پیش‌ به سوی تورم ۳۰درصدی

مرکز آمار ایران، پنج‌شنبه گذشته، آمار تورم آبان ماه را منتشر کرده است. بر اساس این آمار، سطح عمومی قیمت‌ها به نسبت سال گذشته ۳۵ درصد افزایش پیدا کرده است. اما این همه ماجرا نیست. در جزئیات آمار تورم اطلاعات جالب‌تری وجود دارد که می‌تواند وضعیت موجود را بهتر ترسیم کند.

چه چیزهایی بیشتر و چه چیزهایی کمتر گران شده‌اند؟

بر اساس آمار منتشر شده، بیشترین میزان افزایش قیمت‌ها مربوط به مواد خوراکی و آشامیدنی بوده که هم نسبت به آبان پارسال (۴۸درصد) و هم نسبت به ماه گذشته (۴.۳درصد) بیشترین میزان افزایش قیمت را داشته‌اند. کمترین میزان تورم را هم بخش «مسکن و سوخت» داشته که نسبت به پارسال کمی بیش از ۲۰درصد گران شده است. نکته جالب اینکه مسکن و سوخت، در سبد هزینه خانوار بیشترین سهم را دارد و تقریبا بیش از یک سوم کل هزینه‌های خانوار را به خود اختصاص می‌دهد. با این وصف اگر میزان افزایش قیمت مسکن به اندازه بقیه بخش‌ها بود، آن وقت نرخ تورم کلی به مراتب بیش از ۳۵ درصد فعلی بود.

در سبد خوراکی‌ها هم به جز «نان و غلات» و «قند و شکر» بقیه موارد بیش از ۴۳ درصد رشد قیمت داشته‌اند. این در حالی است که بیشترین سهم سبد خوراکی‌ها را نان و غلات به خود اختصاص می‌دهد. یعنی اگر فرض کنیم که میزان تورم این بخش به اندازه سایر خوراکی‌ها بود، حتما نرخ تورم خوراکی‌ها و نرخ تورم کلی بیش از آن چیزی بود که الان اعلام شده است.

آیا تورم در شهرها بیشتر بوده یا روستاها؟

آمار تورم آبان ماه هم نشان می‌دهد، مانند ماه گذشته تورم روستایی از تورم شهری بیشتری بوده است. میزان افزایش قیمت سبد خانوار روستایی به نسبت آبان ۹۶ بیش از ۳۷درصد بوده است، در حالی که این عدد در شهرها، ۳ درصد کمتر و حدود ۳۴درصد برآورد شده است.

تورم بالای روستایی چندان معمول نیست و می‌تواند اثرات اجتماعی ویرانگری به همراه داشته باشد. معمولا هزینه زندگی و سطح افزایش آن در روستا کمتر از شهر است، اما در ماه‌های اخیر بر خلاف معمول، تورم روستایی از تورم شهری پیشی گرفته تا مصائب روستانشینی در ایران دو برابر شوند.

بیش از ۵۰ سال است که مهاجرت از روستا به شهر یکی از معضلات بزرگ اجتماعی در ایران بوده که باعث درهم‌ریختگی اجتماعی و گسترش حاشیه‌نشینی شده است. مهم‌ترین انگیزه مهاجرت تا کنون، فرصت‌های شهر و امکان افزایش درآمد در مناطق شهری بوده است. کافی است کاهش هزینه‌‌های زندگی را هم اضافه کنیم تا حاشیه‌نشینی در شهرهای ایران رونق بیشتری پیدا کند.

تورم برای دهک‌های پایین جامعه چقدر بوده است؟

با توجه به ساختار فعلی تورم که تحت تاثیر افزایش قیمت مواد غذایی است، بار سنگین آن روی دوش طبقات متوسط و دهک‌های پایین بیشتر از طبقات بالا است.

نمودار بالا میزان افزایش قیمت سبد خانوار را به نسبت ماه گذشته نشان می‌دهد. چنانکه پیدا است تورم یک ماهه دهک‌های دوم تا هفتم تقریبا یکسان است. از دهک هفتم به بعد نمودار سیر نزولی پیدا می‌کند. در این نمودار دهک اول استثنا است. چه‌بسا آن قدر که سفره‌اش کوچک و خالی از گوشت و میوه و سبزیجات است و آن را کمی نان و غلات تشکیل داده، عدد تورم آن کمتر محاسبه شده است.

پیش‌بینی آینده

چندی پیش سایت روحانی‌سنج برآورد کرده بود که اگر میزان افزایش قیمت‌های ماهیانه تا پایان سال در حد ۲.۵ درصد باقی بماند، نرخ تورم سالانه‌ای که از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران منتشر می‌شود بین  ۲۷ تا ۳۰ درصد خواهد بود. این در حالی است که یکی از نخستین وعده‌های انتخاباتی روحانی، ۶ سال پیش این بود که او تورم را به زیر ۲۵درصد برساند. او در انتخابات ۹۶ هم وعده داده بود نرخ تورم را یک رقمی نگه دارد. با این همه هر دو وعده در حال حاضر جزو وعده‌های محقق نشده او به حساب می‌آیند.