آیا به سردار آزمون توهین نژادی و قومیتی شده بود؟

پدرام قائمی، شهروند خبرنگار

«سردار آزمون»، مهاجم گنبدکاووسی که از تیم ملی ایران خداحافظی کرده بود، دوباره از سوی «کارلوس کی‌روش» به این تیم دعوت شده است. نوشته شدن نام آزمون در لیست مدعوین تیم ملی، شنای سرمربی بر خلاف مسیر رودخانه به شمار می رود.

هفتم تیرماه امسال، ابتدا «رضا قوچان‌نژاد» و ساعاتی بعد سردار آزمون از تیم ملی فوتبال ایران خداحافظی کردند. این اتفاقات پس از بازگشت تیم ملی از جام جهانی روسیه، دومین شوک به فوتبال ایران بود. اولی را کارلوس کی‌روش با مصاحبه‌های تندش علیه کادر فنی تیم‌های «استقلال» و «پرسپولیس» به فوتبال ایران وارد کرد.

وداع قوچان‌نژاد از فوتبال ملی عجیب نبود. رضا ۳۰ سال داشت و سال 1391 در حالی که سابقه بازی در تیم‌های نوجوانان، جوانان و امیدهای هلند را پشت سر خود می‌دید، حضور در تیم ملی را قبول کرد و پیراهن ایران را پوشید.
او البته در پست اینستاگرامی خود به صورت غیرمستقیم از بازی نکردن در روسیه ابراز ناراحتی کرد اما بازیکنی که قرار است در جام جهانی قطر به ۳۴ سالگی برسد، شاید در بهترین زمان ممکن از تیم ملی کنار کشید.

کارلوس کی روش در روزهایی که سردار آزمون نمایشی ضعیف در روسیه داشت، حتی حاضر نشد ثانیه‌ای به رضا قوچان نژاد اعتماد کند. سردار یک فصل تأسف بار را در روسیه پشت سر گذاشته بود و طبیعی هم به نظر می‌رسید بعد از ماه‌ها نیمکت نشینی، پس از مدت ها گل نزدن و بعد از تمام حواشی‌ آن در رسانه‌های ایران و روسیه، چیزی فراتر از آن که دیدیم، نباشد.
اما نیمکت نشین شدن رضا قوچان نژاد و این که حتی یک یک دقیقه اجازه بازی پیدا نکند هم علامت سوالی شد روی سر تیم ملی ایران.

ساعاتی بعد اما سردار آزمون هم با بیانیه‌ای که در اینستاگرام خود منتشر کرد، از بازی‌‌های ملی کنار رفت. سردار دلایل کنار رفتنش را به  نامهربانی‌ها، فشارها و توهین‌هایی که در این مدت متوجه اش بوده است، ارتباط داد. آن چه مد نظر آزمون بود، به بعد از بازی ایران و اسپانیا برمی گشت؛ بعد از آن نمایش ضعیفش، مورد حمله کاربران ایرانی در فضای مجازی قرار گرفت. جملاتی که برایش نوشته شدند، چندان خوشایند نبودند اما تازگی هم نداشتند؛ نه در فوتبال ایران، نه در خارج از مرزهای خاورمیانه.
نمونه هایی هم هست؛ مانند «کارلوس سانچس» که از سوی هواداران فوتبال کلمبیا به دلیل اخراج شدن در بازی اول تیمش مقابل ژاپن، از سوی هواداران کلمبیایی تهدید به مرگ شد.
«آلن شیرر»، ماشین گل زنی و مهاجم افسانه‌ای فوتبال انگلستان هم بعد از جام جهانی ۱۹۹۸ اعلام کرده بود: «آماده است خودش را تسلیم هواداران خشمگینی کند که می‌خواهند او را خفه کنند.»
همین اتفاق در همان جام برای «دیوید به کام» افتاد که بعد از اخراج مقابل آرژانتین و حذف انگلستان، تا مرز فروپاشی روحی و روانی رفت. «زین‎الدین زیدان» افسانه‌ای و آن ضربه سری که به سینه «ماتراتزی» در فینال جام جهانی ۲۰۰۶ زد و اخراجش از زمین را نیز به یاد داریم. فرانسه قهرمان نشد و زیدان با تمام درخشش رؤیایی در جام جهانی، حتی مورد حملات نژادپرستانه قرار گرفت.

یک روز بعد از خبر خداحافظی سردار آزمون از تیم ملی ایران، روزنامه «همشهری» با عکسی بزرگ از او که پشت به دوربین روی زمین نشسته بود، نوشت: «هر وقت بزرگ شدی، برگرد.»

این تیتر اشاره‌ای هم داشت به رفتارهای خام مهاجمی که طی ماه‌های منتهی به جام جهانی روسیه، تصاویری از او با تلفن همراه روی نیمکت تیم باشگاهی‌‎اش منتشر شد و بخش عمده‌ای از زمان خود را در درگیری با فدراسیون اسب‌سواری تلف کرد.

حالا آزمون اما برخلاف تمامی بازیکنانی که پیش از این از تیم ملی خداحافظی کرده بودند، توسط کارلوس کی‌روش به تیم ملی ایران دعوت شده است. «مهدی رحمتی»، «هادی عقیلی»، «مجتبی جباری»، «فرهاد مجیدی» و بسیاری از بازیکنانی که یک بار به صورت شفاهی از تیم کی‌روش جدا شده بودند، هرگز دیگر شانس حضور دوباره در اردوی تیم ملی را به دست نیاوردند.

کی‌روش اما در مواجهه با این سوال که چه تفاوتی میان سردار آزمون با تمام ستاره‌‌های قبلی وجود داشته، پاسخی متفاوت داده است. سرمربی تیم ملی ایران در برنامه تلویزیونی «۹۰»، پای بعضی از رفتارهای قومیتی در قبال آزمون را وسط کشیده و گفته است: «مساله سردار آزمون تفاوت بسیار زیادی با قضیه مهدی رحمتی و هادی عقیلی دارد.»

او سپس در بخشی از جملاتش تاکید کرده است: «من اولین کسی بودم که از این تصمیم سردار مطلع شدم و او این مساله را به صورت خصوصی با من در میان گذاشت و سوم این که بنده دلایل پشت این تصمیم سردار را به خوبی می دانم که باید آن ها را محرمانه نگه دارم.»

سرمربی پرتغالی مدعی است «مهدی تاج»، رییس فدراسیون فوتبال ایران نیزاز آن‌چه دلایل خداحافظی زودهنگام مهاجم ۲۳ ساله تیم ملی ایران بوده، باخبر است.

لابه لای توضیحات کارلوس کی‌روش، سرمربی تیم ملی ایران، به عباراتی رسیدیم مانند «من وظیفه دارم با چنین اتفاقاتی مبارزه کنم»، «تیم ملی فقط برای بخش خاص یا فقط پایتخت نیست»، «این تیم برای سفید و سیاه پوست ها، ارامنه، مسلمانان نیست»، «برخی می خواهند شکاف اجتماعی در ایران درست کنند» و «این یک مساله حساس و خطرناک برای ایران است» هم به گوش رسید.

به نظر می‌رسد اشاره کارلوس کی‌روش، غیرمستقیم به توهین‌هایی باشد که متوجه سردار آزمون در زمان بازی های جام جهانی شده است. آزمون در فضای مجازی ادعا کرد خانواده‌اش مورد توهین قرار گرفته‌اند اما گویا در مواجهه با کارلوس کی‌روش در فضایی خصوصی، از توهین‌های قومیتی به خودش یا خانواده‌اش حرف زده است.

مرور بخش‌هایی از آن‌چه کارلوس کی‌روش در برنامه ۹۰ دوشنبه شب پیرامون قرارداد با فدراسیون فوتبال، نحوه دعوت از بازیکنان و همین طور درگیری‌هایش با مربیان باشگاهی در ایران به زبان آورد، رنگ و بوی مغالطه داشت. اما این‌که در مورد سردار آزمون و مساله فحاشی‌‌های قومیتی یا مذهبی هم چه قدر صادقانه حرف زده است، مشخص نیست.

سردار آزمون از قوم ترکمن‌های ایران و اهل تسنن است. کی‌روش مدعی شده مهدی تاج، رییس فدراسیون فوتبال ایران از ابتدا در جریان هتاکی‌های خاص به آزمون قرار داشته است. اما مصاحبه روز نهم تیرماه او با خبرگزاری «مهر» نشان می‌دهد که تاج کم‎ترین اطلاعی از موضوع هتاکی‌های مورد نظر کی‌روش ندارد.

تاج گفته بود: «سردار آزمون در جام جهانی عملکرد قابل قبولی داشت. او زحمتش را کشید و این که می گویند آزمون کم آورده را قبول ندارم. سردار جوان است و تصمیمی احساسی گرفته است.»

روز یازدهم تیرماه هم سایت «باشگاه خبرنگاران جوان» از قول مهدی تاج نوشت: «آن‌چه باعث خداحافظی آزمون شده، خستگی و فشارهای بعد از بازی با اسپانیا است.»

شاید کی‌روش تلاش کرده باشد با پیش کشیدن بحث قومیتی و همین طور حمله به مذهب یا نژاد آزمون در فضای مجازی، فضا را برای بازگشت او فراهم کند؛ فضایی که انتظار می‌رفت بدون تبعیض و مطابق همان رفتار قدیمی که در قبال قوچان‌نژاد، رحمتی، عقیلی و جباری ساخته شد، برای سردار هم شکل بگیرد.