ویدئوی کوتاهی از جلسه دوم محاکمه «روح‌الله زم» به ریاست «ابوالقاسم صلواتی» منتشرشده که در آن شیوه محاکمه و عدم تسلط رییس دادگاه بر قوانین و ناآگاهی متهم به شکل کم‌سابقه‌ای نمایان است. در این گزارش به بررسی ادعاهای مطرح‌شده از سوی قاضی و متهم پرداخته‌ایم. روح‌الله زم، مدیر و موسس کانال تلگرامی «آمدنیوز» بود که به افشاگری و انتشار اخبار پشت پرده و جنجالی علیه حکومت ایران مشهور شده بود. بیست و سوم مهرماه امسال خبر دستگیری زم توسط سپاه پاسداران رسانه‌ای شد. او که در فرانسه زندگی می‌کرد به گفته همسرش در سفری به عراق توسط جمهوری اسلامی ربوده شد.
***
در ویدئوی ۵۹ ثانیه‌ای که از جلسه دوم محاکمه «روح‌الله زم»، موسس کانال تلگرامی «آمدنیوز» منتشر شده است. «ابوالقاسم صلواتی»، قاضی دادگاه، خطاب به روح‌الله زم می‌گوید: «یکی از اتهاماتت همکاری با دولت متخاصم امریکاست این را هم توضیح بده». زم در جواب می‌گوید: «امریکا که دولت متخاصم محسوب نمی‌شود» و بعد صلواتی می‌گوید: «از نظر جمهوری اسلامی و قوه قضاییه، دولت امریکا هم متخاصم است هم تروریست. سردار عزیز ما را شهید کردند. به دستور ترامپ بلند شدند یک افسر ارشد نظامی که به‌عنوان مهمان وارد عراق می‌شود می‌زنند شهیدش می‌کنند.»
سپس زم وارد بحث دیگری می‌شود و می‌گوید «من یا یک نفر نماینده امریکا که در ان‌اس‌ای بود در هوملند سیکوریتی بود، اداره امنیت ملی داخلی، امریکا ملاقات کردم که قرار بود کار مهاجرت من را انجام بدهد.»
در این دادگاه قاضی می‌گوید دولت امریکا دولت متخاصم است و از دیدگاه قوه قضاییه تروریست هم هست و در تقویت ادعایش می‌گوید چون «قاسم سلیمانی» را در عراق کشته است.
آیا آن‌چنان‌که ابوالقاسم صلواتی می‌گوید دولت امریکا دولت متخاصم در برابر ایران است؟ از دیدگاه حقوقی، دولت متخاصم به دولتی گفته می‌شود که در جنگ همه‌جانبه و به معنای متعارف نظامی آن با کشور دیگری قرار داشته باشد و در آن سلاح به کار برود؛ مثلا دولت «صدام حسین» در فاصله شهریور ۱۳۵۹ تا مرداد ۱۳۶۷ دولت متخاصم در برابر ایران بود. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده به‌جز اسرائیل که روابط رسمی با آن ندارد، «هیچ دولتی با جمهوری اسلامی ایران در حالت تخاصم قرار ندارد.»
مرجع اعلام تخاصم در جمهوری اسلامی ایران، وزارت امور خارجه است بنابراین اینکه یک رییس دادگاه به شکل خودسرانه اعلام کند قوه قضاییه امریکا را دولت متخاصم می‌داند، امری بی‌اعتبار است. برای مشخص شدن اینکه دولتی در حالت تخاصم با ایران قرار دارد یا نه اداره حقوقی قوه قضاییه باید موضوع را از اداره حقوقی وزارت خارجه ایران استعلام کند و پاسخ هرچه باشد مبنای عمل قرار گیرد. به همین دلیل براساس آخرین استعلامی که در سال ۱۳۹۲ از سوی قوه قضاییه انجام‌شده، وزارت خارجه حالت تخاصم را در برابر هیچ دولتی تایید نکرده است و این وضعیت کماکان ادامه دارد.
حالت تخاصم یک وضعیت حقوقی است و انتظار می‌رود فردی که در جایگاه رییس دادگاه در قوه قضاییه حکم صادر می‌کند از این موضوع آگاه باشد و مرجع اعلام تخاصم را هم بداند اما ابوالقاسم صلواتی در اظهارات خود در ویدئوی ۵۹ ثانیه‌ای نشان می‌دهد که از معنی و بار حقوقی حرفی می‌زند که اطلاعی ندارد.
او کشتن قاسم سلیمانی را در عراق هم علت تخاصم امریکا و تروریست بودن آن می‌داند درحالی‌که اگر وضعیت تخاصم بین ایران و امریکا وجود داشته باشد، قاسم سلیمانی به‌عنوان یک نظامی ارشد هدف نظامی مشروع در جنگ محسوب می‌شود و کشتن او «عملیات ترور» نیست بلکه اقدام جنگی است. به بیان حقوقی کشتن قاسم سلیمانی را نمی‌توان هم‌زمان عمل نظامی کشور متخاصم و عملیات ترور نامید. این در حالی است که جمهوری اسلامی کشتن فرمانده سپاه از سوی امریکا را عملیات ترور نامیده و دفتر نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل به دبیرکل و شورای امنیت نامه‌ای در محکومیت ترور قاسم سلیمانی، نوشته است. این نامه تایید این وضعیت است که از دیدگاه جمهوری اسلامی برخلاف آنچه ابوالقاسم صلواتی می‌گوید، ایران و امریکا همچنان در حالت تخاصم قرار ندارند و اوضاع از سال ۱۳۹۲ که قوه قضاییه دراین‌باره استعلام کرده بود، تغییری نکرده است.
برخلاف اینکه ایران و امریکا از دیدگاه رسمی جمهوری اسلامی در حالت تخاصم نیستند، قوه قضاییه جمهوری اسلامی افراد را با این اتهام همکاری با دولت متخاصم امریکا محکوم به زندان و حتی اعدام کرده است. براساس «قانون مجازات اسلامی» همکاری با دولت متخاصم، «محاربه» یا جنگ با خدا تلقی می‌شود و حکم آن اعدام است.
«شهرام امیری»، با استناد به همین قانون، به «همکاری با دولت متخاصم امریکا» متهم و با عنوان محارب اعدام شد. درصورتی‌که همکاری با دولت متخاصم از مصادیق محاربه نباشد، مجازات آن ۱۰ سال حبس است که «باقر» و «سیامک نمازی» به آن محکوم شده‌اند.
صدور چنین احکامی از سوی قوه قضاییه که برخلاف نظر دولت، مدعی وجود حالت تخاصم بین دولت امریکا با دولت ایران است، میزان صلاحیت و سواد قضات صادرکننده رای و اعتبار قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران ازجمله دیوان عالی کشور را نشان می‌دهد که این آرا را تایید و موجب اعدام افراد و حبس‌های طولانی‌مدت و نقض شدید حقوق بشر می‌شود.
به‌جز آثار هولناک چنین میزانی از ناآگاهی قاضی بر احکام صادره دادگاه، خطر دیگری که صدور احکام بر پایه متخاصم دانستن دولت امریکا دارد این است که احتمال درگیری واقعی نظامی در یک موقعیت بحرانی است را برای امریکا توجیه‌پذیر می‌کند. به‌بیان‌دیگر، محکوم کردن افراد در دادگاه‌های ایران به همکاری با دولت متخاصم امریکا، به‌منزله متخاصم اعلام کردن دولت ایالات‌متحده از سوی بخشی از حکومت است. هرچند نهاد اعلام تخاصم با قوه قضاییه نیست اما درصورتی‌که دولت ایالات‌متحده بخواهد به آرای قوه قضاییه ایران درباره وضعیت جاری میان دو کشور استناد کند، نزد سازمان ملل متحد قابل‌بررسی است. شروع درگیری‌های مسلحانه در تاریخ جنگ‌های بین‌المللی، بهانه قرار دادن‌های موارد مشابهی بوده است.
در ۵۹ ثانیه‌ای که از دادگاه روح‌الله زم منتشرشده، او به‌عنوان متهم ادعایی درباره دیدار با یک فرد امریکا دارد که آن را «نماینده ان‌اس‌ای که در هوملند سیکوریتی که است» معرفی می‌کند.
این ملاقات هرچه بوده باشد با فردی با این ویژگی نمی‌تواند انجام گرفته باشد چرا که اساسا ان‌اس‌ای (آژانس امنیت ملی امریکا) یک نهاد وابسته به وزارت دفاع ایالات‌متحده و ماموریت آن امنیت برون‌مرزی کشور است درحالی‌که هوملند سیکوریتی (وزارت امنیت داخلی) وظیفه تامین امنیت عمومی در امریکا را دارد. متهم، ادعای ابوالقاسم صلواتی در متخاصم بودن امریکا را هم رد می‌کند که نشان می‌دهد هرچند از دانش و سواد آکادمیک مرتبط بی‌بهره است اما اطلاع او در این زمینه از قاضی دادگاه بیشتر است.
دادگاهی با چنان وضعی از قاضی که درباره پیامدهای اظهاراتش اطلاعی ندارد و شیوه تشکیل محکمه که ماموران اطلاعاتی و امنیتی حتی در آنجا هم حضور دارند و صورت افراد حاضر در آن در عکسهای منتشرشده پوشانده شده، بسیار محتمل است که براساس اظهارات فاقد اعتبار متهم، حکم محکومیت او را صادر کند.
مطالب مرتبط:
گزارشگران بدون مرز؛ روح‌الله زم با خطر اعدام مواجه است
موسس آمدنیوز در دومین دادگاهش اتهامات جاسوسی و فساد فی‌الارض را رد کرد
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر