نامش «محمد باریکچی‌قلشی» است؛ امام جماعت ۳۹ ساله کُرد ایرانی که در شهر شمالی فرانسه، در مسجدی مشغول به فعالیت‌های مذهبی بود اما متهم شد با قاچاقچیان انسان همکاری می‌کرده است. حالا دادگاهی در شهر شمالی «Boulogne-Sur-Mer» او را به دو سال زندان محکوم کرده است.
باریکچی‌قلشی که در فرانسه به عنوان یک پناهنده سیاسی زندگی می‌کند، اکنون به جای مسجد، به اتهام همکاری برای قاچاق انسان، به زندان افتاده است.
وکیل او می‌گوید برای باریکچی‌قلشی و دیگر متهم همین پرونده که مردی است ۲۹ ساله و اهل سنگال، درخواست تجدیدنظر خواهد داد. مرد سنگالی به نام «محمد وگوی» که او هم در همان مسجد فعالیت مذهبی داشت و با امام جماعت مسجد همکاری می‌کرد، به ۱۸ ماه زندان محکوم شده است. هر دو متهم تا دو سال از زندگی و سفر به شمال فرانسه و به ویژه شهر «کاله» محروم شده‌اند.
تحقیقات پلیس فرانسه حول فعالیت‌های باریکچی، از شب ۲۷ مارچ سال جاری شروع شد؛ وقتی پلیس جلیقه‌های نجات، لباس‌های نم‌دار و دو قایق بادی پارویی کوچک را در یکی از بندرهای شهر کاله پیدا کرد. پلیس فرانسه با بررسی مدارک قایق، صاحب قبلی آن‌ها را پیدا کرد اما آن مرد مدعی شده بود قایق را چند روز پیش فروخته است. ردیابی تماس‌های تلفنی توسط پلیس، در نهایت به امام جماعت ایرانی رسید که پس از تفتیش خانه‌اش، دو قایق، سه موتور و ۲۰ جلیقه نجات یافت شد.
هر دو متهم این پرونده در بازداشت گفته بودند پای نفر سومی هم در میان است. اگرچه او هنوز از سوی پلیس ردیابی نشده است اما باریکچی در دادگاه از فردی به نام «کمال» نام برده است که آن‌ها قایق‌ها را برای او از مرز بلژیک تهیه می‌کردند. برای همین باریکچی و وگوی می‌گویند از کاربرد این قایق‌ها بی‌خبر بوده و وقتی متوجه شده‌اند که کمال از آن‌ها برای قاچاق انسان استفاده می‌کرده است، از ادامه همکاری با او منصرف شده‌اند.
باریکچی که به «کسب درآمد از طریق همکاری برای قاچاق انسان» محکوم شده، به دادگاه گفته است که سود حاصل از قایق‌ها بیشتر از یک هزار و ۳۰۰یورو نبوده است. این در حالی است که شاهدان در دادگاه، یعنی برخی از پناه‌جویان رقمی برابر با ۱۰هزار یورو عنوان کرده‌اند.
از سوی دیگر، اخبار تایید نشده‌ای هم وجود دارند که نشان می‌دهند آن‌ها در جریان بوده‌اند و «بدشانسی» آورده‌اند. گفته می‌شود پلیس با ردیابی تلفن باریکچی متوجه شده است که او در همان روزهایی که پلیس فرانسه دو قایق را در سواحل شمال فرانسه پیدا کرده، به آن منطقه رفت و آمد داشته است. برای همین دادستان‌ها در دادگاه گفته‌اند توضیحات متهمان منعکس‌کننده واقعیت نیست.
باریکچی در آخرین دفاعیات خود در دادگاه، از فعالیت‌هایش ابراز شرمساری کرده است. وگوی هم حالا ادعا می‌کند: «[وقتی کاربرد قایق‌ها را فهمیدم] به بچه‌های روی آن‌ها فکر کردم و با خودم گفتم که ممکن است یکی از این انسان‌ها جان خود را از دست بدهد، فرو ریختم.»
هر دو آن‌ها اعتراف کرده‌اند که بین ماه‌های دسامبر ۲۰۱۸ تا آوریل ۲۰۱۹ در مجموع هفت قایق خریداری کرده‌اند؛ یعنی همان ماه‌هایی که عبور صدها پناهجوی ایرانی از کانال «مانش» و رسیدن آن‌ها به انگلیس خبرساز شده بود.
بنابر اعلام رسمی انگلیس، طی سه ماه پایانی سال ۲۰۱۸، حدود ۵۰۰ پناه‌جو که بیشتر آن‌ها ایرانی هستند، خود را از فرانسه (شهر شمالی کاله) به انگلیس رسانده‌اند. همچنین اعلام شده است که از نوامبر ۲۰۱۸ تا ژوئن ۲۰۱۹ نیز دست‌کم ۶۷۲ پناه‌جو خود را از همین طریق به انگلیس رسانده‌اند. بیشتر آن‌ها هم خود را ایرانی‌تبار معرفی کرده‌اند.
موج حرکت پناه‌جویان از فرانسه به انگلیس، داستان چندین ساله بندر کاله و زندگی در جنگل‌های شمالی آن، خیابان‌های شهر و تلاش‌های شبانه‌روزی پناه‌جویان برای عبور غیرقانونی از مرز آبی، شرایط را برای انگلیس و فرانسه به بحرانی تازه و پرخرج تبدیل کرده است. ابن دو کشور هم امکانات برای تشدید کنترل مرزها را تقویت کرده و هم دستگاه‌هایی مثل دستگاه‌های مقننه و قضاییه با این موضوع شدیدتر برخورد می‌کنند.
چند ماهی است که کشتی‌های ارتش سلطنتی انگلیس در آب‌های میان دو کشور مستقر شده‌اند و پلیس و پناه‌جویان صبح و شب خود را در تعقیب و گریز به سر می‌برند. هر از گاهی هم خبر نجات پناه‌جویان در میان دریا منتشر می‌شود یا رسانه‌ها از بازداشت باندهای قاچاق انسان در کاله خبر می‌دهند. در این میان اما «سازمان عفو بین‌الملل» بدرفتاری مسوولان فرانسه با پناه‌جویان را محکوم کرده است.
از اکتبر ۲۰۱۸ بود که موج تازه‌ای از پناه‌جویان به سمت انگلیس رهسپار شدند. گروه‌های اول قایق‌های ماهیگیری را می‌دزدیدند یا با قایق‌های بادی کوچک به راه می‌افتادند. بعد امکانات بهبود یافتند در راه تازه‌ای که مسافرانش اغلب ایرانی هستند و گفته می‌شود، مبتکران این راه نیز خودشان هستند. برای همین در میان بازداشتی‌ها، متهمان و محکومان مبارزه با قاچاق انسان در فرانسه و بندر کاله، معمولا ایرانی‌ها هستند.
بیست و پنجم ماه می، یعنی کم‌تر از دو هفته پس از صدور حکم قضایی برای باریکچی و همکارش، پلیس فرانسه یک فروشنده قایق و راننده تاکسی را به همین جرم در شمال فرانسه بازداشت کرد. هرکدام از متهمان به ۱۸ ماه حبس برای کمک به پناه‌جویان در عبور از کانال مانش طی ماه‌های اکتبر ۲۰۱۸ تا مارچ ۲۰۱۹ محکوم شدند. راننده تاکسی مسوول رساندن مسافران به محل حرکت قاچاقچیان بود. این عملیات پلیس هم از ماه ژانویه ۲۰۱۹ با بازداشت چهار ایرانی و دو راننده تاکسی آغاز شده بود.
در عین‌حال، دادگاه فرانسه در ماه مارچ سال جاری دو عراقی و یک ایرانی را با اتهام «ساماندهی عبور قایق‌های مهاجران در کانال مانش»، مجرم دانسته و آن‌ها را به زندان محکوم کرده است. ژانویه همین سال نیز یک ایرانی و یک بریتانیایی به اتهام «جابه‌جایی غیرقانونی مهاجران در مسیر کانال مانش» بازداشت شدند. به گفته «سازمان جرایم ملی انگلیس»، این مرد ایرانی، جوانی ۳۳ ساله است.
حالا خبر صدور حکم قضایی برای باریکچی در حالی منتشر شده است که یک روز پیش از برگزاری دادگاه، یعنی یکشنبه دوم ماه ژوئن، رسانه‌ها خبر دادند تنها در همان روز، ۷۴ پناه‌جو با هشت قایق کانال مانش را رد کرده و به انگلیس رسیده‌اند. این آمار تنها در ماه آوریل، دست‌کم ۱۴۰ پناه‌جو بوده است.
«ساجد جاوید»، وزیر کشور انگلیس این مساله را پدیده‌ای می‌داند که نیازمند توجه ویژه است. به گفته او، دست‌کم ۳۰ نفر از پناه‌جویانی که طی سه ماه پایانی سال ۲۰۱۸ به شکل غیرقانونی به انگلیس رسیده بودند، به کشورهای دیگر اروپایی دیپورت شده‌اند؛ روندی که وزیر کشور انگلیس بر ادامه و تشدید آن تاکید دارد.
البته مسیری که پناه‌جویان تا عبور از مرز آبی به سمت انگلیس یا رسیدن به خاک آن می‌پیمایند، خطرناک است و مقامات انگلیس و فرانسه بارها نسبت به ریسک‌جانی آن هشدار داده‌اند.
طبق اعلام سازمان‌های بین‌المللی فعال در زمینه مهاجران، از ماه ژانویه امسال بیش از ۲۱هزار و ۳۰۰ نفر برای رسیدن به اروپا از مدیترانه عبور کرده که دست‌کم ۵۱۹ نفر آن‌ها جان خود را از دست داده‌اند، اقدامی شبیه ریسک میان زندگی و رسیدن به بریتانیای کبیر.
تجربه مرگ، فصل مشترک روایت‌های اغلب پناه‌جویانی است که این مسیر را از سر گذرانده‌اند. برای همین است که قاچاق انسان از جمله مهم‌ترین جرایم است که راه اثبات حقوقی آن دشوار و مجازات سنگینی در پی دارد.
سال ۲۰۱۸ برای مقامات انگلیس و فرانسه در خصوص کنترل مرزهای میان دو کشور، پایان سختی داشت. شمار پناه‌جویان در آب‌های میان دو کشور افزایش یافته بود و ایرانی‌ها راه‌های جدیدی کشف کرده بودند. این موج چنان ناگهانی بود که وزیر کشور فرانسه سفر خود را در تعطیلات نیمه‌کاره رها کرده و برای چاره‌جویی، راهی وزارت‌خانه شده بود. در همان ماه‌ها بود که رسانه‌های هر دو کشور بر مساله پناه‌جویان ایرانی و راه افتادن موج آن‌ها به سمت انگلیس متمرکز شدند. وضعیت نابسامان اقتصادی در ایران مهم‌ترین عامل این موج برآورد شده است.
ماه دسامبر سال گذشته، «کریس هوگبن»، رییس کارگروه جرایم انگلیس که مسوول مبارزه با قاچاق انسان است، به روزنامه «فایننشال تایمز» گفته بود: «انگلیس پناه‌جویان ایرانی را به خاطر وخامت وضعیت حقوق بشر، به کشورشان برنمی‌گرداند. برای همین لازم نیست آن‌ها پنهانی و قاچاقی به انگلیس بیایند. تنها کافی است که خود را به آب‌های بریتانیا برسانند و برای کمک، با پلیس و گارد ساحلی تماس بگیرند. همین که نیروهای مرزی یا پلیس آن‌ها را از آب بگیرد، آن‌ها به هدف‌شان رسیده‌اند.»
حالا انگلیس با تشدید برخوردهای قضایی با قاچاقچیان انسان و همکاران آن‌ها، ممکن است متهمان ایرانی دیگری را هم دستگیر کند. در رسانه‌ها آمده است که باریکچی بعد از دریافت حکم قضایی حبس، غش کرده و دختر ۱۱ ساله‌اش هم که در دادگاه حاضر بوده، با صدای بلند جیغ می‌کشیده و زاری می‌کرده است. وکیل او هم می‌گوید باریکچی که پدر سه کودک است، چندین سال در ایران زندانی بوده و طی هفت روز از فرانسه برای درخواست پناهندگی خود پاسخ مثبت گرفته است.
با وجود تمام این تلاش‌ها و برخوردهای انگلیس و فرانسه، اما بنا بر آمار رسمی، شمار پناه‌جویان، به ویژه ایرانهایی که اقدام به عبور از این مسیر می‌کنند و آن‌هایی که موفق می‌شوند خود را به مقصد برسانند، رو به افزایش است.
بسیاری از این پناه‌جویان ایرانی پس از رسیدن به انگلیس، مشغول به کار شده و توانسته‌اند برای خود سرپناهی تهیه کنند. مسکن آن‌هایی که درخواست پناهندگی خود را ارایه داده‌اند نیز از سوی دولت انگلیس تامین می‌شود. برای فعالیت‌های اقتصادی اما انگلیس در اروپا به بازار «کارهای سیاه» معروف است که بالاترین ارزش پولی را دارد.
مطالب مرتبط:
یک آخر هفته؛ نجات دست‌کم ۵۰ پناهجوی اکثرا ایرانی در کانال مانش
آیا پناه‌جویان می‌توانند از قاچاق‌بر شکایت کنند؟
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر