مالباخته‌گانی که هیچگاه به مقصد نمی‌رسند؛ کلاه‌برداری به بهانه گرفتن ویزای اروپا

ونوس امیدوار؛ شهروندخبرنگار

تیرماه ۹۷ بود که علی از طریق کارمند یکی از دوستانش که سال‌ها پیش در آژانس هواپیمایی کار می‌کرد با زنی آشنا شد که ادعا می­کرد با شخص پرنفوذی به نام سعید در ترکیه در ارتباط است و تاکنون دهها نفر به کمک او ویزای شنگن گرفته اند و خود را به اروپا رسانده­اند.  او به علی گفته بود که مشتری‌هایش بعد از رسیدن به اروپا خود را  به عنوان پناهجو به دولت معرفی کرده­اند و بعد از سپری کردن مدتی در کمپ و تهیه یک کیس خوب پناهندگی، موفق به دریافت اقامت هم شده­اند. علی که مشکلات اقتصادی و بازار کار کمرش را شکسته تصمیم گرفت از هیمن راه اقدام کند. او درباره شرایط سخت پناهجویی در کشورهای اروپایی شنیده بود اما  وقتی با همسرش صحبت کرد هر دو فکر کردند مدتی را سختی می‌کشند اما در عوض دو فرزندشان شانس بزرگ شدن در یک کشور اروپایی را پیدا می‌کنند

ابتدا قرار شد نفری ۱۰۰ میلیون ( یعنی ۴۰۰ میلیون برای خانواده چهارنفری ) به سعید بدهند تا او برایشان در کمتر از دو ماه ویزای شنگن بدون نیاز به مراجعه به سفارت آلمان و گرفتن اثر انگشت بگیرد، بعد که ویزا آماده شد همان خانم بلیت های سفر را نیز گرفته و تاریخ رفتن را به آنها اعلام می­کند.

علی که دیگر تردیدی به رفتن نداشت در مدتی کمتر از یک هفته با فروش بخشی از اجناس مغازه اش پول را آماده کرد و به حساب فرد مورد نظر در ترکیه ( سعید) واریز کرد و منتظر ماند تا زمان جمع آوری بقیه وسایل فرابرسد. در تماس تلفنی هم که با سعید داشت به او گفته بود برای اواخر آبان ماه آماده سفر باشند. او آنقدر به علی در مورد انجام کارش و اینکه تا به حال حتی یک مورد ریجکتی نداشته است اطمینان داده بود که او و خانواده اش خود را کاملا برای سفر آماده کرده بودند و در مدت باقیمانده تمام اسباب و اثاثیه منزلشان را هم به حراج گذاشتند.

مهر ماه بود که سعید خبر داد ویزاها آماده است و بلیت های سفر هم خریداری شده فقط باید ۵۰ میلیون تومان دیگر به حساب واریز کنند تا بلیت ها و ویزاها را برایشان بفرست. او حتی تصویر بلیت را برای علی و خانواده اش فرستاده بود. دیگر جای هیچ تردیدی نبود که آنها زمستان را در اروپا هستند و از شر این زندگی پر استرس خلاص شده­اند . اما بعد از آنکه علی و خانواده اش با تمامی دوستان و  آشنایانشان خداحافظی کرده و آماده سفر شده بود و دو هفته بیشتر تا سفر نمانده بود، همان خانم از آژانس تماس گرفت و گفت سفر شما به تعویق افتاده است .

بعد از چندین ماه این هفته و آن هفته کردن و آشکار شدن کلاهبرداری بودن ماجرا، علی سراغ دوستش وزنی که سعید را معرفی کرد ه بود، رفت بعد از کلی جر و بحث و بگو مگو و اینکه او تنها یک رابط بوده و مسئولیتی در این کار نداشته است و پولی به حساب او واریز نشده است، تنها توانست یک آدرس از سعید در ترکیه که حالا دیگر تلفنش هم خاموش بود پیدا کند.

این روایت تنها داستان زندگی علی نیست. در سالهای اخیر  افراد زیادی بدون هیچ تعهد و قراردادی به افرادی که ادعا کرده­اند ارتباطاتی قوی در سفارتخانه دارند و می توانند برای آنها ویزا بگیرند، اطمینان کرده‌اند و حالا به قول علی از اینجا رانده و از آنجا مانده شده­اند.

هما مسئول دریافت ویزای شنگن در یکی از آژانس های مسافرتی تهران در رابطه با مدارک مورد نیاز برای دریافت این نوع ویزا، می­گوید:« دریافت ویزای شنگن در یکی دو سال اخیر سخت شده است اما در صورت کامل بودن مدارک فرد می توان اقدام کرد و امیدوار بود ویزا صادر شود..»

وی این مدارک را  شامل "گذرنامه ایرانی، فرم تکمیل شده، تایپ شده و امضا شده سفارت کشور مورد نظر توسط متقاضی، یک قطعه عکس رنگی، وجه روادید، بیمه پزشکی مسافرت که برای کل مدت اقامت در منطقه شنگن، رزرو بلیط هواپیما و هتل،  اظهارنامه بانکی از یکی از بانک های ایرانی به نام شخص متقاضی و پرینت ریز گردش سه ماه آخر همان حساب، سایر گواهی‌های مربوط به تمکن مالی، گردش مالی سه ماه آخر و گواهی مالکیت، ترجمه ی شناسنامه، ترجمه ی صفحه ای اول دخترچه بیمه ی  گواهی استخدام یا آخرین قرارداد استخدام همراه با پرداختی سه ماه آخر، گواهی تحت پوشش بودن بیمه و نامه ی کارفرما (برای کارکنان دولت)، گواهی ثبت بازرگانی و گواهی عضویت بیمه و یا معادل آن( برای تجار)، گواهی عضویت در یکی از انجمن های حرفه ای رسمی (برایه هنرمندان)، گواهی اشتغال به تحصیل و رضایت نامه ی والدین (برای دانش آموزان)، گواهی وضعیت اقتصادی واجتماعی ( برای مثال گواهی ازدواج، دفترچه ثبت خانوادگی، مدارک دال بر مالکیت اموال) برای افراد غیرشاغل؛ که همه این مدارک می بایست توسط دالترجمه رسمی دادگستری ترجمه و مهر و امضا شود؛ عنوان کرد.» او توصیه می‌کند که افراد متقاضی یا ذاط طریق سفارت کشور مربوط خودشان برای گرفتن ویزا و وقت مصاحبه اقدام کنند و یا کار را به قسمت خدمات ویزای یکی از آژانس‌های مسافرتی رسمی بسپارند و با  یک شخص وارد معامله برای گرفتن ویزا نشوند

فریماه یکی دیگر از همین مالباختگان است، او که پس از سالها کشمکش با همسر و خانواده­اش بر سر طلاق، به توافق نرسیده بود تصمیم گرفت دار و ندارش را جمع کند و از طریق شخصی به نام  امیر که مقیم انگلیس بود و به گفته خودش تا به حال برای ده­ها نفر ویزا گرفته است، خودش را به انگلستان برساند.

امیر شماره تلفن دو سه نفری را که از طریق او به انگلستان پناهنده شده­اند و زندگی نسبتا راحتی را در کمپ های خانوادگی دارند، داده بود تا کاملا مطمئن شود این کار شدنی است و کلکی در کار نیست.

فریماه هم بعد از صحبت کردن با این افراد، تصمیمش را گرفت و ابتدا ۸۰ میلیون تومان به امیر داد تا کارش را شروع کند و برایش ویزای شنگن بگیرد تا ابتدا راهی یکی از کشور حوزه شنگن برود، سپس خود را به انگلستان برساند. از تابستان پارسال که نرخ ارزهای خارجی رو به افزایش گذاشت، امیر هم ادعا کرد انجام کار بسیار سخت شده است و طرف های معامله در سفارتخانه ها پول بیشتری می­خواهند بنابراین باید ۵۰  میلیون تومان دیگر بدهد تا بتواند به انگلستان برسد. فریماه که دیگر پولی برایش باقی نمانده بود هر طور بود 20 میلیون تومان رو جور کرد و قرار شد بقیه را موقعی که ویزا و بلیتش آماده شد بپردازد. اما حالا حدود هشت ماهی از آخرین قول و قرارشان می گذرد و هیچ خبری از امیر و ویزای شنگن نیست.

پس از اینکه فریماه بارها و بارها برای او پیغام گذاشته و از اوضاع نامساعد اقتصادی و دردسرهای فراوانی که برایش به وجود آمده گفته و کلی التماس کرده و گفته بود از رفتن پشیمان شده است، امیر در یک پیام به او گفته بخشی از پولش را بابت انجام کار به واسطه ها پرداخت کرده که قابل بازگشت نیست و بخشی دیگر را تا پایان تابستان بر می­گرداند. حالا این مبلغ چقدر از پولش هست و کی پرداخت شود هیچ معلوم نیست.

اخیرا در تلگرام کانالی به نام «معرفی کلاهبرداری مهاجرت و پناهندگی» به راه افتادهاست.  این کانال  که بیش از ۲۶۰۰ عضو دارد و ده‌ها ماجرای کلاهبرداری مشابه داستان علی و فریماه به همراه عکس و مشخصات افراد کلاهبردار ارایه شده است تا شاید به پیدا شدن این افراد کمک کند و یا مانع به دام افتادن بقیه افراد شود.

یکی از این داستان‌ها مربوط به کلاهبرداری از یک گروه ۲۰ نفره است که هر کدام ۱۵۰۰ دلار به شخصی داده‌اند تا برایشان ویزای بدون نیاز به انگشت نگاری بگیرد. آنها با این شخص در یکی از دفاتر مهاجرتی قرار گذاشته بودند و در یک توافق نامه با سربرگ یک شرکت جعلی قرا داد امضا کردند. بعد از گذشت چند ماه، هیچ خبری از آن شخص نیست و شرکت هم ادعا می‌کند آن فرد کارمند ما نبوده است و آن توافق نامه هم سربرگ شرکت ما را ندارد بنابراین هیچ مسئولیتی متوجه ما نیست.

یک کارشناس حقوقی در رابطه با امکان پیگیری قانونی این نوع مالباختگی به ایران وایر می­گوید:«رسیدگی به این قبیل پرونده ها بسیار سخت و زمان بر است چون مدارک کافی وجود ندارد و حتی می­توان ادعا کرد در بیشتر مواقع منتج به نتیجه نمی­شود.»

این حقوقدان می‌گوید: «اگر مدارکی دال بر انتقال پول از حساب فرد مالباخته به حساب طرف مقابل حتی در حد یک قرارداد جزئی، پیامک، پیام های رد و بدل شده از طریق چت و یا صدای ضبط شده در شماره تلفن های قابل پیگیری وجود داشته باشد، شاید بتوان از طریق تبادل لوایح، پرونده را پیگیری کرد و در صورت ثابت شدن ادعا برای قاضی، حساب فرد را بلوکه و وجه مورد ادعا را بازگرداند.»

او با اشاره به اینکه اگر پول مورد نظر به حسابی شخصی در خارج از کشور واریز شده باشد، در صورت صدور رای حکم مالباختگی از سوی افراد شاکی، می­توان از طریق سفارت اقدام کرد، گفت: ابتدا دو ماه به آن شخص مهلت داده می­شود تا پول را بازگرداند و در صورت عدم بازگرداندن پول، حساب فرد بلوکه می­شود.

این حقوقدان که این روزها درگیر چند پرونده کلاهبرداری مهاجرتی است، می‌گوید: «آنقدر وضعیت مملکت از لحاظ اقتصادی خراب شده که عده‌ای سعی می‌کنند از هر طریقی شده از ایران خارج شوند و به اروپا بروند. از یکی از موکلانم که برای گرفتن ویزای اروپا به یک کلاهبردار اعتماد کرده بود و همه زندگی‌اش را از دست داده، گفتم چطور اعتماد کردی؟ گفت: خبرها را خواندم و دیدم اگر بخواهم بروم ترکیه و قاچاقی از ترکیه بروم ممکن است جانم را از دست بدهم بعد یکی گفت فلانی ویزا می‌گیرد من هم دیگرزتحقیق نکردم پول دادم که راحت بروم. اما با این وضعی که پیش آمد باید بروم ترکیه و قاچاقی مرز را رد کنم.»

با وجود انبوهی از خبرهایی که هر روز در خصوص شرایط  سخت پناهندگی ایرانیان در کشورهای مختلف منتشر می شود، اما دو سه سال اخیر با چند برابر شدن تورم و فشارهای اقتصادی و اجتماعی متعدد در کنار بر بادرفتن امیدها و وعده و وعیدها، خیلی‌ها چوب حراج به دار و ندارشان زده‌اند تا راهی پیدا کنند و به کشورهای پیشرفته­تر پناه ببرند، حال در این میان عده­ای کمی با به جان خریدن هزاران خطر موفق شدند و به مقصد رسیدند و عده زیادی دیگر این طرف خط با دست خالی مانده­اند و شاید هنوز منتظر.