نقاشی دیواری های شهر هرات؛ نقش‌هایی که حرف دل مردم افغانستان است

بردیا حمیدی، شهروند خبرنگار، هرات

مسئولان شهرداری ولایت هرات  که در سال‌های اخیر میزیان افتتاح چندین پروژه‌ زیربنایی و تجارتی از جمله پروژه تاپی بوده تصمیم گرفته‌اند برای زیباسازی شهر از نقاشی‌های دیواری استفاده کنند. نقاشی‌هایی که عمده آن‌ها توسط جوانان کشیده شده و زیبایی شهر هرات را چند برابر کرده است.

«لیلی نصرالهی»، یکی از جوانانی است که چندین اثر نقاشی او روی دیوارهای شهر و مدارس هرات خود نمایی می‌کند: «بیشتر پروژه های دیوار نگاری که داشتم بر دیوارهای مدارس و پروژه های بود که از طرف شهرداری هرات در نظر گرفته شده بود کار کردم در کارهای که کردم دیوار نگاری های رستورانهای بزرگ شهر هرات، مدارس دولتی و خصوصی هم بوده است.»

به گفته او ولایت هرات که از جمله ولایت‌های باستانی افغانستان به شمار می رود و شهروندان آن  نگاه عمیقی به هنر دارند از همین رو دیوار نگاری‌های سطح شهر و مدارس با استقبال گسترده مردم مواجه گردیده است، او نقاشی روی دیوارها را انرژی بخش توصیف می‌کند: «وقتی نقاشی می‌کنم و مردم مرا می‌بینند. تشویقم می‌کنند و خیلی انرژی مثبت می گیرم .»

افتتاح پروژه تاپی که از خاک فغانستان میگذرد و در سال گذشته با حضور محمد اشرف غنی رئیس افغانستان و هیات بلند پایه از کشورهای دخیل در آن در ولایت هرات افتتاح گردید سبب خلق ده ها اثر نقاشی روی دیوارهای شهر این ولایت گردید تا هرات را یک شهر باستانی برای میزبانان معرفی نماید. پروژه تاپی در سال ۲۰۱۶ توسط رهبران چهار کشور شامل این پروژه، ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند گشایش یافت . در این پروزه لوله گازی که هزار و هشتصد و چهارده کیلومتر است،  گاز ترکمنستان را از طریق افغانستان به پاکستان و هند انتقال می‌دهد.ا ین لوله از ولایت‌های هرات، فراه، نیمروز، هلمند و کندهار می‌گذرد و هشت صد و شانزده کیلومتر آن در خاک افغانستان کشیده می‌شود.

 لیلی نصرالهی نیز جز هنرمندان بوده است که در آستانه افتتاح این پروژه ده ها اثر نقاشی در نقاط مختلف شهر بخصوص در نزدیکی میدان هوایی هرات از خود بجا گذاشته است.

به باور او نگهداری از محیط زیست سالم و زیبا سازی شهر وظیفه تمام شهروندان یک کشور است و هر فرد جامعه به اندازه توان خویش در آن سهم بگیریند، موضوع بیشتر دیوار نگاری‌های لیلی نیز همین موضوع بوده است: «بیشتر پروژه‌های که از سوی شهرداری بود و من کار کردم دیوارهای داخل سرک نزدیک مدارس است که موضوع اش محیط زیست است و مناسبت‌های که در هرات برگزار می شد.»

با همه تبلیغات اما هنوز هم مشکلاتی در قسمت نگهداری نقاشی‌های دیواری وجود دارد، لیلی می‌گوید که گاهی افراد ناشناس با رنگ و اسپری دیوار نگاری ها را تخریب می‌کنند: «در یک مسیر خیلی دور از شهر نزدیک میدان هوایی یک پروژه بود روی دیوار یک مدرسه نقاشی کردیم ولی فر‌دا دیدیم که با اسپری تمام دیوار سیاه شده بود مجبور شدیم با مشکلات زیاد نقاشی روی دیوار را دوباره از نو بازسازی کردیم.»

طی سال‌های اخیر نقاشی‌های دیواری در کابل و شماری از شهرهای افغانستان رنگ و رخ دیگری به این کشور جنگ زده داده است. مشکلاتی چون فساد دارای، چالش‌های مهاجرت‌ غیر قانونی و خشونت علیه زنان موضوع نقاشی دیواری‌ها بوده‌اند، حدود چهار ماه پیش یک گروه از نقاشان ولایت هرات در کارزار ۱۶ روزه مبارزه با خشونت علیه زنان در چند نقطه پر ازدحام این شهر تصاویر از خشونت در برابر زنان را به تصویر کشیدند و خواهان پایان دادن به این معضل بزرگ اجتماعی گردیدند.

«ماریا صمدی» یکی از دیگر بانوان نقاش در ولایت هرات است، این بانو هنر نقاشی را در ایران آموخته و پس از بازگشت به افغانستان آن را ادامه داده است. او می‌گوید حدود هفت سال قبل که آنان تازه از ایران به هرات برگشته بودند.افراد زیای به او گفته بودند هنر نقاشی در افغانستان طرفدار ندارد و کار او نتیجه نخواهد داد: «حدود هفت سال است که از ایران آمدم و در آنجا نقاشی کار می کردم در اوایل من را خیلی نا امید کرده بودند می گفتند که نقاشی در اینجا ارزشی ندارد، مردم به آن ارزش قایل نیستند و اهمیت نمی دهند.»

او ادامه می دهد که اکنون هنر نقاشی در ولایت هرات با استقبال گسترده روبرو گردید و تعداد زیادی از جوانان و نوجوانان که بخش عمده آن را دختران تشکیل می‌دهند، نقاشی کار می‌کنند. این هنرمندان ضمن نقاشی‌های دیواری هر از گاهی نمایشگاه تابلو نقاشی نیز برگزار می‌کنند.

به گفته او نقاشی‌های دیواری که بخش از کارهای نقاشان جوان ولایت هرات را تشکیل می دهد روی بسیاری از دیوارهای این ولایت خودنمایی نموده و توجه رهگذران را به خود جلب می کند. از آنجایی که به دلیل جنگ و ناامنی تعداد زیاد از شهروندان افغانستان از نعمت سواد محروم مانده اند و توان خواندن و نوشتن را ندارند دولت تلاش نموده تا با نقاشی روی دیوارها برخی از موضوعات را برای آنان آموزش دهد: «پیام‌های را که دولت بخصوص وزارت صحت عامه یا نهادهای دیگر خواسته باشند به مردم برساند از طریق نقاشی روی دیوارها آن را به معرض دید عموم مردم می گذارند. چون بیشتر مردم کشور هنوز بی سواد هستند ما می توانیم از طریق همین نقاشی پیام را به مردم برسانیم و آنها پیام را دریافت کنند و از این طریق آموزش ببند.»

موضوع نقاشی‌های که روی دیوارهای سمنتی، دیوارهای مدارس، کودکستان‌ها و ادارات دولتی ولایت هرات نقش بسته اند بیشتر موضوعات اجتماعی مانند حفاظت از محیط زیست، واکسیناسیون کودکان و بیماری‌های روانی هستند: «موضوع نقاشی‌ها اغلب آموزشی است مثلا در مورد واکسیناسیون روی دیوار نقاشی کردند که کودکان خود را واکسن بزنند تا در بین مردم نهادینه شود در مور بیماری روانی، آموزش می‌دهند که این بیماری‌ها قابل درمان است و چگونه می توانیم از شیوع آن‌ها پیشگیری کرد. در مورد محیط زیست، آموزش می‌دهند  که چطور مواظب محیط زیست باشیم.»

همچنان تلاش برای رشد آموزش و پرورش،جلوگیری از خشونت علیه زنان و حمایت از نیروهای ارتش ملی افغانستان بخش دیگر از سوژه‌های نقاشی هنرمندان ولایت هرات را تشکیل می‌دهد: «بعضی نقاشی‌ها در مورد آموزش به دختر خانم‌ها است. یعنی به خانواده‌ها آموزس می‌دهند  که به دختران خود را اجازه بدهند به مدارس بروند وبا سواد شوند. کلا می توانیم بگوییم در مورد موضوعاتی که یک جامعه نیاز دارند روی دیوارها نقاشی شده.است»

نقاشی‌های دیواری که در دیوارهای شهرهای مختلف افغانستان خودنمایی می‌کند حرف دل بسیاری از شهروندان این کشور است. حرف‌هایی که نقاشی‌ها بهتر بیان می‌کنند.