طولی نمی‌کشد ارزش ۳ هزار تومان از هزار امروز کمتر شود. یارانه‌ها هم همین‌طور. تورم همه‌چیز را بی‌ارزش می‌کند. در آینده‌ای نه‌چندان دور، دوباره گروهی با شعار «عدالت‌خواهی» سر گردنه می‌آیند، شهر را به هم می‌ریزند و فقرا و مردم درمانده را به خاک و خون می‌کشند.
در روزهای گذشته به‌کرات مسوولان دولتی و طرفداران افزایش قیمت بنزین گفته‌اند مشکلی برای معیشت مردم به وجود نخواهد آمد. افزایش هزینه مستقیم و غیرمستقیم ناشی از افزایش بنزین از طریق یارانه‌ای که به خانواده‌ها پرداخت می‌شود جبران خواهد شد و درواقع نه‌تنها دهک‌های کم‌درآمد ضرر نخواهند کرد، بلکه به نفعشان هم خواهد بود. آیا این‌طور است؟
برای پیدا کردن پاسخ این سوال اول باید ببینیم بنزین دقیقا چقدر گران شده، این گرانی چقدر به هزینه هر خانوار اضافه کرده، یارانه بنزین چقدر از این هزینه را پوشش می‌دهد و دست‌آخر در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد.
اول، بنزین دقیقا چقدر گران شده؟
در نخستین لحظه بامداد جمعه ۲۴آبان۱۳۹۸ قیمت بنزین از هزار تومان به دو نرخ سهمیه‌ای ۱۵۰۰ و آزاد ۳۰۰۰ تومان، افزایش یافت. درواقع با این تغییر در یک‌شب بنزین بین ۵۰ تا ۲۰۰ درصد گران شد. اگر بخواهیم یک عدد را در نظر بگیریم باید میانگین وزنی افزایش قیمت را حساب کنیم، یعنی ببینیم چقدر از بنزین به قیمت سهمیه‌ای خریداری و مصرف می‌شود.
ما آمار دقیقی دراین‌باره نداریم، اما اگر حرف‌های وزیر نفت را قبول کنیم که دوسوم مصرف بنزین سهمیه‌ای و یک‌سوم آزاد است، به این نتیجه می‌رسیم که دوسوم مصرف عمومی ۵۰ درصد و یک‌سوم ۲۰۰ درصد گران شده. میانگین وزنی این دو ۱۰۰ درصد خواهد شد؛ یعنی قیمت بنزین به‌طور متوسط دو برابر شده است.
ما همین عدد را مبنا قرار می‌دهیم و سایر محاسبات را بر اساس آن جلو می‌بریم.
دوم، افزایش قیمت بنزین چقدر به هزینه هر خانواده اضافه کرده است؟
افزایش قیمت بنزین یک هزینه مستقیم (خرید بنزین گران‌تر) و یک هزینه غیرمستقیم (تورم) دارد.
هزینه مستقیم: آن‌طور که سایت فکت‌نامه در گزارشی محاسبه کرده، هر خانواده تا پیش از افزایش قیمت بنزین حدود ۱۱۲ هزار تومان در ماه خرج بنزین می‌کرد. حالا اگر قیمت بنزین را دو برابر کنیم به این نتیجه می‌رسیم که به‌طور متوسط به هزینه خانوار ۱۱۲ هزار تومان در ماه اضافه شده است؛ یعنی تا سال آینده همین موقع هر خانواده یک‌میلیون و ۳۵۰ هزار تومان هزینه مازاد بنزین پرداخت کرده است.
هزینه غیرمستقیم: در روزهای گذشته برخی مقام‌های دولتی، ازجمله رییس بانک مرکزی اعلام کرده‌اند احتمالا تورم ناشی از افزایش قیمت بنزین در طول سال نهایتا حدود ۴ درصد خواهد بود که نصف آن ناشی از افزایش مستقیم و نیم دیگری ناشی از افزایش غیرمستقیم است.
بعید است این پیش‌بینی درست از آب دربیاید. اگر تجربه سال ۱۳۸۶ را با توجه به شباهت‌های آن با وضعیت کنونی ملاک قرار دهیم، باید گفت آن موقع در فاصله یک سال حدود ۱۳ درصد به تورم معمول اضافه شد.
اگر قرار باشد اثر تورمی بنزین مانند سال ۱۳۸۶ باشد تا سال آینده همین موقع حدود ۴۰۰ هزار تومان اضافه می‌شود. اگر پیش‌بینی رییس بانک مرکزی درست از آب درآید تا سال آینده همین موقع تحت‌تاثیر بنزین حدود ۱۲۰ هزار تومان به هر خانواده هزینه اضافه می‌شود.
اگر وسط این دو را در نظر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که تا آبان ۱۳۹۹ دست‌کم ۲۶۰ هزار تومان به هزینه هر خانواده به دلیل افزایش قیمت بنزین اضافه خواهد شد.
سوم، یارانه بنزین چقدر است؟
آن‌طور که گفته‌شده، یارانه بنزین قرار است به هفت دهک نخست درآمدی پرداخت شود. میزان این یارانه بستگی به بعد خانوار دارد؛ چنانکه بین خانواده یک‌نفری تا پنج‌نفری و بیشتری، مبلغ یارانه بین ۵۵ هزار تومان تا ۲۰۵ هزار تومان در نوسان است. اگر با توجه به میانگین بعد خانوار عدد یارانه خانوار سه‌نفره را مبنا بگیریم به هر خانواده چیزی در حدود ۱۳۸ هزار تومان در ماه یارانه بنزین پرداخت می‌شود؛ یعنی تا آبان ۱۳۹۹ هر خانواده یارانه‌بگیر چیزی حدود یک‌میلیون و ۶۶۰ هزار تومان از دولت پول خواهد گرفت تا جبران خسارت افزایش قیمت بنزین را بکند. این رقم حدود ۳۰۰ هزار تومان بیش از افزایش مستقیم هزینه بنزین است.
چهارم، آیا افزایش قیمت بنزین با یارانه جبران می‌شود؟
همین‌الان به نظر می‌رسد بر اساس حساب‌وکتاب یارانه بنزین کمی بیشتر (چیزی در حدود ۱۴ درصد) از متوسط افزایش هزینه بنزین است. این البته بر اساس حساب‌وکتاب متوسط است.
اما این وضعیت دوام چندانی نخواهد داشت. ارزش یارانه تحت‌تاثیر تورم کمتر خواهد شد تا وقتی‌که از تورم عقب بیفتد. محاسبه اینکه این اتفاق در چه مدتی رخ خواهد داد، بستگی به این دارد که اثر تورمی افزایش قیمت بنزین چقدر باشد. اگر مانند سال ۱۳۸۶ باشد، این اتفاق در کمتر از یک سال رخ خواهد داد. اگر پیش‌بینی دور از ذهن دولتی‌ها (تورم چهاردرصدی) محقق شود، دوساله اثر یارانه بنزین از بین خواهد رفت و دست‌آخر اگر اوضاع مانند وضعیت دو سال اخیر باشد، ارزش یارانه در فاصله چند ماه بی‌اثر خواهد شد.
در چنین شرایطی مردم چاره‌ای جز این نخواهند داشت که بودجه‌های فشرده‌شان را فشرده‌تر کنند و از سفره کوچک‌شده‌شان، بخش دیگری را بزنند.
عمق فاجعه اینجاست که این هزینه فایده‌ای هم در پی نخواهد داشت. زخم را با تیغ شکافته‌اند، ولی به‌جای آنکه غده سرطانی را بیرون بکشند، دوباره زخم را سرهم‌بندی بخیه کرده‌اند. یارانه پنهان سوخت، آن‌هم به نفع گروه‌های پردرآمد سر جای خودش است. چندان طولی نخواهد کشید که ارزش ۳ هزار تومان از هزار تومان امروز هم کمتر شود. آن‌وقت دوباره گروهی با شعار «عدالت‌خواهی» سر گردنه خواهند آمد، شهر را به هم خواهند ریخت و اعتراض فقرا و مردم درمانده را به خاک و خون خواهند کشید.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر