دانیال دایان؛ شهروندخبرنگار
جمعه ۲۷ دی ماه، پیکر «زین‌العابدین سعادت»، یکی از قربانیان هواپیمای اوکراینی در مراسمی ویژه در نقطه صفر مرزی ایران و افغانستان به خانواده‌اش تحویل داده شد. پسر ۲۲ ساله افغانستانی که پنج سال پیش، وقتی کودکی بیش نبود، مسیر سخت پناه‌جویی را تا سوئد پیموده بود و به مدرسه می‌رفت. او به ایران آمده بود تا خانواده‌اش را ببیند؛ دیداری که بعد از پنج سال، اولین و آخرین ملاقات آن‌ها شد.
هشتم ماه ژانویه، هواپیمای اوکراینی با اصابت دو موشک زمین به هوای جمهوری اسلامی، سقوط کرد و تمامی ۱۷۶ سرنشین آن، جان باختند. در آن هواپیما، سیزده شهروند افغانستانی حضور داشتند که به گفته مقامات محلی استان «هرات» به «ایران وایر» تاکنون اجساد هفت یا هشت نفر آن‌ها پس از شناسایی در ایران دفن شده است. «مونسه حسن‌زاده» معاون اجتماعی استان‌دار «هرات» هم به «ایران وایر» تاکید کرد که مقامات دیپلماتیک افغانستان پیگیر این واقعه هستند تا ایران به قربانیان این واقعه، کمک کند.
«زین‌العابدین سعادت» که در سوئد پناهنده شده بود، پنج سال بود که خانواده‌اش را ندیده بود. فقر و ناامنی در افغانستان، باعث شده بود که او با یک کوله‌پشتی، قاچاقی، راهی اروپا شود. پناهندگی مانع سفر او به کشورش افغانستان بود. برای همین تعطیلات سال نوی مسیحی را می‌خواست به ملاقات با خانواده‌اش بگذراند. به همین دلیل، در ایران با آن‌ها قرار گذاشته بود. بی‌خبر از آن‌که، دیدار دیگری در کار نخواهد بود.
او ساکن استان «دایکندی» افغانستان بود. حالا خانواده‌اش در شهرستان «گذره» روزگار سپری می‌کنند. او در سوئد تحصیل می‌کرد. سال یازدهم بود و در کنار تحصیل، برای خانواده‌اش در افغانستان کمک معیشت بود. حالا روزگار معیشتی آن‌ها در کنار داغی که بر دل‌شان گذاشته شده، سخت‌تر هم می‌شود. بستگان «زین‌العابدین» به «ایران وایر» گفتند که او می‌خواست بعد از اتمام تحصیلاتش به افغانستان برگردد و به مردم هموطنش کمک کند.
«عبدالحکیم» برادر «زین‌العابدین» چشمانش اشک‌آلود است و دستانش لرزان؛ به مرز «اسلام‌قلعه» در ۱۱۰ کیلومتری «هرات» آمده تا پیکر سوخته برادرش را تحویل بگیرد: «برخورد راکت‌های سپاه پاسداران ایران به هواپیمای مسافربری جنایت است. واقعه، از محکوم کردن گذشته، هرچه بگویم بی‌فایده است. چرا جمهوری اسلامی هواپیمای مسافربری را هدف موشک قرار داد؟ جنایت از این بالاتر چیست؟ ایران هرکاری بکند، برادر ما برنمی‌گردد. اصلا جای جبران نیست. ایران باید غرامت بپردازد، اما اگر تمام ایران را هم به ما بدهند، به درد ما نمی‌خورد.»
«زین‌العابدین» بیست روز را با خوشی کنار پدر و برادرش در ایران بود. حالا خانواده‌اش داغ‌دار هستند و برادرش تاکید دارد: «باید به پدر و مادر ما کمک شود. ما از دولت افغانستان خواهان پیگیری جدی این واقعه هستیم.»
او همچنین باور دارد که افزایش تنش میان جمهوری اسلامی و آمریکا، خصوصا بعد از کشته شدن «قاسم سلیمانی» فرمانده پیشین نیروهای «قدس» سپاه پاسداران، از دلایل مهم واژگونی هواپیمای اوکراینی است: «با افزایش این تنش‌ها مردم بی‌گناه افغانستان، صدمه می‌بینند.»
اعضای دیگر خانواده «زین‌العابدین» هم برای تحویل پیکر او حضور دارند. «سیداحمد حسینی» از بستگان او به «ایران وایر» می‌گوید که عاملان شلیک موشک به این هواپیما باید در دادگاهی «عادل» و «بی‌طرف» محاکمه شوند: «البته حکومت ایران باید تاوان سختی در نسبت با شهدای ما بدهد. چرا ایران در شرایط جنگی اجازه پرواز به هواپیمای مسافربری داد؟ واژگونی این هواپیما، حادثه نیست، جنایت است. ایران موظف است که غرامت پرداخت کند. اگرچه فکر می‌کنیم غرامت مساله ساده‌ای است. خواست اصلی خانواده شهدا محکمه جنایت‌کارانی است که باعث این فاجعه تلخ شده‌اند.»
او همچنین به پنهان‌کاری حکومت ایران در پذیرفتن مسوولیت کشتن این ۱۷۶ نفر اشاره کرد: «بگویید جنایت. از این جنایت بالاتر نمی‌شود. خصوصا که ایران اول این حادثه را پنهان کرد. همین مساله درد بیشتری بر دل خانواده‌های داغ‌دار گذاشت. من از دادگا‌ه بین‌المللی می‌خواهم که عاملان این شلیک را مجازات کنند.»
«ابوالفضل نوری»، خواهرزاده «زین العابدین» است. آن‌ها از کودکی تا نوجوانی‌شان را با هم سپری کرده‌اند. «ابوالفضل» هم برای تحویل پیکر «زین‌العابدین» به مرز «اسلام قلعه» هرات آمده است: «اگر وضعیت امنیتی و اقتصادی افغانستان خراب نبود، زین‌العابدین خطر سفر قاچاقی به اروپا را به جان نمی‌خرید و در این واقعه هم کشته نمی‌شد. مقامات ایران اول گفتند آ‌تش‌سوزی بوده و بعد اعلام کردند اشتباهی زده‌اند. از نظر ما این اتفاق، اشتباهی رخ نداده است. این یک جنایت بزرگ در سطح جهان است. خواست ما محاکمه عادلانه و بی‌طرفانه عاملان این جنایت است.»
«علی داد» برادر خواهر زین‌العابدین هم در این مراسم حضور دارد. او به «ایران وایر» تاکید کرد که شلیک موشک به هواپیمای مسافربری از سوی جمهوری اسلامی بر اثر اشتباه اتفاق نیفتاده است و حاضر به پذیرفتن این مساله نیست: «اصلا برای ما قابل باور نیست. یک کودک هم می‌تواند فرق میان هواپیمای مسافربری را با موشک یا هواپیمای نظامی تشخیص دهد. این توجیه را ما باور نمی‌کنیم چه برسد به فردی نظامی که موشک و ضدهوایی را کنترل می‌کند.»
به گفته او تاکنون هیچ غرامت و کمکی به خانواده‌های داغ‌دار صورت نگرفته است.
چهارشنبه، ۲۵ دی ماه «اشرف غنی» رییس‌جمهور افغانستان در تماس تلفنی با «جاستین ترودو» نخست‌وزیر کانادا تاکید کرد که جمهوری اسلامی باید به خانواده‌های قربانیان توجه کند. نخست‌وزیر کانادا نیز همین مساله را در کنفرانس مطبوعاتی‌اش اعلام کرد. در اعلامیه راگ ریاست‌جمهوری افغانستان به نقل از «اشرف غنی» تاکید شده است که برای آشکار شدن حقیقت در مورد این واقعه، جامعه جهانی باید نقش موثری ایفا کند تا حقوق قربانیان اعاده شود.
از سوی دیگر، کشورهای کانادا، بریتانیا، سوئد، اوکراین و افغانستان که شهروندان‌شان در این هواپیما کشته شده‌اند از جمهوری اسلامی خواسته اند که «مسوولیت کامل» این واقعه را بپذیرد و به خانواده‌های قربانیان «غرامت» بپردازد. همچنین، روز پنج‌شنبه، ۲۶ دی ماه، وزرای خارجه این کشورها در نشستی که در لندن برگزار شد، توافق کردند که چهارچوب همکاری ایران را جهت پاسخگویی به خانواده‌های قربانیان فراهم کنند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر