چطور با جرم «نفرت‌پراکنی» در ایران و در مهاجرت مبارزه کنیم؟

اگر به دلیل مذهب، ناتوانی جسمی و ذهنی، نژاد، گرایش یا هویت جنسی هدف آزار و اذیت قرار گرفته اید، قربانی جرم ناشی از نفرت یا جرم نفرت پراکنی شده اید. پدیده ای بسیار رایج در ایران که هم از سوی شهروندان سر می زند و هم حکومت به شکل سیستماتیک و در مواردی حتی ناآگاهانه مرتکب آن می شود.

نمونه آن اتهام زنی به پیروان ادیانی است که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران گنجانده نشده. مثلا پیروان بهایی در ایران هدف نظام مند جرم نفرت پراکنی اند. به طور مداوم تحت آزار و اذیت نهادهای حکومتی هستند، حق شان در تحصیلات دانشگاهی پایمال می شود، شغل دولتی اگر به دست آورده باشند در معرض مداوم بیکاری اند، مشاغل خصوصی آنها از سوی حکومت تهدید می شود و در معرض آزار و اذیت ناشی از سوءاستفاده از قانون هستند. یعنی بازداشت و زندانی می شوند و احکام ناعادلانه می‌گیرند.­­

اینها جرایم ناشی از نفرت پراکنی است. اگر به یکی از دلایل مذهبی، ناتوانی جسمی و ذهنی، نژاد، گرایش یا هویت جنسی هدف قرار گرفتید در اغلب کشورهای دمکراتیک جهان می‌توانید به پلیس اطلاع داده و در ادامه با بازکردن یک پرونده قضایی علیه فرد یا نهادی که تصور میکنید مرتکب نفرت پراکنی شده، شکایت کنید.

نفرت پراکنی میتواند اشکال مختلفی داشته باشد. ضرب و شتم جسمی، خسارت زدن به اموال و دارایی، توهین کلامی یا دادن نسبت های ناروا در شبکه های اجتماعی، زورگویی و قلدری در محل کار، تحصیل و یا هر جای دیگر از مصادیق نفرت پراکنی است.

به طور مثال اگر به دلیل نژاد یا ملیتتان هدف زورگویی یا اهانت قرار گرفتید، جرم نفرت پراکنی علیه شما اتفاق افتاده است. در کشورهای دمکراتیک و حتی تعداد زیادی از کشورهای در حال توسعه و کمتر دمکراتیک که نام آنها در این مقاله آمد، اگر تصور میکنید که هدف نوعی از نفرت پراکنی قرار گرفته‌اید، میتوانید درباره موضوع با پلیس مشورت کنید.

در کشورهای اروپایی و شمال آمریکا به مبارزه با ارتکاب نفرت پراکنی اهمیت بسیار زیادی داده می شود.

اخیرا یک ایرانی-بریتانیایی که نامزد شرکت در انتخابات پارلمانی اتحادیه اروپا بود، به ظن نفرت پراکنی در یک پست توییتری، مجبور به کناره گیری از نامزدی شد و بخت نمایندگی در پارلمان اروپا را از دست داد. او در توییتر خود نوشته بود که بیشتر کسانی که در متروی لندن جیب بری میکنند، رومانیاییاند.

در ایران کشوری که مقامهای ارشد حکومتی آن باراک اوباما رییس جمهور وقت آمریکا را به دلیل رنگ پوستش «کاکاسیاه» نامیده‌اند، اروپایی ها را «نژاد وحشی» می خوانند، بهاییان را «نجس»، تیم ملی فوتبال فرانسه را به دلیل بکارگیری شهروندان فرانسوی که از مهاجران آفریفایی هستند، «مستعمره» یا حتی ایرانیهای مهاجر را به راحتی «خائن» می خوانند، جای تعجب نیست که نفرت پراکنی جرم انگاری نشده باشد و اصلا برای مقامهای قضایی آن ناشناخته باشد.  

اطلاع  شهروندان از پدیده نفرت پراکنی و رعایت آن می تواند موضوعی را که حکومت خلاف وظایفش به آن رسیدگی نمی کند، دستکم برای شهروندان به قواعد آداب معاشرت یا ارزشهای اجتماعی ملی اضافه کند. به زبان سادهتر دست کم شهروندان بدانند نفرت پراکنی چیست، انجام ندهند و اگر هدف آن قرار گرفتند، به مرتکبش آموزش بدهند.

تعداد زیادی از مهاجران ایرانی که عمدتا در کشورهای اروپایی، کانادا، استرالیا و ایالات متحده زندگی می کنند، به دلیل ناآشنایی با جرم نفرت پراکنی که در ایران وجود ندارد، قربانی آن می شوند یا به دلیل آموزش ندیدن، کسی را هدف این جرم قرار می دهند.

به طور مثال یک ایرانی که در محیط کار از سوی مدیرش به دلیل ملیت، یا زبان مادری یا رنگ پوست و مو تحقیر می شود، ممکن است نداند که هدف نفرت پراکنی قرار گرفته و میتواند از این موضوع همزمان به امور اداری محل کار و پلیس شکایت و از حقوقاش دفاع  کند.

این احتمال هم منتفی نیست که ایرانی آسیب دیده از قوانین سختگیرانه ایران با دلخوری از مقررات و حکومت اسلامی ایران، یا در دفاع از مردم فلسطین،  در کشور محل مهاجرت خود مثلا در فرانسه یا بریتانیا، نسبتهایی به مسلمانان یا یهودیان بدهد که مصداق نفرت پراکنی است و دچار عواقبی همچون مجازات مالی یا زندان شود.

اگر در ایران زندگی می کنید اطلاع از این جرم و رعایت خودداری و آموزش آن به دیگران میتواند به آگاهی عمومی و نگرش ملی در این زمینه کمک کند. اگر ساکن یکی از کشورهای اصلی مهاجرپذیر از ایران نظیر کانادا، آمریکا یا کشورهای اروپایی هستید در صورتی که تصور میکنید هدف جرم نفرت پراکنی قرار گرفته اید، موضوع را با پلیس در میان بگذارید.

این کار برای شما دارای منفعتهای جدی است. اگر قربانی نفرت پراکنی باشید می توانید از حمایت قانونی و مشاور استفاده کنید تا هم ایمنتر باشید هم حقوق بنیادین شما حفظ شده باشد. این کار باعث می شود فرد متخلف احتمالا از تکرار نفرت پراکنی خودداری کند. گزارش کردن این موضوع ممکن است مقام های محلی و منطقه شما را به وجود مشکل بزرگ تری مثل وجود گروه های نژادپرست آگاه و زمینه دستگیری و مجازات خاطیان را فراهم کند. در این صورت احتمال حل و فصل اساسی تر موضوع بیشتر می‌شود.

ممکن است برخی از مهاجران ایرانی به دلایلی از جمله نداشتن تسلط به زبان محل زندگی یا ملاحظات دیگر (هرچه که باشد) مایل نباشند شخصا پدیده مشکوک به نفرت پراکنی را به پلیس گزارش کنند. در این صورت می توان از یک هموطن یا همزبان دیگر خواست  موضوع را به پلیس اطلاع دهد. در صورتی که لازم بدانید به هر صورت می تواند هویت شما پنهان بماند. پلیس در اغلب کشورهای دمکراتیک به نحوی به این شکایت رسیدگی می کند که انگار خود شما شخصا تماس گرفته اید.

نفرت پراکنی در کشورهای ایالات متحده آمریکا، استرالیا، کانادا، کشورهای عضو اتحادیه اروپا، اوکراین، بوسنی هرزگوین، روسیه، اسرائیل، برزیل، شیلی وحتی بلاروس جرم انگاری شده و در صورتی که در یکی از این کشورها کسی هدف نفرت پراکنی قرار بگیرد یا مرتکب آن شود، موضوع قابل پیگیری از سوی پلیس و حتی دادگاه است.

از کشورهای همسایه و مجاور ایران، روسیه، ارمنستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان و قرقیزستان هم نفرت پراکنی را جرم می‌شناسند و  مرتکبان آن با جریمه و احتمال محاکمه قضایی روبه رو هستند. بر خلاف جمهوری اسلامی ایران که حتی رهبران نه تنها این جرم را مرتکب می شوند بلکه حتی با چنین عنوان مجرمانه ای هم آشنا نیستند و گویا از اهمیت مبارزه جهانی با ایجاد نفرت بی خبرند.

مبارزه با نفرت پراکنی مبارزه با یکی از چرخه های تولید خشونت است. موضوعی که ایران و شهروندان ایرانی محتاج آن هستند.