مرکز پژوهش‌ها منتشر کرد؛ تاثیر خروج امریکا از برجام بر سرمایه‌گذاری در ایران

سومین سنجش فصلی «شاخص امنیت سرمایه‌گذاری در ایران» نشان می‌دهد شرایط سرمایه‌گذاری در استان‌های ایران وخیم‌تر شده و بازگشت تحریم‌‌های بین‌المللی ناشی از خروج امریکا از توافق‌نامه «برجام» نقشی اساسی بر آن داشته است.

این گزارش با استفاده از آمارهای رسمی منتشر شده کنونی و در دسترس و نیز مشارکت فعالان اقتصادی (مولفه‌های پیمایشی) از همه استان‌ها، به تازگی از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر شده است.

بر اساس این گزارش، شاخص کل امنیت سرمایه‌گذاری در استان‌های ایران در تابستان ۱۳۹۷، ۶.۳۲ از ۱۰ (۱۰ بدترین حالت) ارزیابی شده است.

مقدار عددی این شاخص در مطالعه بهار سال ۱۳۹۷، رقمی معادل ۶.۱۵ اعلام شده بود که نشان می‌دهد کمیت امنیت سرمایه‌گذاری در تابستان همان سال نسبت به فصل قبل از آن به میزان۱۷ واحد افزایش یافته و نامناسب‌تر شده است.

پس از تلفیق داده‌های آماری و یافته‌های پیمایشی در این پژوهش، استان‌های کهگیلویه و بویر احمد، تهران و البرز نامناسب‌ترین و استان‌های قم، مرکزی و خراسان جنوبی مناسب‌ترین وضعیت را از نظر شاخص امنیت سرمایه‌گذاری نسبت به سایر استان‌ها در تابستان ۱۳۹۷ داشته‌اند.

بر اساس ارزیابی فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پیمایش، در تابستان ۱۳۹۷ سه مؤلفه «عمل مسوولان استانی و محلی به وعده‌‌های اقتصادی داده شده»، «عمل مسوولان ملی به وعده‌‌های داده ‌شده» و «اِعمال نفوذ و تبانی در معاملات ادارات حکومتی» به عنوان نامناسب‌ترین مؤلفه‌های امنیت سرمایه‌گذاری اعلام شده‏اند.

مقایسه نتایج ارزیابی بهار ۱۳۹۷ با تابستان همین سال نشان می‌دهد مؤلفه اِعمال نفوذ و تبانی در معاملات ادارات حكومتی كه در بهار ۱۳۹۷ در رتبه اول نامناسب‌ترین‌ها بود، به رتبه سوم نامناسب‌ترین‌ها آمده است.

نكته جالب آن‌كه مؤلفه «وجود كلاه‌برداری یا تقلب در بازار» كه بهار ۱۳۹۷ در رتبه دوم بود، در تابستان ۱۳۹۷ به رتبه ۱۰ تنزل یافته و بدتر شده است. مؤلفه «میزان اختلال ایجاد شده در اثر تحریم‌های خارجی» نیز كه در هر دو پایش زمستان ۱۳۹۶ و بهار ۱۳۹۷ جزو مناسب‌ترین مؤلفه‌ها یا به عبارتی، كم اثرترین آن‏ها در امنیت سرمایه‌گذاری ارزیابی شده بود، به ناگهان در پایش سوم (تابستان ۱۳۹۷) به رتبه سیزدهم تنزل یافته است.

 این بدین معنا است كه این مؤلفه در پایش اخیر امنیت سرمایه‌گذاری از منظر فعالان كسب و كار، نسبت به پایش‌های گذشته اثر مخرب‌تری گذاشته است.

مرکز پژوهش‌های مجلس بروز چنین اتفاقی را به ویژه خروج امریکا از توافق‌نامه برجام را دور از انتظار ندانسته و قابل پیش‌بینی اعلام کرده است.

این جدول نشان می‌هد که هر یک از ۲۱ مولفه بررسی شده از سوی مرکز پژوهش‌ها به چه میزان نقش منفی در وضعیت سرمایه‌گذاری‌ها در استان‌های ایران داشته‌اند که نقش تحریم‌ها با ارزیابی ۱۳، یکی از مهم‏ترین عوامل تعیین شده است.

امنیت سرمایه‌گذاری در استان‌های ایران برحسب مؤلفه‌های پیمایشی

 

میانگین ارزیابی مؤلفه‌های امنیت سرمایه‌گذاری به تفكیك استان‌ها در تابستان ۱۳۹۷ نشان می‌دهد که استان‌های البرز، كهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و چهارمحال و بختیاری دارای نامناسب‌ترین وضعیت و استان‌های اردبیل، مركزی، خراسان شمالی و یزد دارای مناسب‌ترین وضعیت امنیت سرمایه‌گذاری نسبت به سایر استان‌ها از منظر فعالان كسب وكار بوده‌اند.

در بهار ۱۳۹۷ نیز استان‌های ایلام، البرز، چهارمحال و بختیاری و تهران به ترتیب دارای نامناسب‌ترین وضعیت و استان‌های مركزی، سمنان، زنجان و آذربایجان شرقی به ترتیب دارای مناسب‌ترین وضعیت امنیت سرمایه‌گذاری نسبت به سایر استان‌ها از منظر فعالان كسب و كار ارزیابی شده‌ بودند.

بخش دیگری از این گزارش فاش می‌کند که شاخص امنیت سرمایه‌گذاری بر حسب مؤلفه‌های پیمایشی در زمستان سال ۱۳۹۶، عدد ۶.۴۶ بوده که در تابستان سال ۱۳۹۷ به عدد ۶.۸۲ رسیده است و معنای آن، بدتر شدن وضعیت امنیت سرمایه‌گذاری در استان‌ها است.

امنیت سرمایه‌گذاری در ایران به تفكیك حوزه‌های كاری

بخشی از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس مربوط به بررسی وضعیت سرمایه‌گذاری در ۹ حوزه کلان کاری در ایران است که نتایج قابل توجهی داشته است.

به این جدول نگاه کنید:

این جدول به ما می‌گوید که فعالان اقتصادی در حوزه «ارتباطات و توزیع» در پیمایش مرکز پژوهش‌های مجلس، بهترین ارزیابی را از مولفه‌های امنیت سرمایه‌گذاری ارایه داده‌اند و در مقابل، فعالان اقتصادی در حوزه «صنعت» بدترین ارزیابی را داشته‌اند.

بخش دیگری از این گزارش نشان می‌دهد که در پایش تابستان ۱۳۹۷، مؤلفه «ثبات قیمت مواد اولیه» از منظر فعالان در بخش زراعت و باغ‎داری، نامناسب‌ترین مؤلفه  بوده است.

بنابر این گزارش، از منظر فعالان در بخش صنعت و ساختمان، مؤلفه‌های «عمل مسوولان ملی به وعده‌ها»، «عمل مسوولان استانی و محلی به وعده‌ها» و «اِعمال نفوذ و تبانی در معاملات ادارات» به ترتیب با كسب بالاترین نمره، نامناسب‌ترین ارزیابی را به خود اختصاص داده‌اند.

 

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در بخش دیگری از گزارش خود به بررسی  امنیت سرمایه‌گذاری در ایران بر اساس «عملكرد دولت»، «ثبات اقتصاد كلان»، «فرهنگ وفای به عهد و صداقت و درستی»، «شفافیت و سلامت اداری»، «تعریف و تضمین حقوق مالكیت»، «ثبات و پیش‌بینی پذیری مقررات و رویه‌های اجرایی» و «مصونیت جان و مال شهروندان از تعرض» پرداخته است.

هر یک از این مولفه‌ها با ذکر جزییات و تاثیر آن‎ها بر سرمایه‌گذاری در هر یک از استان‌های ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‎اند؛ به طور مثال، در نماگر فرهنگ وفای به عهد و صداقت و درستی دیده می‌شود که سال ۱۳۹۷ استان كهگیلویه و بویراحمد بد‌ترین استان در این زمینه بوده و میانگین کل کشوری هم ۷.۰۹ درصد بوده است.

در این گزارش، نتایج بررسی امنیت سرمایه‌گذاری در ایران بر اساس نماگر مصونیت جان و مال شهروندان از تعرض هم اطلاعات جالبی نشان می‌دهد. در تابستان ۱۳۹۷، فعالان اقتصادی استان‌های بوشهر، خراسان جنوبی و سمنان مناسب‌ترین ارزیابی و فعالان اقتصادی استان‌های تهران، البرز و همدان نامناسب‌ترین ارزیابی را از این نماگر  داشته‌اند. در حالی كه در بهار ۱۳۹۷، فعالان اقتصادی استان‌های بوشهر، خراسان جنوبی و سمنان مناسب‌ترین ارزیابی و از استان‌های كهگیلویه و بویراحمد، تهران و البرز نامناسب‌ترین ارزیابی را از این نماگر ارایه کرده بودند.

این گزارش در پایان بر اساس فرضیه‎ها و تعاریف خود، مناسب‌ترین استان‌ها از نظر امنیت سرمایه‌گذاری در تابستان ۱۳۹۷ را به ترتیب استان‌های قم، مركزی و خراسان جنوبی و نامناسب‌ترین استان‌ها را به ترتیب استان‌های كهگیلویه و بویراحمد، تهران و البرز معرفی کرده است.