چهارمحال و بختیاری، لرستان، کرمانشاه، سیستان و بلوچستان، خوزستان و کردستان! سال‌هاست که نام این استان‌ها به‌عنوان کانون‌های اصلی بحران در ایران سر زبان‌ها است؛ بحرانی که از هوا و زمین عرصه زندگی را بر مردم گرفتار این مناطق تنگ کرده است. نه‌فقط زلزله و سیل و خشک‌سالی و...، بلکه آوار اقتصاد بحران‌زده ایران چیزی کم از خشم طبیعت ندارد. فقر، تورم، بیکاری و رکودی کش‌دار، چنان بر نوار غربی و چند استان شرقی ایران سایه انداخته که در تاریخ معاصر بی‌سابقه است.
کافی است به نقشه زیر نگاه کنیم تا ببینیم، توزیع شاخص فلاکت در جغرافیای ایران در نیمه نخست سال ۱۳۹۸ چگونه است؛ هر چه پررنگ‌تر حجم فلاکت بیشتر.
این البته به معنی شرایط مطلوب مناطق مرکزی و کم‌رنگ نقشه نیست، چراکه شاخص فلاکت ۴۲ واحدی که به نام استان قم ثبت‌شده، خود در قیاس با هر نقطه دیگری در کل جهان، یک فاجعه تمام‌عیار است، اما عمق فاجعه در چهارمحال و بختیاری، لرستان، کرمانشاه، کردستان، سیستان و بلوچستان و خوزستان و چند استان دیگر بیشتر است.
شاخص فلاکت یک نشانگر اقتصادی است که در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط اقتصاددان «آرتور اکان»، مشاور اقتصادی «لیندون جانسون» رییس‌جمهوری آمریکا، ساخته شد. او خیلی ساده دو عدد نرخ بیکاری و نرخ تورم را باهم جمع کرد و نتیجه آن را «شاخص فلاکت» نامید.این شاخص درواقع حجم آسیب‌ها و باری که تورم و بیکاری به جامعه تحمیل می‌کند، نشان میداد.
در انتخابات سال ۱۳۸۸ «محسن رضایی»، شاید اولین کسی است که در عرصه عمومی از شاخص فلاکت یاد کرد. او روز دوشنبه ۱۸خرداد۱۳۸۸ در آخرین مناظره انتخاباتی با «محمود احمدی‌نژاد» نموداری را نشان داد و گفت «این شاخص از تابستان سال ۱۳۸۵ تا پاییز سال ۱۳۸۷ با شیب زیادی افزایش یافته است.»
حرف محسن رضایی در آن زمان البته بیراه نبود، نمودارها نشان میداد که این شاخص رو به افزایش است و حتی به رقم ۳۶ رسیده است؛ اما ۳۶ درصد کجا و ۵۰ و ۶۰ درصد کجا.
در حال حاضر، آن‌طور که محاسبه داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد از میان ۳۱ استان ایران در ۱۳ استان شاخص فلاکت بالای ۵۰ درصد است. از همه بیشتر در چهارمحال و بختیاری جمع جبری نرخ تورم و بیکاری بیش از ۶۰ و در لرستان نزدیک به ۶۰ است. این رقم در کردستان و سیستان و بلوچستان ۵۸، در خوزستان ۵۶، در ایلام و کهگیلویه و بویراحمد ۵۴ و در استان‌های کرمانشاه، خراسان‌های شمالی و جنوبی و گلستان ۵۲ است.
در مقام مقایسه، آن‌طور که محاسبه آمارهای صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد، شاخص فلاکت در سال ۲۰۱۹ تنها سه کشور، ونزوئلا، زیمباوه و آرژانتین بالای ۵۰ درصد بوده و در کل دنیا تنها ۸ کشور شاخص فلاکت بالای ۳۰ داشته‌اند.
جدول زیر نشان می‌دهد که وضعیت شاخص فلاکت در ۳۱ استان ایران در فاصله سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ چگونه بوده و حجم بدبختی اقتصادی مردم ایران چگونه دستخوش تغییر شده است.
تحلیل داده‌های جدول بالا نشان می‌دهد در سالهای گذشته هم اتفاقا همین استان‌ها بیش از بقیه در مقابل تورم و بیکاری آسیب‌پذیر بوده‌اند و حتی در شرایط نسبی پایدار، مانند وضعیت سال ۱۳۹۵، بازهم حجم فلاکت در آن‌ها بیش از سایر نقاط ایران بوده است، اما شتاب گریز از مرکز استان‌های بحرانی نوار غربی و شرق ایران، بعد از آغاز بحران اقتصادی در پایان سال ۱۳۹۶ بسیار بالا بوده است؛ یعنی با شدت گرفتن بحران، این مناطق زودتر و بیش از سایر مناطق دچار آسیب تورمی و افزایش بیکاری شده‌اند؛ آسیبی که به نظر نمی‌رسد جبران آن به‌سادگی ممکن باشد. خسارتی سهمگین، چه‌بسا زیان‌بارتر از زلزله و سیل که شاید روند بازسازی‌اش حتی طولانی‌تر، پرهزینه‌تر و به‌مراتب پیچیده‌تر از بازسازی مناطق زلزله و سیل‌زده باشد.
مطالب مرتبط:
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر