«نیروی انتظامی به هوش باش، زحمت‌کشیم نه اوباش»، «حق آبه را می‌گیریم، حتی اگر بمیریم»، «ننگ ما ننگ ما، دولت الدنگ ما» و «نیروی انتظامی، حامی دزدها نشو» شعارهایی هستند که کشاورزان اصفهانی در تجمع خود، میان محاصره انبوه نیروهای پلیس ضد شورش سر می دادند. فیلم‌ها و تصاویر منتشر شده در فضای مجازی، خشونت نیروهای انتظامی و پلیس ضدشورش را در برخورد با شرکت‌کنندگان در تجمع نشان می دهند.
کشاورزان استان اصفهان که خواهان تأمین حق آبه و پرداخت خسارت از سوی دولت هستند، در دور جدید اعتراضات خود که از دوم دی‌ماه آغاز شده است، مهلت ۱۰ روزه‌ای برای تأمین حق آبه زمین های کشاورزی خود به دولت داده بودند. با اتمام این مهلت و در یازدهمین روز اعتراضات، با وجود حضور پر تعداد ماموران یگان ویژه و پلیس ضد شورش، بار دیگر اقدام به برگزاری تجمع اعتراضی کرده‌اند.
در دور جدید این تجمع، زنان کشاورز حضور پر رنگی دارند. یکی از آن‌ها که در تجمع ۱۲ دی‌ماه کشاورزان حاضر شده بود، خطاب به مسوولان می‌گوید:«ما داریم زندگی کاذب می کنیم. تمام زنان در خانه نان می‌پزند و سبزی پاک می‌کنند و در خانه دیگران کلفتی می‌کنند. این درد دل همه زنان کشاورز است. به خدا ما بدبخت شده ایم. ما فقیر و بدبخت شده ایم. شما را به خدا و پیر و پیغمبر رحم کنید. به مردمی که فقیر شده اند، رحم کنید؛ به عالمی که بین جاهلان گم نام است. چرا به داد ما نمی‌رسید.» اعتراضات کشاورزان اصفهانی در حالی ادامه دارد که اخبار نگران کننده‌ای درباره وضعیت کم آبی در نواحی مرکزی ایران، از جمله اصفهان، یزد و سمنان هر روز منتشر می‌شود.
اصفهان آتش زیر خاکستر است
هم زمان با تجمع ۱۲ دی ماه کشاورزان، «حسن کامران»، نماینده مردم اصفهان در نطق میان دستور جلسه علنی مجلس شورای اسلامی نسبت به عدم توجه به اجرای قانون حق‌آبه در این استان هشدار داده و گفته بود: «اصفهان آتش زیر خاکستر است. کشاورزان جلوی شما ایستاده اند. در آینده هر خطری باشد، بر گردن آقای لاریجانی و دولت است. طبق قانون، آب به هرکس رسیده است، باید خسارت آن را بدهد درحالی‌که آب و خسارت را نمی‌دهند. با این شرایط، شکایت صورت می‌گیرد ولی هیچ‌کس پاسخ گو نیست. بنابراین، ناچار به آمدن به خیابان‌ها هستند و در خیابان ها با باتوم، کتک جواب می‌گیرند.»
نماینده مردم اصفهان در مجلس افراد معترضی که در خیابان های این شهر حضور دارند را انقلابی، رزمنده و معتقد به نظام اسلامی دانست و پرسید:«آیا حق آن ها کتک خوردن است؟ چرا به درستی مدیریت نمی‌کنید؟ چرا کسی در این کشور گوش شنوا برای شنیدن مشکلات مردم اصفهان را ندارد؟» کامران از حذف بودجه شبکه آب در سال جاری خبرداده و گفته بود: «نزدیک هشت هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به استان اصفهان تخصیص داده شده اما اقدامی صورت نگرفته است. متاسفانه دولت، وزارت اطلاعات و شورای امنیت ملی کشور مسایل مربوط به استان اصفهان را امنیتی کرده‌اند. درحالی‌که مردم اصفهان به دنبال حق خود هستند و براساس قانون، باید حق آبه استان اصفهان پرداخت شود.»
۱۴ آذرماه سال جاری 18 نماینده استان اصفهان به صورت دسته جمعی استعفای خود را تقدیم هیات رییسه مجلس کردند. حذف پروژه‌های آب‌رسانی استان اصفهان از ردیف‌های بودجه سال آینده علت استعفای نمایندگان اعلام شده است. آن‌ها تاکنون جلسات متعددی با «علی لاریجانی» رییس مجلس شورای اسلامی و «محمدباقر نوبخت» رییس سازمان برنامه و بودجه در خصوص افزایش ردیف بودجه داشته‌اند اما از خروجی این جلسات خبری منتشر نشده است.
کشاورزان حق آبه‌دار شرق و غرب اصفهان دهم آبان ماه سال جاری با راه‌اندازی کاروانی از یک هزار و۵۰۰ خودرو، در حرکتی هماهنگ به محل بالادست رودخانه زاینده‌رود در استان اصفهان رفتند تا از نزدیک نحوه توزیع آب را که موجب خسارات هولناکی به کشاورزان حوضه آبریز زاینده‌رود در استان اصفهان شده است را ببینند.
«حسین محمدرضایی»، عضو هیات مدیره نظام صنفی کشاورزی شهرستان اصفهان درباره تجمع کشاورزان می‌گوید: «کشاورزان حق آبه‌دار شرق و غرب اصفهان به بالادست زاینده‌رود رفته‌اند تا از نزدیک شاهد این باشند آبی که به دست آن ها نمی‌رسد، به کجا می‌رود. به‌علاوه، آن ها با این گردهمایی می‌خواهند اعتراض خود را به طور علنی اعلام کنند...»
به گفته وی، کشاورزان معترض به محل پمپاژ انتقال آب به یزد هم رفته و اعتراض خود به انتقال آب به صنعت یزد را هم ابراز کرده اند.
برداشت های غیرقانونی و بدون مجوز
فروردین ماه سال جاری، دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی استان اصفهان گفته بود: «حدود یک هزار و ۴۱ میلیون مترمکعب آب در بالادست چم آسمان در دو استان چهارمحال و اصفهان، به طور غیر قانونی و یا بدون مجوز برداشت می شود.»
«اسفندیار امینی» تاکید کرده بود:«حدود ۴۰ درصد از مقدار آبی که از چم آسمان وارد زاینده رود در اصفهان می‌شود، در طول مسیر رودخانه تا شبکه مروان پرت و به تالاب گاوخونی هم قطره‌ای نمی‌رسد.»
او دلیل آن‌را برداشت از سفره‌های زیرزمینی به وسیله چاه‌های آب داخل حوضه و بردن سطح ایستایی آب‌های زیرزمینی حوضه به پایین‌تر از بستر قنوات و رودخانه اعلام کرده است.
تقاضای آب بیش تر از عرضه آب
دکتر «ناصر کرمی»، اقلیم شناس و استاد دانشگاه «برگن» نروژ در گفت وگو با «ایران وایر»، وضعیت کشاورزان اصفهانی را به خانواده‌ای با درآمد کم تشبیه می‌کند که همین درآمد کم آن هم نصف شده است: «جان ماجرای اصفهان، یزد، خوزستان، سمنان و... مثل این است که آدمی با درآمد ماهانه ماهی دو میلیون تومان داشته زندگی خود را می‌کرده است در حالی که قسط و قرض هم داشته ولی زندگی را بر اساس همین دو میلیون تومان برنامه ریزی کرده بوده است؛ اگرچه مبلغ دریافتی او چشم‌گیر هم نبوده! وقتی این درآمد به مرور بشود یک میلیون، برای او فاجعه رخ می‌دهد.»
او معتقد است که چون الگوی کشاورزی و صنایع در ایران با تغییرات اقلیمی منطبق نشده اند، این مشکلات به وجود آمده اند: «در اصفهان میزان مشخصی آب داشتیم و می‌شد ۲۰یا ۳۰ سال قبل با پیش‌بینی دوره‌های خشک سالی، تغییر اقلیم و... بروند به سراغ "انقباض در مصرف آب" در این منطقه. باید الگوهای کشاورزی، سکونت و صنایعی که آن جا مستقر می‌شدند را منطبق با وضعیت تغییر می دادند ولی این کار را نکردند. بنابراین، منطقه دچار وضعیتی شده که تقاضای آب در آن به طور مداوم افزایش پیدا کرده ولی عرضه آن کم تر شده است؛ یعنی به واسطه تغییر اقلیم، عرضه آب کم شده در حالی که تقاضا بالا رفته است. مجموع این عوامل مثل یک دهان باز در آب شرب، یک دهان باز در کشاورزی‌هایی است که از قبل حق‌آبه داشته‌اند یا در سال های اخیر به حق‌آبه رسیده‌اند. یک دهان باز هم در صنایع، یک دهان باز هم خود طبیعت است. از آن طرف، زاینده رود مثل بشقاب کوچکی از غذا است که تنها می‌تواند یکی دو تا از آن ها را سیراب کند. هر شکل تقسیم بندی آب هم موجب وقوع دعوا می‌شود.»
کرمی تاکید می‌کند در اصفهان تقاضای آب بیش تر از عرضه آب است. این در حالی است که به گفته او، در آینده عرضه آب کم تر هم خواهد شد: «نمی‌شود امید داشت که باران ببارد یا تر سالی بشود. آب کم تر خواهد شد. این جا احتیاج به یک ریاضت دردناک هست. بخشی از کشاورزی و صنایع باید حذف شوند. سخت گیری در بخش آب آشامیدنی و نظایر آن هم لازم است. تا زمانی که این اقدامات انجام نشوند، چالش به قوت خودش باقی خواهد ماند. این در همه مناطق کم آب کشور وجود دارد.»
این اقلیم شناس با تقسیم کشاورزان اصفهان به دو گروه می‌افزاید: «گروهی که شغل اجدادی‌شان کشاورزی بوده و آبی که در اختیارشان بوده، کم شده است. گروه دوم کشاورزانی هستند که قدیمی نیستند و در طی ۱۰، ۲۰یا ۳۰ سال اخیر کشاورز شده‌اند. در جاهایی مثل شهرضا، زمین‌هایی که قبلا کشاورزی نبوده، الان زیر کشت رفته اند. نمی‌شود گفت این ها حق ندارند. این‌ها امکانی بوده که از معیشت و زندگی، حاکمیت به آنت ها داده است.»
او درباره اعتراض کشاورزان و این که آیا دولت نمی‌توانسته است با روش های جایگزین از آن ها حمایت کند، می‌گوید:«به دو دلیل وظیفه حاکمیت است که از آن ها حمایت کند؛ یکی این که به صورت توتالیتریستی، متولی همه چیز هست و دوم این که اختیار منابع آب را برعهده گرفته و خودش توزیع کننده و مدیریت کننده است. پس مسوولیت دارد که پاسخ بدهد. این طبیعی است. حاکمیت نمی‌تواند به آن ها بگوید خب ببخشید، شما ۲۰ سال، ۳۰ سال کشاورزی کردی این جا، حالا تعطیل کن برو بنشین در خانه! نمی‌تواند این را بگوید. همه این ها که اعتراض می‌کنند، حق دارند.»
تامین آب شرب شهروندان این مناطق مهم تر است یا کشاورزی؟ اگر آب آشامیدنی مهم تر است، قطع جریان آب در زاینده رود چه تبعات یا خساراتی به محیط زیست زده یا خواهد زد؟ کرمی در پاسخ به این سوال می‌گوید:«آب آشامیدنی اصلا غیرقابل حذف است؛ یعنی شما نمی‌توانید بگویید که حالا اصفهان سه روز آب نداشته باشد. ولی می‌توان گفت یک سال کشاورزی نشود. همین روشی که با "طرح نکاشت" و مشابه آن الان یا در سال های خشک سالی کشور اجرا شده است. آن دهان های بازی که گفتم، دهان شماره یک (آب آشامیدنی) را که نمی‌شود بست. دهان شماره دو به نظرم طبیعت گاوخونی است که الان نمی‌گذارند آب به آن جا برسد. دهان شماره سه صنعت و شماره چهار کشاورزی است. حالا چرا من دهان صنعت را باز نگه می‌دارم؟ چون با مقدار کم تری آب به مقدار بیش تری درآمد و فرصت شغلی ایجاد شده می‌رسیم.»
کرمی در مورد این که وظایف دولت در سال های قبل چه بوده است تا ایران به وضع امروز دچار نشود، می‌گوید: «باید توسعه و رشد را با ظرفیت اکولوژیک منطقه منطبق می‌کرد؛ یعنی مشخص می‌کرد در هر منطقه، چه میزان جمعیت باید ساکن باشد، چه قدر آب مصرف کند و خاکش چه میزان ظرفیت دارد؟ این ها همه عدد و رقم دارد. ما با عدد و رقم‌های مختلفی می‌گوییم ظرفیت اکولوژیک ایران برای ۶۰ میلیون نفر مناسب است. نه این که این ۶۰ میلیون هم بتوانند گشاده دست زندگی کنند؛ خیر بلکه با یک انقباضاتی در موضوع کشاورزی، در صنعت، در مصرف آب اشامیدنی و این ها. این می‌شود ظرفیت اکولوژیک. ولی شما می‌بینید جمعیت ایران را دارند به سمت ۱۵۰ میلیون می‌برند. قانون ششم برنامه توسعه می‌گوید ۹۶ درصد غذای این جمعیت باید همین‌جا تامین بشود؛ یعنی جمعیت بالاتر از ظرفیت اکولوژی است و معیشت هم غیرمنطبق با این ظرفیت است. ایران کشوری نیست که بشود در آن غذای ۱۲۰، ۱۳۰ میلیون نفر را در آن تامین کرد. همین حالا ما در ایران به صورت واقعی غذای ۳۰ ۴۰ میلیون را تامین می‌کنیم. این عدم رعایت ظرفیت اکولوژیک و فشار شدیدی که به منابع طبیعی آن، به خاکش، به آبش، به هوایش وارد شده، عامل بروز وضعیت موجود است.»
این استاد دانشگاه درباره خطراتی که انتقال آب از سرشاخه‌های زاینده رود برای سرزمین های پایین دست رودخانه دارد، می‌گوید:«به هر شکلی، چه انسانی، چه اخلاقی به مساله نگاه کنیم، آبی که در یک مسیر جریان داشته، حتما باید در همان‌جا جریان داشته باشد. وقتی شما جلوی آب را سد بزنید یا با کانال به جای دیگری منتقل کنید، در واقع دارید پایین دست به زیست‌مندانی ظلم می‌کنید. این‌ها یا انسان هستند، یا موجودات زنده دیگر. هر دو حالت آن غیرانسانی است؛ فرق نمی‌کند زاینده رود باشد یا کارون یا جای دیگری. این که تالاب گاوخونی را بخشکانید، نگذارید آب به آن جا برسد، نتیجه‌اش این می‌شود که اصفهان به یک شهر افسرده و غبارآلوده تبدیل بشود.»
او آب مورد نیاز «کارخانه فولاد مبارکه» را هم در تشدید این وضعیت موثر می داند و می‌گوید:«به طور قطع فولاد مبارکه و دیگر صنایع مشابه در این منطقه از عوامل تشدید بحران آب هستند. به‌طور قطع، مکان‌یابی این مجتمع بزرگ صنعتی غلط بوده است. تا جایی که من اطلاع دارم، این کارخانه قرار بوده است در کنار دریا و در بندرعباس ساخته شود؛ جایی که به بازار خودش نزدیک باشد. ولی الان در جای مناسبی نیست. اساسا فولاد یک صنعت آب بر و آلاینده است و مناسب اصفهان هم نیست.»
این اقلیم شناس با اشاره به موقعیت توریستی اصفهان می‌افزاید:«اصفهان به تعبیر "رومن رولان"، در کنار فلورانس و پاریس، یکی از سه شهر زیبای دنیا است. این شهر باید روی توریسم سرمایه گذاری می‌کرد. حتی بیابان‌هایش توریستی است. کشاورزی هم باید می‌رفت به سمت آگروتوریسم (گردش گری کشاورزی). در واقع، این شهر و استان باید برنامه هدفش این باشد که من رقیب پاریس و فلورانس و پراگ و بوداپست و... هستم، نه این که برود دنبال کارخانه فولاد و مشابه آن تا رقابت کند. این متاسفانه یک خیانتی بوده در حق اصفهان. الان این را بگویی، اصفهانی‌ها ناراحت می‌شوند چون به هر حال فولاد مبارکه است و پول می سازد و آدم های بسیاری در آن کار می‌کنند. اسپانسر تیم "سپاهان" هم هست و... اما این‌ها به بهای ازدست رفتن موقعیت اصفهان به عنوان رقیب پاریس و فلورانس بوده است!»
تا لحظه تنظیم این گزارش، اعتراضات کشاورزان استان اصفهان ادامه یافته است. امروز در شهرستان ورزنه جمعی از حق آبه‌داران و کشاورزان در اعتراض به تضییع حق آبه خود در یکی از میادین عمومی این شهر تجمعی را برگزار کردند. آن ها به «ایلنا» گفته‌اند: «آبی که در حق آبه‌ها منظور شده، دارای مالک هستند و اسلاف ما آن را خریده و اکنون به ما رسیده اند. از همین رو، جزو انفال نیستند که هر کسی بتواند از آن ها برداشت کند.۷۳ درصد آبی که پشت سد زاینده‌رود است، متعلق به کشاورزان است چراکه بابت آن پول داده‌اند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر