گاز اشک‌آور و باطوم؛ پاسخ اعتراضات پناه‌جویان کمپ موریا در یونان

«ما از کشور یونان هیچ چیز نمی‌خواهیم. هیچ، فقط ما را آزاد کنند. بگذارند برویم. خسته شده‌ایم. از این زندان و جهنم خسته شده‌ایم. به چه دلیلی یونان ما را دیپورت می‌کند؟ ما خواستار و پناهنده کشور یونان نیستیم. ما را آزاد کنند برویم. فقط آزادمان کنند. بگذارند کشوری که ما پناهنده‌اش می‌شویم، ما را دیپورت کند.» 

این‌ها جملات زنی هستند که امروز دوشنبه ۱۴ بهمن ۱۳۹۸ در تظاهرات پناه‌جویان در کمپ «موریا»، جزیره «لس‌بوس» یونان شرکت داشت. شمار بالایی از پناه‌جویان امروز از کمپ موریا خارج شدند تا خود را به مرکز شهر این جزیره، یعنی «میتیلینی» برسانند و نسبت به شرایط اسف‌باری که در آن زندگی می‌کنند، اعتراض کنند. اما پلیس راه‌های ورود به شهر را بست و به اعتراضات این پناه‌جویان با گاز اشک‌آور و باطوم پاسخ داد. 

این زن که نام مستعارش را «هانیه» می‌گذاریم، در توصیف این اعتراضات گفت: «ما فقط آزادی می‌خواهیم. به ما کمک کنید. به دخترم و خودم گاز اشک‌آور زدند. یک طرف صورتم سوخت. هیچ رحمی به بچه‌ها و زن‌ها نکردند. مامورها حتی بچه‌های چند ماهه را هم کتک زدند. خیلی بی‌رحمانه بود. همه می‌خواستند صدای خود را به کشورها و ملت‌های دیگر، خصوصا سازمان ملل برسانند. اغتشاش نبود اما آن‌ها با خشونت با ما برخورد کردند. همه را زدند. یک پیرزن را زدند. با باطوم دخترم را زدند که پرت شد. خودم را هم زدند.» 

مرد پناه‌جوی دیگری که او هم در این تظاهرات شرکت داشته است، با ارسال ویدیو و عکس‌هایی از جمعیت، همین نوع برخورد را تایید کرد: «وضع خیلی بد بود. حتی مردم را با باطوم می‌زدند. مرد و زن، هرچه جلوی‌شان بود را می‌زدند. چند نفر از پزشکان کلینیک را هم دستگیر کردند. فکر کرده بودند خبرنگار هستند. وقتی فهمیدند که برای کمک حاضر شده بودند، آزادشان کردند.» 

اما گفته می‌شود که یک روزنامه‌نگار که در محل حضور داشته، بازداشت شده است.

در ویدیوهای دریافتی، پسر جوانی از میان پناه‌جویان روی زمین افتاده است و از شدت گاز اشک‌آوری که استنشاق کرده، به سرفه و حالت خفگی افتاده است. همگی به صورت پراکنده، در اطراف کمپ موریا روی تپه‌ها می‌دوند. کودکان هم در میان این خشونت و وحشت، خیره و سرگردان میان پلیس و خانواده‌های‌ خود گرفتار هستند. 

هانیه در روایت‌هایش، حرکت امروز پناه‌جویان را این گونه توصیف کرد: «زن‌ها و بچه‌ها جلو بودیم. مامورها راه‌ها را بسته بودند. به شدت کتک می‌زدند. مردم از روی تپه‌ها می‌خواستند خود را به میتیلینی برسانند اما اجازه ندادند. خواسته مردم فقط آزادی بود. خودم و دخترم بی‌هوش شدیم. خبرنگار هم بود و دید. روز سختی برای مردم بود. مردم از صبح زود به راه افتاده بودند اما ماموران دولت یونان اجازه تجمع به ما نداد. به صدای ما گوش بدهید. ما را بشنوید.»

پناه‌جویان انگار که بی‌خبر از تصمیمات اتحادیه اروپا برای سرنوشت‌شان باشند، نمی‌دانند که چه توافقاتی میان دول مختلف در راستای کنترل ورود آن‌ها به مرزهای‌شان رخ داده است. از پایان تابستان ۲۰۱۸، اتحادیه اروپا تصمیم گرفت با تخصیص بودجه‌ای برای دولت یونان، «قانون دوبلین» را به این کشور برگرداند؛ یعنی هر پناهجویی که در یونان انگشت‌نگاری شود، باید درخواست پناهندگی‌ خود را در همین کشور ارایه دهد. 

از سوی دیگر، توافقی میان اتحادیه اروپا، یونان و ترکیه در سال ۲۰۱۶ به انجام رسیده بود که طبق آن، درخواست پناه‌جویانی که به جزایر یونان می‌رسند، باید در همان جزایر مورد بررسی قرار گیرد. هم‌چنین به ازای تعداد مشخصی از پناه‌جویانی که به ترکیه بازگردانده می‌شوند، اتحادیه اروپا موظف است از پناه‌جویان ترکیه جذب کند؛ اتفاقی که به گفته دولت ترکیه، به خوبی به انجام نرسیده است. حالا با روی کار آمدن دولت جدید یونان، قرار است  ۱۰هزار پناه‌جو تا پایان سال جاری از جزایر یونان به ترکیه بازگردانده شوند.
از سوی دیگر، دولت تازه‌کار اعلام کرده است که می‌خواهد با صرف هزینه ۵۰۰هزار دلاری، گرداگرد جزیره لس‌بوس که کمپ موریا در آن واقع شده است را حصارکشی کند. این اقدام به بهانه مقابله با قاچاق انسان و هم‌چنین جلوگیری از ازدیاد جمعیت در این جزایر انجام می‌شود. 

در عین‌حال، همین دولت وعده دیگری هم داده است؛ به دلیل فشارهای بین‌المللی در خصوص وخامت وضعیت انسانی در کمپ موریا، خبر داده‌اند که قرار است این کمپ بسته شود و به جای آن، بازداشتگاه‌هایی بنا شوند؛ اقداماتی که البته همواره مورد انتقاد نهادهای حقوق بشری، از جمله «سازمان عفو بین‌الملل» و «دیده‌بان حقوق بشر» قرار گرفته است. 

ظرفیت پذیرش کمپ موریا که بین پناه‌جویان به «جهنم» شناخته می‌شود و بنا به شهادت سازمان‌های حقوق بشری، فاجعه انسانی در آن جریان دارد، ‌کم‌تر از چهار هزار نفر است. اما در حال حاضر بنا بر آمار رسمی، بیش از ۲۰هزار پناه‌جو در آن زندگی می‌کنند. در این کمپ، آب نیست، برق قطع است، آب حمام‌ها گرم نیست و غذا بی‌کیفیت است. آلودگی و بیماری همه را در بر گرفته است و حشرات و جانورانِ ناقل بیماری، مثل موش، در زندگی پناه‌جویان حضور دارند. دارو نیست و پزشک به میزان مورد نیاز وجود ندارد؛ شرایطی که البته به هیچ‌وجه انسانی توصیف نمی‌شود. 

در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۹ بود که وخامت شرایط موریا در رسانه‌های بین‌المللی خبرساز شد. در پی آتش‌سوزی در کمپ، تعدادی از پناه‌جویان سوختند و جان باختند. در همان زمان، پلیس یونان به صراحت گفت که وضعیت پناه‌جویی در این کشور و به ویژه در موریا، به بمبی می‌ماند که هر لحظه ممکن است منفجر شود. 

حالا در عرض تنها چهار روز، دو تظاهرات اعتراضی از سوی پناه‌جویان برگزار شده است. در اولی که ۳۰ ژانویه اتفاق افتاد، زنان کمپ موریا در اعتراض به خشونت‌ها و کمبود امکانات، در مرکز شهر میتیلینی تظاهرات کردند و دست‌آخر با شلیک گاز اشک‌آور پراکنده شدند. چهار روز بعد، شمار بسیاری از پناه‌جویانی که می‌خواستند به سمت مرکز شهر به راه بیفتند، با ممانعت پلیس مواجه شدند، گاز اشک‌آور و باطوم خوردند و در نهایت، با فشار نیروهای پلیس و ضدشورش، به داخل کمپ برگردانده شدند؛ کمپی که قدم زدن در آن پر است از ناامیدی، شکست و درد. 

شما هم می‌توانید خاطرات، مشاهدات و تجربیات خود از قاچاق انسان، پناهندگی و مهاجرت به اشتراک بگذارید. اگر از مسئولان دولتی یا افراد حقیقی و حقوقی که حق شما را ضایع کرده‌اند و یا مرتکب خلاف شده‌اند شکایت دارید، لطفاً شکایت‌های خود را با بخش حقوقی ایران وایر با این ایمیل به اشتراک بگذارید: [email protected]

مطالب مرتبط

آتش‌سوزی کمپ «موریا» در جزیره «لس‌بوس»؛ مرگ چندین پناهجو

آتش‌سوزی در کمپ پناه‌جویی موریا، جزیره لس‌بوس در یونان

بلاتکلیفی، آزار جنسی، تجاوز، اقدام به خودکشی؛ گوشه‌ای از زندگی زنان در کمپ پناه‌جویی موریا

یونان می‌خواهد پناه‌جویان را از کمپ‌های جزایر به بازداشتگاه‌های بسته منتقل کند

---