چالش کارت پایان خدمت فوتبالیست‌ها؛ آن‌ها باز قانون را دور می‌زنند؟

پدرام قائمی، شهروند خبرنگار

قانون جدید سازمان نظام وظیفه کشور برای ورزشکاران رشته‌های فوتبال، والیبال و بسکتبال بیش از آن‌که راه‎گشا باشد، مشکل آفرین خواهد بود. این نوعی مسکن است که در بازه زمانی کوتاه، درد لژیونرهای ورزش کشور و ملی‌پوشان فوتبال را تسکین می‌دهد اما بعد عوارض آن طی 10 سال آینده روی بدن ورزش ایران مانند دمل چرکین بیرون می‌زند.

در قانون جدید سازمان نظام وظیفه‌، بازیکنان حرفه‌ای فوتبال، والیبال و بسکتبال می‌توانند خدمت سربازی خود را در صورت ملی‌پوش شدن، تا سن ۳۰ سالگی به تاخیر بیاندازند. این قانون برای بازیکنانی که در سطح لیگ‌‌های اول این رشته‌های ورزشی، چه در داخل ایران و چه در خارج از کشور شاغل هستند ولی به تیم ملی دعوت نشده‌اند، ۲۸ سالگی تعیین شده است.

این خبر را سردار «موسی کمالی»، رییس اداره سرمایه انسانی نیروهای مسلح اعلام کرد. اما در فاصله یک روز بعد، سردار «باران‌چشمه»، رییس تربیت بدنی نیرو‌های مسلح از لغو قانون سربازگیری باشگاه‌های نظامی در فوتبال ایران خبر داد.

تا پیش از آغاز این فصل از رقابت‌های لیگ برتر، باشگاه‌های «تراکتورسازی» تبریز و «فجرسپاسی» شیراز زیر نظر سپاه پاسداران، «ملوان انزلی» زیر نظر نیروی دریایی ارتش و «باشگاه نیروی زمینی» زیرمجموعه نیروی زمینی ارتش ایران اقدام به جذب بازیکنان سرباز می‌کردند.

بازیکنان فوتبالی که به باشگاه‌های نظامی می‌رفتند، در کنار حضور در رقابت‌‌های لیگ برتر یا لیگ یک کشور، خدمت سربازی خود را هم به پایان می‌رساندند. اما مدت زمان سربازی برای بازیکنان مختلف لیگ برتر متفاوت و متغیر بود؛ برای مثال، «احمد نورالهی»، بازیکن «پرسپولیس» تهران که به باشگاه تراکتورسازی تبریز رفته بود، به دلیل حضور پدرش در جبهه، بیش تر از هفت ماه زودتر از موعد مقرر کارت پایان خدمت گرفت و به پرسپولیس بازگشت.

ولی حالا براساس آن‌چه سردار باران‌چشمه به رسانه‌‌های ایران گفته است، باشگاه‌های نظامی دیگر اجازه جذب بازیکن سرباز را نخواهند داشت. بخشی از این تصمیم جدید به سیاست‌های کلی سازمان نظام وظیفه و ستاد کل نیروهای مسلح برمی‌گردد و بخشی دیگر مرتبط است با قوانین جدید کنفدراسیون فوتبال آسیا که اسفندماه سال 13۹۶ به فدراسیون فوتبال ایران ابلاغ شد.

کنفدراسیون فوتبال آسیا در ادامه برنامه جداسازی کامل فوتبال از بدنه سیاسی کشورهای عضو، ابلاغیه‌ای به فدراسیون فوتبال ایران داد که براساس آن، وجود و فعالیت هرگونه باشگاه نظامی در لیگ ایران ممنوع شد.

اسفندماه سال گذشته، این کنفدراسیون حضور باشگاه‌های نظامی در لیگ برتر ایران را ممنوع و رسما اعلام کرد این باشگاه‌ها حقی برای استخدام اجباری بازیکنان مشمول فوتبال ایران نخواهند داشت.

از سوی دیگر، پس از دو اعتراض علنی هواداران باشگاه تراکتورسازی به حضور سپاه در بدنه مدیریتی این باشگاه، سپاه پاسداران میلی به ادامه اداره مستقیم و علنی این باشگاه نشان نداد.
۲۱دی ماه سال 13۹۶ هواداران تراکتورسازی برای اولین بار به سپاه پاسداران تاختند. آن ها با شعار «تراکتورِ سپاهی نمی خوایم»، از این نهاد نظامی خواستند باشگاه تراکتورسازی را ترک کند. اما بار دوم شعار تماشاگران تبریزی کمی جدی تر شد. اعتراض هواداران تراکتورسازی، عزل فوری سردار «مصطفی آجرلو»، مدیرعامل این باشگاه را در پی داشت.

 «محمدرضا زنوزی»، مالک کنونی باشگاه تراکتورسازی تبریز که در کم‎تر از یک هفته تمامی سهام این باشگاه را خرید، از نزدیک‌ترین مدیران به «محمود احمدی‌نژاد» بود. میان تمام گزینه‌هایی که برای خرید سهام باشگاه تراکتورسازی آستین بالا زدند، کسی برنده شد که تیرماه سال ۱۳۹۱ به جرم دست داشتن در پرونده معروف فساد مالی ۳هزار میلیارد تومانی دستگیر شده بود.

«غلامحسین محسنی اژه ای»، سخن‏گوی قوه قضاییه از او با نام مختصار «م.ز» نام برد و بازداشتش را تایید کرد. اما مهرماه همان سال «باشگاه خبرنگاران جوان» نوشت: «آقای زنوزی از بزرگ‎ترین بدهکاران بانکی است که مدتی قبل بازداشت شده بود. وی با تودیع قرار وثیقه ۵۰۰ میلیون تومانی موقتاً آزاد شده است تا بتواند بدهی های خود را در زمان مقرر پرداخت کند.»

حالا نیروهای مسلح یا باشگاه‌های خود را به بدهکاران بانکی واگذار کرده‌اند یا در صورت اداره مستقیم آن ها، قادر (و حاضر) به استخدام بازیکنان مشمول نیستند.

داستان مشمولیت و خدمت سربازی بازیکنان فوتبال ایران طی یک دهه اخیر روایت هزار و یک شب است. آن‌چه سال ۱۳۹۳ خورشیدی از سوی وزارت اطلاعات ایران به عنوان «باند صدور کارت معافیت» کشف و اعلام شد، یکی از بزرگ‎ترین تخلفات تاریخ ورزش ایران بود.

اول بار هشتم مردادماه سال 13۹۳ سایت «بانک ورزش» خبر از کشف باندی داد که برای بازیکنان فوتبال ایران کارت‌های پایان خدمت با عنوان  بیماری‌های صعب العلاج، قطع عضو، سرپرستی خانوار یا طلاق والدین صادر می‌کرد. دو باشگاه «فولاد» خوزستان و «پیکان» تهران به دلیل آن‌چه دست داشتن در جعل کارت‌های پایان خدمت برای بازیکنان خود عنوان می‌شد هم تحت بازرسی قرار گرفتند.

«علی دایی»، سرمربی وقت پرسپولیس برای پی‎گیری این موضوع، دیداری با سرلشکر «حسن فیروزآبادی»، رییس وقت ستاد کل نیروهای مسلح داشت. او تیم خود را بعد از فولاد خوزستان، نایب قهرمان لیگ کرده بود و امید داشت به دلیل آن‌چه تخلف فولاد خوانده می‌شد، جام قهرمانی را از حریف خود بگیرد.

دلیل مسکوت ماندن چند ماهه مساله تقلب در کارت‌های پایان خدمت بازیکنان فوتبال، آغاز جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل بود. به نظر می‌رسید تعدادی از بازیکنان حاضر در اردوهای تیم ملی هم میان فهرست ۱۵۰ نفره بازیکنانی باشند که از همین روش معافیت سربازی خود را گرفته بودند.

روز هفدهم شهریورماه سال 13۹۳ سازمان نظام وظیفه در بیانیه‌ای اعلام کرد اسامی بازیکنانی که از طریق باند جعل اسناد سربازی موفق به گرفتن کارت پایان خدمت شده‌اند را به صورت هفتگی اعلام خواهد کرد. در نخستین فهرست 10 نفره سازمان نظام وظیفه، نام بازیکنانی مانند «سینا عشوری» و «محمدحسین مهرآزما» به چشم می‌خورد. در دومین فهرست ۱۲ نفره، شهیرترین بازیکن، «آرش افشین»، مهاجم فولاد خوزستان بود.

فولاد خوزستان در فهرست ۲۷ نفره سوم که روز سوم آبان ماه منتشر شد، سهم بیش‎تری داشت. «علی حمودی» و «بختیار رحمانی» از مهم‎ترین بازیکنان این فهرست، کنار «حسین ماهینی» بودند. فولاد روز دوم آذرماه با فهرست نهایی به صورت کامل شوکه شد. «احمد عبدالله زاده» و «سروش رفیعی»، دیگر ستاره‌های فولاد بودند که در فهرست متخلفان قرار گرفتند. «شجاع خلیل زاده»، علی حمودی و «مهرداد پولادی» از ستاره‌های فوتبال ایران مشخص شد به دلیل نقص عضو و بیماری خاص، کارت پایان خدمت گرفته بودند.

مهرداد پولادی تنها بازیکنی بود که پس از مشخص شدن محرومیتش، از ایران به قطر رفت و دیگر حاضر به بازگشت نشد. او پس از جام ملت‌های آسیا، به دستور سازمان نظام وظیفه از حضور در تیم ملی ایران هم منع شد.

حالا می‌توان متصور شد که با وضع قانون جدیدی که سازمان نظام وظیفه برای بازیکنان فوتبال، والیبال و بسکتبال ایران وضع کرده است، دوباره شاهد اتفاقاتی هم‎سان با گذشته باشیم؛ شاید تلاش برای دور زدن قانون و یا کوششی ویژه از سوی بازیکنان فوتبال ایران برای بقا و حیات بیش‌تر.

آن‌چه سازمان نظام وظیفه و ستادکل نیروهای مسلح از آن به عنوان «تسهیلات ویژه قهرمانان» نام می‌برند، یک اشکال بزرگ دارد؛ برای نمونه، «علیرضا بیرانوند»، دروازه‌بان تیم ملی ایران می‌تواند به دلیل حضور در اردوهای تیم ملی، تا 30 سالگی از خدمت سربازی دور بماند. اما بعد از آن باید به جای انجام خدمت در یک باشگاه ورزشی، به مدت دو سال به پادگانی نظامی برود.

سازمان نظام وظیفه با این قانون، عمر کاری بازیکنان فوتبال، والیبال و بسکتبال ایران را در 30 سالگی به پایان می‌رساند. سردار موسی کمالی البته گفته است که این طرح برای دو سال آزمایشی خواهد بود و قابل اصلاح و تغییر است. اما توجه ویژه به تغییرات بنیادین در چگونگی فعالیت باشگاه‌های نظامی و منع دو جانبه آن ها از استخدام بازیکنان سرباز، یکی از بزرگ ترین چالش‌های آینده فوتبال و ورزش ایران خواهد بود.

مطالب مرتبط:

قانون جدید سربازی فوتبالیست‌ها، ابرو را درست کردند، چشم کور شد