انتقادهای نمایندگان مجلس از رویکرد دیپلماتیک مورد حمایت خامنه ای

بهروز بنیادی، نماینده کاشمر در مجلس ایران، دیروز در نطق پیش از دستور خود به شدت از رویکردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران انتقاد کرده است.

این نماینده مجلس گفته است که روسیه دوست مطمئنی برای ایران نیست و بشار اسد و ولادیمیر پوتین به زودی ایران را قربانی اسرائیل و آمریکا می کنند. او اشاره کرده که بشار اسد حضور سربازان تحت حمایت ایران در سوریه را کمرنگ نشان می دهد و روسیه در جریان تصمیم گیری های سازمان اوپک به ایران خیانت کرده است.

آقای بنیادی با بیان اینکه بخش زیادی از واردات ایران و خروج ارز از کشور صرفا به دلیل تحمیل قدرت هایی نظیر چین و روسیه است، گفته است: «ماحصل این معادله برد- باخت ، افزایش فقر و فلاکت و بی اعتمادی در بین مردم است. می طلبد که حلقه تفکر اول کشور از نظامی به اقتصادی سیاسی تغییر نماید تا در سیاست خارجی برد برد معنا یابد .»

این انتقادها از این جهت معنادار است که آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی های خود اعلام کرده که ترجیح می دهد با کشورهایی شرقی چون چین و یا کشورهایی چون روسیه که نزدیک به ایران هستند، رابطه اش را تقویت کند. رهبر جمهوری اسلامی ۲۹بهمن ۹۶ در یک سخنرانی عمومی گفت: «در سیاست خارجی، ترجیح شرق بر غرب، ترجیح همسایه بر دور ... یکی از اولویّت های امروز ما است.»

علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی در امور بین‌الملل، چهارشنبه ۹‌ خرداد ۹۷ در یک نشست تخصصی درباره برجام که توسط «موسسه انقلاب اسلامی» وابسته به دفتر آیت الله خامنه ای برگزار شد، با دفاع از چنین رویکردی گفته بود: «ما و روسیه و چین در جاهای مختلفی منافع ملی‌مان با یکدیگر همخوانی دارد و می‌توانیم با هم کار کنیم» و «نگاه راهبردی به شرق، راحت‌ترین کاری است که از طریق آن می‌توانیم از شر قایم‌باشک‌بازی‌های غربی‌ها خلاص شویم. نباید تحت تأثیر فضاسازی افرادی که غرب‌گرا هستند و پاریس را از مسکو بیشتر دوست دارند قرار بگیریم.» او منتقدان این رویکرد را «غرب زده» و «جاهل» توصیف کرده بود.

با این وجود، علاوه بر انتقادهای دیروز بهروز بنیادی، نماینده کاشمر، دو روز پیش، غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی،‌ نماینده رشت نیز با اشاره به رفتارهای روسیه در روسیه و اوپک گفته بود: « روسیه هیچ‌وقت در محافل بین‌المللی و صحنه‌های حساس بر خلاف اظهارات برخی افراد و به اصطلاح تعارف‌های آنان، امتحان خوبی پس نداده است.»

در اظهارنظری مهم تر، حشمت الله فلاحت پیشه، نماینده ... که به تازگی به عنوان رئيس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران انتخاب شده است، ۳ تیرماه۹۷ به خبرگزاری ایسنا گفت: «متاسفانه در کشور ما به یک باره حوزه قدسی سیاست خارجی گسترش پیدا می‌کند که حتی نمی‌توان سیاست‌های سوریه، روسیه و برخی کشورها را نقد کرد.» وی با تاکید بر اینکه «در مناسباتی که ایران و روسیه در حوزه‌های مختلف آن هم عمدتا نظامی داشت، دچار اشتباه راهبردی شد»، گفت: «بارها ایرانی‌ها بازیچه سیاست‌های منفعت‌محور روسیه قرار گرفتند.»

تماشا در یوتیوب

طرح چنین انتقادهایی نشان می دهد که اولویت های مورد نظر رهبر جمهوری اسلامی در میان نمایندگان مجلس ایران منتقدان جدی دارد. منتقدانی که اگرچه اظهارنظرهای چالش برانگیز و جنجالی دارند ولی بعید است بتوانند بر جهت گیری های کلان سیاست خارجی ایران تاثیر مهمی بگذارند.

اما بهروز بنیادی، نماینده کاشمر علاوه بر به چالش کشیدن سیاست شرق گرای رهبر جمهوری اسلامی از حضور نظامیان در حوزه سیاست خارجی نیز انتقاد کرده است.

مهم ترین نهاد نظامی که در حوزه دیپلماسی منطقه ای ایران فعال است،‌ نیروی قدس سپاه پاسداران است. ۱۴اردیبهشت۹۶، علی لاریجانی،‌ رئيس مجلس ایران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را قدرتمندترین نیروی تعیین‌کننده در خاورمیانه دانست.

مهرماه سال گذشته، عزیز جعفری، فرمانده سپاه و قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس به طور جداگانه تاکید کردند که دشمن گاهی زبان سلاح را بهتر می فهمد و برخی مسائل از طریق میز مذاکره قابل حل نیست. منظور آنها به طور مشخص اختلافات ایران و برخی کشورهای خاورمیانه بود و به دولت روحانی تذکر می دادند که حاضر به واگذاری نقش خود در این حوزه نیستند.

با این وجود، منتقدان حضور سپاه در سیاست خارجی در ماه های اخیر بارها خواستار حضور فعال تر وزارت خارجه ایران در حوزه مسائل منطقه ای برای حل مشکلات پیش رو شده اند.