سامان قدوس سرباز است و به ایران نمی‌آید

«سامان قدوس»، ملی‌پوش فوتبال ایران در آخرین بازی تیم «کارلوس کی‌روش»، مقابل «ترینیداد و توباگو» غایب بود. در لیستی که سرمربی برای حضور ملی‌پوش‌ها اعلام کرد، نام «علیرضا جهانبخش» هم به دلیل مصدومیت به چشم نمی‌خورد. اما غیبت جهانبخش اگر توجیهی مانند مصدومیت داشت، سامان قدوس نه مصدومیت داشت و نه از سوی باشگاه فرانسوی خود برای حضور در ایران منع شده بود. او طی ماه‌های اخیر بهترین نمایش را در تیم «آمیان» فرانسه ارایه کرده و حتی عنوان بهترین بازیکن ماه را از سوی هواداران این تیم به دست آورده است.

حالا سایت فرانسوی «le11amienois» نخستین رسانه‌ای است که با طرح این سوال، سراغ پاسخی برای آن می‌رود. این سایت در چرایی عدم حضور دوباره سامان در تیم کی‌روش می‌نویسد: «سامان قدوس در بازی تدارکاتی ایران مقابل ترینیداد و توباگو به خاطر مسایل مربوط به خدمت سربازی غیبت داشت.»  

قوانین خدمت سربازی ورزشکاران ایرانی سال‌ها است که از مصائب ملی‌پوشان تمام رشته‌های ورزشی به حساب می‌آید. ملی‌پوش‌ها از زمانی که مشمول خدمت سربازی می‌شوند، حق خروج از کشور را ندارند و گاهی به دلیل اعزام به شهرهای دیگر، فرصت ادامه ورزش قهرمانی را هم از دست می‌دهند. شاید برای همین بود که ورزشکارانی که در رقابت‌های آسیایی جاکارتا موفق به کسب مدال شده بودند، در ملاقات سوم مهرماه خود با «علی خامنه‌ای» رهبر ایران، تمامی بحث خود را معطوف به معضل خدمت سربازی کردند.

تلاش‌های ورزشکاران ایرانی در دیدار با رهبر ایران، روز پانزدهم آبان ماه نتیجه داد. سردار «موسی کمالی»، رییس اداره سرمایه انسانی ستاد کل نیروهای مسلح از معافیت تمام مدال آوران مسابقات جهانی و آسیایی از سربازی خبر داد. او گفته طرح معافیت سربازی ورزشکاران قهرمان ایران را به رهبر جمهوری اسلامی ارایه کرده بود که مورد موافقت علی خامنه‌ای هم قرار گرفته است.

حالا ورزشکارانی که در دیدارهای آسیایی و جهانی روی سکو می‌روند، از خدمت سربازی معاف می‌شوند. اما بازیکنی مانند سامان قدوس مشمول این قانون نمی‌شود. او نه مقامی آسیایی با تیم ملی فوتبال ایران به دست آورده و نه هرگز تیم ملی ایران پیش و پس از قدوس به مقامی جهانی دست یافته است.

سامان یک داستان عجیب قانونی هم دارد؛ او مانند سایر ملی‌پوش‌های فوتبال ایران، مشمول قوانین جاری سربازی نمی‌شود. قدوس جزو بازیکنانی است که ابتدا پاسپورت و تابعیت ایرانی نداشت و با اصرار کارلوس کی‌روش و فدراسیون فوتبال ایران، بین دو گزینه بازی برای ایران و سوئد، گزینه زادگاه پدری را انتخاب کرد.

سامان پانزدهم شهریورماه سال ۱۳۷۵ در شهر «مالمو» سوئد متولد شد. یعنی از کودکی پاسپورت و تابعیت کشور سوئد را به دست آورد. برای همین فارسی را به دشواری صحبت می کند. پدر و مادرش اما از ایرانیان مهاجر سال‌های پس از انقلاب بودند. این بازیکن طی دو سال اخیر به شکل ناباورانه ای در فوتبال سوئد درخشید و بدل به یکی از ستاره های فوتبال این کشور شد. بعد از آن‌که مورد تمجید «آرسن ونگر»، سرمربی سابق «آرسنال» قرار گرفت، باشگاه‌های اروپایی مشتری‌ دست به نقد او شدند. ایران هم تصمیم گرفت او را پیش از آن‌که به تیم ملی سوئد دعوت شود، به سمت خودش بکشد. پدر و مادر ایرانی سامان، مهم ترین ابزار و اهرم فدراسیون فوتبال ایران برای قبول تابعیت دوم بودند.

سامان سال 1396 خورشیدی برای نخستین بار پاسپورت ایرانی خود را از سفارت ایران در سوئد گرفت؛ اتفاقی که البته انتقاد رسانه‌های سوئدی از سرمربی تیم ملی این کشور را هم به همراه داشت. آن ها معتقد بودند که سرمربی تیم ملی این کشور باید زودتر از سامان برای حضور در تیم ملی سوئد دعوت می‌کرد. طبق قوانین فدراسیون جهانی فوتبال، بازیکنی که یک بار برای تیم ملی کشوری بازی کرده باشد، دیگر حق تغییر پیراهن ملی و بازی در تیم ملی کشور دیگری را ندارد.

حالا سامان قدوس نه تنها بازیکن تیم ملی ایران است که باید مطابق قوانین جمهوری اسلامی هم در ایران رفتار کند؛ مثلا او مشمول «قانون نظام وظیفه» در مورد «فرزندان ذکور مهاجر ایرانی» می‌شود؛ یکی از مهم ترین قوانینی که فعلا دامن سامان را برای تردد به کشور گرفته و برایش تا حدودی معضل شده است.

در قوانین سازمان نظام وظیفه، در بحث تردد مشمولان مقیم خارج از کشور آمده است: «کلیه مشمولان ایرانی مقیم خارج از کشور که حداقل سه سال درخارج از ایران اقامت داشته باشند، می توانند در هرسال حداکثر دوبار و مجموعا به مدت سه ماه به داخل کشور تردد کنند.»

این قانون تا سال 1395 برای پسران مقیم در خارج از کشور حداقل دو سال اقامت در کشور دیگر بود که از فروردین ماه سال 1396 به سه سال افزایش پیدا کرد.

سامان قدوس در سال 1397 دو بار به ایران سفر کرده و دو مهر ورود و خروج در پاسپورت او ثبت شده است. مرتبه اول در آستانه جام جهانی روسیه بود و بار دیگر در اردوی ماقبل آخر تیم کی‌روش. به این ترتیب، سرمربی نمی‌توانست نام او را در فهرست مدعوین تیم خود قرار دهد. اگر سامان به ایران می‌آمد، دیگر اجازه خروج از کشور را نداشت. یعنی در ساده‌ترین حالت ممکن، سامان قدوس نمی‌توانست همراه ملی‌پوش‌ها برای اردوی آماده سازی به قطر سفر کند. او البته تنها بازیکن فوتبال ایران نیست که به خاطر قوانین خدمت نظام وظیفه در ایران، با مشکلات ورود و خروج روبه رو می‌شود. پیش از این هم بازیکنی مانند «مهرداد پولادی» به دلیل تن ندادن به قوانین نظام وظیفه و انجام خدمت سربازی، فرصت بازی و حضور در تیم ملی ایران را از دست داده بود.

کارلوس کی‌روش از قوانین خدمت سربازی در ایران خاطرات تلخی دارد. پس به همین دلیل پس از جام جهانی روسیه، نسبت به آینده بازیکنانی که مشمول قوانین نظام وظیفه می‌شدند، واکنش نشان داد. نخستین روزی که «مهدی تاج»، رییس فدراسیون فوتبال ایران به دستور وزیر ورزش و جوانان به صورت جدی برای تمدید قرارداد کی‌روش وارد مذاکره شد، بعد از بازی ایران و مراکش بود. سرمربی پرتغالی تیم ایران به عنوان یک برنده به مذاکرات ورود کرد. نخست، شرط افزایش ۲۰ درصدی قراردادش را برای شش ماه پیش روی رییس فدراسیون گذاشت. بعد گفت در صورتی که تیم ملی ایران به نیمه نهایی جام ملت‌های آسیا برسد، قراردادش به صورت خودکار تا پایان جام جهانی قطر تمدید شود. سپس شرط اصلی‌ خود را رو کرد؛ معافیت هفت ملی‌پوش ایران از خدمت سربازی.

دلیل درخواست کی‌روش، ممنوعیت خروج بازیکنان سرباز از کشور همراه تیم ملی بود. او درخواست داد هفت بازیکنی که باید طی شش ماه تا دو سال آینده مشمول سربازی شوند، با دستور مقامات نظامی یا رهبر ایران، از خدمت سربازی معاف شوند و قادر به همراهی تیم ملی در اردوهای خارج از کشور باشند.

این درخواست ابتدا مورد موافقت وزیر ورزش قرار گرفت ولی در اصل وزارت ورزش و جوانان نقش تعیین کننده‌ای در این موارد ندارد. «مسعود سلطانی فر» به بهانه درخشش تیم ایران در جام جهانی روسیه، از سازمان نظام وظیفه خواست که هفت بازیکن مورد نظر کی‌روش معاف شوند. اما سردار «موسی کمالی» در پاسخ به این درخواست گفت: «تقاضای وزیر ورزش برای معافیت هفت فوتبالیست کشور کاری غیرقانونی و غیرقابل اجرا است و ستاد کل نیرو‌های مسلح هیچ اقدامی برای معافیت انجام نخواهد داد.» او سپس در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «معافیت از خدمت سربازی فقط برای ورزشکارانی است که قهرمان جهان می‌شوند.»  

با این حال، همه درها به روی سامان قدوس بسته نیست. سال ۱۳۹۳، سازمان نظام وظیفه کشور اعلام کرد: «هم وطنانی که از سال 1382 از کشور خارج شده و مدت دو سال در کشور دیگری اقامت داشته اند، می توانستند تقاضا داده و خدمت خود را بخرند.» سامان قدوس البته هنوز اقدامی برای خرید خدمت سربازی خود انجام نداده است.

قدوس به زودی به اردوی تیم کی‌روش در قطر ملحق خواهد شد. او سپس به امارات می‌رود تا در جام ملت‌های آسیا، یکی از بازیکنان تیم ایران باشد. اما هم چنان تا پایان سال 1397 خورشیدی به ایران سفر نخواهد کرد. در صورت حضور در ایران باید قید باشگاه آمیان فرانسه را بزند و دو سال لباس خدمت بر تن کند.