کند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر