استان خوزستان هم‌چون بسیاری دیگر از استانهای ایران، از توسعه نامتوازن رنج می‌برد؛ به طوری که شهر اهواز با بالاترین سطح توسعه اقتصادی نسبت به شهرستان‌های دیگر استان قرار دارد.
از نظر صنعتی نیز اهواز شاهرگ حیات اقتصادی استان خوزستان به شمار می‌رود و عدم توازن در منابع اقتصادی، یکی از عوامل مهم در بحث اشتغال و مهاجرت درون استانی در این استان است.
برای خوزستان برنامه‌های متعدد توسعه‌ای در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در نظر گرفته شده است اما بسیاری از این برنامه‌ها در زمان اجرا با مشکلاتی مانند عدم اولویت‌بندی اهداف، حجم بالای منابع مالی مورد نیاز و تکیه کامل به اعتبارات دولتی و عدم توجه به قابلیت‌های مناطق مواجه بوده‌اند.
در شهرستان ماهشهر، هم درآمد سرانه و هم بهرهوری نیروی کار به صورت کاملا برجسته‌ای نسبت به دیگر شهرستان‌های استان بیشتر است که ناشی از تمرکز بزرگترین صنایع پتروشیمی ایران در این شهرستان و رانت نهفته در مواد اولیه آن است.
شهرستان آبادان نیز با داشتن پالایشگاه نفت، از نظر درآمد سرانه در رتبه دوم در بین سایر شهرهای استان قرار دارد. اهواز بعد از آنها، به سبب موقعیت مرکزی خود در استان، در رتبه سوم قرار می گیرد. دو شهرستان گتوند و ایذه اما از کمترین مقدار درآمد سرانه و بهرهوری نیروی کار برخوردارند.
شهرستان‌های اهواز، دزفول، آبادان، بندر ماهشهر و شادگان که در مجموع بیش از ۶۹ درصد کل تعداد کارگاه‌های تولیدی استان را در خود جای داده‌اند، به جز دزفول، مابقی در نیمه جنوبی استان مستقر هستند. این عدم تعادل در استقرار کارگاه‌های صنعتی بزرگ، یکی دیگر از عوامل توسعه نامتوازن در استان خوزستان به شمار می‌ود.
وضعیت استان خوزستان در بخش صنعت
رشد و پویایی بخش صنعت تاثیر به سزایی در رشد اقتصادی هر منطقه و کشوری دارد اما در استان خوزستان رابطه معکوسی بین بهرهوری و موجودی سرمایه دیده می‌شود. سه صنعت اصلی این استان شامل صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی، تولید فلزات اساسی و صنایع مواد غذایی و آشامیدنی استخوان‌بندی اصلی صنایع استان را تشکیل می‌دهند.
از منظر صنعتی، استان خوزستان با داشتن صنایع پتروشیمی در بندر ماهشهر و صنایع فلزات اساسی در شهرستان اهواز، یکی از مهمترین استانهای ایران در زمینه صنایع بزرگ و سنگین محسوب می‌شود.
بیشترین سهم ارزش افزوده فعالیت‌های اقتصادی در محصول ناخالص داخلی استان به ترتیب مربوط به بخش صنعت و معدن با ۷۳ درصد و بخش خدمات با ۲۰/۳ درصد است.
در سال ۱۳۹۲ استان خوزستان در رتبه ۱۴ کارگاه‌های صنعتی دارای ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در کشور قرار داشت اما از لحاظ رتبه ارزش افزوده، در جایگاه سوم قرار دارد.
در سال‌های اخیر هجوم گردوغبار اثرات منفی زیادی بر روی صنعت استان خوزستان برجای گذاشته است. بدی شرایط جوی و آلودگی‌های زیست محیطی موجود باعث شده است تا سرمایه‌گذاران رغبتی برای سرمایه‌گذاری در این استان نداشته باشند.
یکی دیگر از مواردی که در مورد صنایع استان به چشم می‌خورد، تعداد بالای صنایع بزرگ خارج از شهرک‌های صنعتی است. این صنایع به گونه‌ای هستند که امکان جابه‌جا شدن آن ها به شهرک‌های صنعتی بسیار مشکل است و این خود یکی از دلایل بی‌رونقی بیش تر شهرک‌ها و نواحی صنعتی به شمار می رود.
بیشتر صنایع استان خوزستان به نفت وابسته هستند و این خطر برای استان وجود دارد که در سال‌های آینده با کاهش ذخایر نفتی صنایع مرتبط، دچار رکود شوند و روند کاهش سهم استان در ارزش افزوده کشور آغاز شود.
بخش صنعت شیمیایی- پتروشیمی: ارزش افزوده این بخش صنعتی در استان خوزستان در سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۹ با کاهش شدید، از ۴۹/۳ به حدود ۳۰ درصد تنزل یافته است. هرچند با وجود این کاهش شدید، هنوز استان خوزستان در طول این دوره در رتبه نخست کشور قرار دارد. از دلایل این کاهش می‌توان به رشد سریع‌تر سرمایه‌گذاری و تولید در سایر استان‌ها و تحریم‌های بین‌المللی اشاره کرد.
بخش فلزات اساسی: سهم ارزش افزوده این بخش از حدود ۲۰ درصد در سال ۱۳۷۹ به ۱۲ درصد در سال ۱۳۸۹ کاهش یافته است. به این ترتیب، جایگاه استان خوزستان از رتبه دوم، به رتبه سوم و پس از اصفهان و کرمان رسیده است.
بخش محصولات لاستیک و پلاستیک: با وجود دست‌رسی استان خوزستان به منابع اولیه این صنعت، سهم این استان در ارزش افزوده ملی به طور چشم‌گیری پایین و در حد ۲/۳ درصد قرار دارد.
وضعیت استان خوزستان در بخش تجارت
بی‌توجهی به ظرفیت بنادر در ایجاد فرصت‌های تجاری منطقه‌ای و بین‌المللی، یکی از مهمترین مشکلات استان خوزستان در حوزه تجارت است.
افت سهم و جایگاه بندر امام خمینی در مبادلات تجاری داخل و خارج از ایران و بی‌توجهی به ظرفیت بندر خرمشهر که هم اکنون از یك سوم تا یك چهارم ظرفیت آن استفاده می‌شود، از مصادیق این مشکلات به شمار می‌روند.
توسعه نیافتگی شبکه حمل و نقل زمینی و ریلی نیز مصداق دیگری برای محرومیت‌ها در استان خوزستان است. ضعف شبکه‌های جاده‌ای استان، حتی در محور جنوب – شمال که یك محور ملی حیاتی به شمار می‌رود، کمبود بزرگراه، ضعف شبکه‌های حمل و نقل در نیمه شرقی و در ارتباط با استانهای همجوار که سهم مهمی در جذب تولیدات کشاورزی استان خوزستان دارند، نمودهایی از سرمایه‌گذاری ناکافی در این زیرساخت‌ها هستند.
در زمینه خطوط راه آهن هم محدودیت ظرفیت شبکه ریلی جنوب – شمال، نبود انطباق ظرفیت خط آهن سراسری با نیازهای استان و عدم بهره‌برداری حداکثری از امکانات موجود، از جمله مسایل موجود استان خوزستان است.
در زمینه مسافربری، مدت زمان تاخیر مجاز برای هر قطار تا پنج ساعت است که میزان آن با توجه به وضعیت حمل و نقل ریلی مسافران در مناطق دیگر کشور بسیار بالا است.
بی توجهی به حفظ و نگهداری از آثار باستانی و تاریخی و نابودی آنها، یکی دیگر از مصادیق توسعه‌نیافتگی استان خوزستان به شمار می‌رود.شواهد حاکی از آن هستند که هم اکنون در این استان نه تنها از آثار و بناهای ثبت نشده مراقبت خاصی انجام نمی‌شود بلکه بسیاری از آثار، محوطه‌ها و بناهای تاریخی ثبت شده نیز در معرض خطر هستند.
در دهه‌های گذشته، احداث سدهای بزرگ در این استان موجب از میان رفتن آثار باستانی و تاریخی بسیاری شد. این مساله به دلیل بی توجهی به هشدارهای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردش‌گری استان خوزستان و نبود ابزارهای اعمال قدرت حاکمیتی در حوزه میراث فرهنگی رخ داد؛ برای نمونه، سازمان میراث فرهنگی استان خوزستان گزارش کرده است که در آب‌گیری سد گتوند، قبرستا‌ن‌هایی با شیرهای سنگی باارزش و روستاهایی که ارزش مردم‌نگاری و تاریخ شفاهی داشتند، به زیر آب رفتند و ۲۳ روستا پس از آب‌گیری سد «گتوند علیا» از منطقه دریاچه سد جابه جا شدند. این امر به معنای جایگزینی سد با فرصت‌های زیادی در زمینه گردش‌گری روستایی و تاریخی در این استان بوده است.
مطالب مرتبط:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر