در روزهای گذشته خبری مبنی بر بازداشت فریبا عادل‌خواه، پژوهشگر بنیاد مطالعات علوم سیاسی پاریس در ایران منتشر شد. فریبا عادل‌خواه پژوهشگر حوزه علوم انسانی حول کشورهای ایران و همسایگانش است. او چند ماه گذشته را در ایران ساکن بوده تا بتواند به ادامه تحقیقات خود بپردازد. اما حالا گفته می‌شود در خرداد ماه، توسط اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شده است.
بنا به اخباری که به «ایران وایر» رسیده است، فریبا عادل خواه تقریبا از سه هفته پیش ناپدید شده است. منابع ما می‌گویند که او به همراه یک دانشجوی فرانسوی، مدتی از اقامت‌اش در ایران را در شهر قم ساکن بوده است. طی ماه‌ها و سال‌های اخیر فریبا عادل‌خواه پیرامون حوزه‌های علمیه قم تحقیق می‌کرد و در همکاری با مراکز آکادمیکی که با آن‌ها کار می‌کرد، بارها روحانیون قم را برای شرکت در سمینارهای مختلف به پاریس می‌آورده است.
فریبا عادل‌خواه، پژوهشگر حوزه علوم انسانی طی دهه گذشته همواره پیرامون مسایل مربوط به ایران و کشورهای همسایه‌اش در حوزه جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی تحقیق می‌کرده است. او از جمله پژوهش‌گرانی بود که رابطه خود را با جامعه تحقیقاتی خود قطع نمی‌کرد. او بارها به ایران و کشورهای همسایه‌اش از جمله افغانستان رفت و آمد داشت. اما این‌بار به ناگهان بازداشت شد. در اخبار منتشر شده گفته می‌شود که اطلاعات سپاه پاسداران نهاد بازداشت‌کننده این پژوهشگر حوزه علوم انسانی است.
تاکنون هیچ اطلاعاتی راجع به دانشجوی فرانسوی که همراه با فریبا عادل‌خواه در قم ساکن بوده، منتشر نشده است. تنها اولین منابعی که خبر بازداشت این پژوهشگر حوزه علوم انسانی که دو تابعیتی نیز است، در اعلام خبر بازداشت او از وجود شخصی فرانسوی در همراهی عادل‌خواه خبر داده‌اند. اما اشاره‌ای به نام او نشده است.
جمعی از پژوهش‌گران ایرانی حوزه علوم انسانی در پاریس تایید کردند که عادل‌خواه از سه هفته پیش ناپدید شده بوده است. احتمالا تا پیش از انتشار خبر این بازداشت، عادل‌خواه تحت بازجویی بوده است.
از سوی دیگر بنا به اطلاعات ایران وایر مقامات فرانسوی خصوصا در سفارت فرانسه در ایران، در جریان بازداشت فریبا عادل‌خواه هستند و چون این پژوهشگر تابعیت فرانسوی دارد، وضعیت او را پیگیری می‌کنند اما با توجه به روابط تقریبا کم‌تنش میان ایران و فرانسه معلوم نیست که چه پیش خواهد آمد و آیا این مساله بر روابط ایران و فرانسه تاثیر دارد یا خیر.
اگرچه فرانسه و ایران در کارنامه روابط خود در تبادل زندانیان هم سابقه دارند. در یکی از این نمونه‌‌ها کلودیا رایس با متهم به قتل شاپور بختیار معاوضه شد.
برخی از تحلیل‌گران سیاسی ایرانی در فرانسه معتقددند که بازداشت این پژوهشگر به روند گروگان‌گیری ایران از دو تابعیتی‌ها دارد تا بتواند در معامله با دولت‌های دیگر، دست برتر را داشته باشد و از بازداشتی‌های دو تابعیتی استفاده کند.
در سال‌های اخیر چندین دو تابعیتی بازداشت شده‌اند سیامک نمازی، نازنین زاغری، احمدرضا جلالی و حمید بابایی هنوز در زندان هستند. آن‌ها با اتهاماتی مثل جاسوسی و اقدام علیه امنیت ملی رو به رو شده‌اند.
اما برخی دیگر معتقدند که بازداشت فریبا عادل‌خواه ربطی به دو تابعیتی بودن او ندارد و مربوط به روابط ایران و فرانسه نیز نیست. بلکه مربوط به روندی است که اطلاعات سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات در پیش گرفته‌اند تا کنترل کلیه تحقیقاتی را که در داخل و خارج کشور در حوزه علوم انسانی انجام می‌شود، در انحصار خود داشته باشند.
طی سال‌های اخیر برخی از پژوهش‌گران تحصیل‌کرده در خارج از ایران یا مقیم کشورهای دیگر که برای پیگیری فعالیت‌های خود به ایران آمده بودند، با بازداشت، بازجویی، حبس و اتهام‌هایی مثل «جاسوسی» و به خطر انداختن امنیت ملی روبه‌رو شدند. به عنوان نمونه، هما هودفر که در حوزه مردم‌شناسی فعالیت آکادمیک دارد در خرداد ماه ۱۳۹۵ توسط سپاه پاسداران بازداشت شد و مدتی تحت بازجویی بود. او نیز میدان برخی از تحقیقات خود را ایران قرار داده بود. اما به عنوان متهم بازداشت و زندانی شد. او هم تابعیت‌های دیگر از جمله کانادا را داشت.
میمنت حسینی چاوشی یکی دیگر از محققان حوزه علوم انسانی بود که در سفر به ایران بازداشت شد. اوجمعیت‌شناس ایرانی و محقق در مؤسسه سیاست‌های عمومی دانشگاه ملی استرالیا است. در سال ۸۹ کتاب او با عنوان «تحولات باروری در ایران» که با همکاری «پیتر مک دونالد» و «محمدجلال عباسی شوازی» نوشته است، به‌عنوان برنده جایزه «کتاب سال» جمهوری اسلامی ایران معرفی شد. اما سال آذر ماه سال گذشته او در ایران بازداشت شد. گفته می‌شد زمان بازداشت او مشغول تحقیق در حوزه کنترل جمعیت ایران بوده است. خبرگزاری فارس همان زمان اتهام او را نفوذ عنوان کرد.
برخی از محققان ایرانی مقیم خارج از ایران نیز طی سال‌های اخیر در رفت و آمدهای‌شان به ایران بازداشت شده و مورد سوال و جواب قرار گرفته‌اند. در عین‌حال، گروهی هم هستند که برای بازگشت به کشورشان مردد هستند و دست آخر، قید سفر و وطن می‌زنند. در سال‌های اخیر هم‌زمان با چنین سخت‌گیری‌هایی و متهم کردن پژوهش‌گران و محققان، صاحبان علم و اساتید علوم مختلف، هجمه‌ای هم علیه علوم انسانی در ایران برپا بود. تغییر رشته‌های دانشگاهی، تغییر و سانسور محتواهای درسی در مدارس و دانشگاه‌ها، حذف برخی از دروس و جنسیتی کردن علم، تنها بخشی از این اقدامات است.
در چنین شرایطی تحقیقات میدانی، آن‌هم در زمین جمهوری اسلامی، به یکی از حوزه‌های تمرکز نهادهای امنیتی تبدیل می‌شود. در عین‌حال، این تحقیقات علمی، توسط قوه قضاییه جرم‌انگاری هم می‌شود و پژوهش‌گران به «جاسوسی برای دول بیگانه» متهم می‌شوند. دارا بودن تابعیت دوگانه طی سال‌های اخیر، عامل دیگری است برای تثبیت اتهام جمهوری اسلامی.
فریبا عادل‌خواه به عنوان یکی از پژوهش‌گران مرکز SciencesPo است که مجموعه مقالات او را می‌توان در وب‌سایت این مرکز مطاللعه کرد. مطالعات و تحقیقات عادل‌خواه به عنوان یکی از مراجع آکادمیک مورد استفاده و توصیه دیگر اساتید دانشگاه‌های مختلف بود؛ چه داخل و چه خارج از ایران. او چندین کتاب در حوزه‌های مختلف مردم‌شناسی، روحانیت، و رابطه آن با سیاست نوشته و ترجمه کرده است.
به نظر می‌رسد اقامت فریبا عادل‌خواه در شهر قم هم به ادامه تحقیقات او پیرامون حوزه‌های علمیه برمی‌گردد. اگرچه هنوز هیچ اطلاعات دیگری درباره وضعیت این پژوهشگر در دست نیست. از سوی دیگر، معلوم نیست دانشجوی فرانسوی همراه او در چه وضعیتی به سر می‌برد. دلیلی هم برای بازداشت او مطرح نشده است اما می‌گویند در معرض اتهام «جاسوسی» است. البته طبق اخبار منتشر شده، فریبا عادل‌خواه در تهران بازداشت شده است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر