نزار زکا: تمام گروگان‌ها باید به خانه برگردند، آنها هیچ کار اشتباهی نکرده‌اند

ویویان یی – نیویورک تایمز

بیروت، لبنان – نزار زکا برای نزدیک چهار سال در ایران زندانی بود، ماجرایی که نهایتا با آزادی او در هفته گذشته به پایان رسید. اما حالا که می‌داند اتفاقی که بر سرش آمد چیزی بیش از یک بازی سیاسی بود، کل این دوران را برایش غیرقابل تحمل میکند.

آقای زکا می‌گوید: «کل ماجرا فقط تبادل انسان بود – آنها فقط به دنبال مبادله ما بودند.» نزار زکا که شهروند لبنان است و بیشتر عمر خود را در ایالات متحده گذرانده، روز سه‌شنبه از تهران به بیروت رسید و در اولین مصاحبه پس از آزادی‌اش گفت: «هر روز به این فکر می‌کنی که می‌خواهی این زندگی تمام شود. تو آدم بی‌گناهی بودی که هرگز آزاری به کسی نرساندی.»

آقای زکا یک متخصص فناوری اطلاعات است که برای شرکت در کنفرانسی با دعوت رسمی به ایران رفته بود و وقتی قصد خروج از کشور را در سپتامبر ۲۰۱۵ داشت، بازداشت شد و برای مدت سه سال و نه ماه در زندان ماند. اتهام او جاسوسی برای ایالات متحده بود و به همین خاطر به ده سال حبس تعزیری و ۴.۲ میلیون دلار جریمه نقدی محکوم شد. علی‌رغم این اتهامات جدی اما آقای زکا چند روز گذشته توسط مقامات ایرانی به مقامات لبنان تحویل داده شد. آن‌ها ماه‌ها برای آزادی او  مذاکره کرده بودند.

زمان این اتفاق که مصادف با افزایش تنش‌ها میان ایالات متحده و ایران است و حتی احتمال وقوع جنگ بین این دو کشور وجود دارد این سوال را در ذهن برخی ایجاد کرده که آیا آقای زکا از همان اول نیز فقط برای چانه‌زنی‌های سیاسی بازداشت و محاکمه شده بود یا نه؟ گرچه مقامات ایرانی و لبنانی هر دو اذعان کرده‌اند که آزادی او صرفا به خاطر مذاکرات دیپلماتیک در ماه مبارک رمضان و روابط خوب میان دو کشور بوده است. آقای زکا اما معتقد است آزادی‌اش نشان مصالحه‌جویی ایران در قبال امریکا است.

اما او جانب احتیاط را نیز نگاه داشته و اذعان می‌کند آنطور که به نظر می‌رسد دولت لبنان از ماه‌ها پیش مذاکرات برای آزادی او را آغاز کرده بود و تاکید کرد تا جایی که می‌داند هیچ خبری از مذاکراتی میان ایالات متحده و ایران درباره آزاد کردن او نبوده است.

خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران آزادی آقای زکا را مدیون درخواست حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله و متحد نظامی و سیاسی ایران در لبنان معرفی کرد، اگرچه مقامات لبنان میشل عون، رییس‌جمهور این کشور و جبران باسیل، وزیر امور خارجه را مسوول آزادی او و پشت مذاکرات با تهران معرفی کرده‌اند. از طرف دیگر اما عباس ابراهیم، رییس امنیت اطلاعات لبنان که به تهران سفر کرد تا آقای زکا را به بیروت بازگرداند نیز به نقش آقای نصرالله در این ماجرا اشاره کرد.

آقای زکا گفت: «حرکت خوبی از جانب مقامات ایرانی بود چرا که با این کار انگار لطفی بدون چشم‌داشت خاصی به کشور دوست، لبنان کرده‌اند و در عین حال امتیازی هم به امریکا نداده‌اند. این کارهمچنین در کاهش تنش‌های موجود علیه‌ آن‌ها کمک خواهد کرد.»

با این وجود ایران حداقل چهار زندان امریکایی دیگر دارد از جمله مایکل وایت، یک سرباز سابق نیروی دریایی امریکا که از ماه جولای گذشته زندانی است، سیامک و باقر نمازی، یک پدر و پسر ایرانی-امریکایی، و ژیوی وانگ، یک دانشجوی ارشد امریکایی-چینی از دانشگاه پرینستون که در سال ۲۰۱۶ وقتی مشغول کارهای تحقیقاتی در زمینه تاریخ قاجار در ایران بود، به اتهام جاسوسی بازداشت شد. (یک امریکایی دیگر به نام رابرت لوینسون که کارمند سابق اف‌بی‌آی بود نیز از سال ۲۰۰۷ در ایران ناپدید شده است.)

آقای زکا گفت که دو سال گذشته را در سلولی با آقای وانگ محبوس بوده است، سلولی که در آن در کنار دوازده زندانی دیگر زندگی می‌کرده‌اند. سلول آنقدر شلوغ بود که فضای هر فرد «کمی بیشتر از یک تابوت» بود، جایی که آن دو بعضا حتی تا بیست ساعت از روز خود را خوابیده روی زمین می‌گذراندند، با استراحت‌های کوتاه برای غذا و هوای آزاد.

آقای زکا در توصیف وضعیت آقای وانگ گفت وی از نظر روانی و ذهنی قوی و سرحال بود و از نظر جسمی خسته: «شما هیچ‌وقت مکانی چنان وحشتناک را به چشم نخواهید دید، ژیوی آنجا تنها رها شده است.»

پیش از خروج از زندان آقای وانگ از آقای زکا خواست تا قول دهد به آزادی او نیز کمک کرده و کارهایش را پی بگیرد. او همچنین نامه‌ای را به آقای زکا داد که به کسی در خارج از زندان تحویل دهد. البته آقای زکا از افشای نام فرد سوم خودداری کرد و گفت ممکن است امنیت آقای وانگ را به خطر بیندازد.

او گفت: «به او گفتم او را فراموش نخواهم کرد و رها نمی‌کنم. به او قول دادم که لحظه‌ای از پا ننشینم تا او نیز آزاد شود. او فقط یک دانشجو است که داشت تحقیق‌اش را می‌کرد. هیچ‌چیز بازداشت و فراموش کردن وی را توجیه نمی‌کند.»

همسر آقای وانگ، هوا کو که به شدت پیگیر آزادی همسرش است و اکنون پسر خردسال‌شان را به تنهایی در پرینستون بزرگ می‌کند در ایمیلی به آقای زکا گفت از آزادی او خوشحال است ولی «ناامید از این که ژیوی پس از گذشت سه سال طاقت‌فرسا هنوز پشت میله‌های زندان اوین است.»

خانم کو گفت: «من پذیرای هر کمکی در راستای آزادی همسرم که او نیز مانند آقای زکا به ده سال حبس محکوم شده است هستم. من از مقامات ایران درخواست بخشش و عفو او را نیز کرده‌ام.»

آقای زکا می‌گوید هر دوی آنها در زندان اجازه استفاده از قلم و کاغذ داشتند و این اواخر آقای وانگ اجازه دسترسی به چند کتاب نیز پیدا کرد. آنها روزانه اجازه ۱۵ دقیقه مکالمه تلفنی داشتند. خدمات پزشکی در دسترس بود ولی داروها دیر به دست‌شان می‌رسید. زندان‌بانان در آغاز هر دو را بازجویی می‌کردند ولی پس از مدتی آنها را به حال خود رها کردند.

گرچه امیدشان به آزادی هر روز کمتر و کمتر می‌شد، بی‌گناهی‌شان عامل بقا و ادامه دادن و تقویت روحیه‌شان در تمام این ‌روزها بود. آقای زکا گفت: «تمام گروگان‌ها باید به خانه برگردند. آنها هیچ کار اشتباهی نکرده‌اند، هیچ کار اشتباهی.»