ونوس امیدوار
تب بورس‌بازی در ایران داغ شده است. سودآوری جذاب این روزهای بازار بورس خیلی از شهروندان را به سمت آن کشانده است؛ بازاری که برخلاف بازارهای جهانی و رکود حاکم بر سایر عرصه‌های اقتصادی، هم‌چنان سودآور است.
اما از طرف دیگر، شرایط موجود، نگرانیهایی را در میان عدهای به وجود آورده است. آن‌ها از سقوط یک‌باره بورس می‌ترسند و از این که رونق این بازار، یک رونق ساختگی توسط حاکمیت باشد و مردم پس از سرمایه‌گذاری، با ضرر و زیان هنگفت مواجه شوند.
***
مجموعه بورس اوراق بهادار تهران که در سال ۱۳۴۶ و فرابورس در سال ۱۳۷۸ راه‌اندازی شدند، یک بازار متشکل سرمایه است که در آن سهام شرکت‌های خصوصی و دولتی طبق قانون خاصی خرید و فروش می‌شوند. این سازمان سرمایه‌های افراد حقیقی و حقوقی را جمع‌آوری می‌کند تا در جهت رونق شرکت‌ها، کارخانه‌های تولیدی و موسسه‌های مالی و اعتباری به کار اندازد. از محل افزایش ارزش سهام مراکز یاد شده، سودی هم نصیب سرمایه‌گذاران می‌شود.
بازار بورس بسیار پر رونق است و بسیاری از شهروندان با گشاده‌دستی سمت سرمایه‌گذاری در این بازار رفته‌اند.
«جمال» کارمند است و زندگی متوسطی دارد. او که هیچ‌گاه اهل خطر و ریسک کردن نبوده و به همین دلیل به داشتن یک زندگی معمولی، یک خانه و یک ماشین راضی بوده، این روزها جذب سودهای بورس شده و با فروش ماشین خود به قیمت ۱۰۰میلیون تومان، وارد این بازار شده است.
جمال که هیچ تخصصی در این بازار ندارد، ابتدا بخشی از سرمایه‌‌اش را به یکی از بورس بازاران حرفه‌‌ای داد تا در مقابل دریافت ۳۰ درصد از سود، شناسه بورسی او را در اختیار بگیرد و از طرف جمال خرید و فروش سهام انجام دهد.
حالا یکی دو ماهی از این جریان گذشته و سود خوبی نصیب جمال شده و به همین دلیل تصمیم گرفته است بقیه سرمایه‌‌اش را هم وارد این بازار کند و خودش مستقیما به خرید و فروش سهام بپردازد.
شناسه بورسی، کدی است که به منظور شناسایی افراد حقیقی و حقوقی مورد استفاده قرار می‌گیرد و هر فرد تنها با شناسه بورسی می‌تواند خرید کند.
دلالی خرید و فروش سهام این روزها به یک کار و کاسبی پررونق برای برخی باتجربه‌های بورس و کسانی که رانت‌های اطلاعاتی در این زمینه دارند، تبدیل شده است. نرخ معامله هم از ۲۰ تا ۵۰ درصد سود حاصل از خرید و فروش، متفاوت است. کار و بار برخی آن قدر رونق گرفته است که دیگر سبد سهام یا پرتفوهای میلیونی را قبول نمی‌کنند و فقط روی پرتفوهای میلیاردی کار می‌کنند.
«صبا» مستاجر است و از چند سال پیش با پرداخت ۵۰ میلیون تومان به عنوان ودیعه رهن و مقداری اجاره (که هر سال افزایش می‌یابد)، آپارتمانی را اجاره کرده است. اما از چند ماه پیش که صحبت‌های زیادی از دوستان، آشنایان و حتی کسبه محل راجع به سودهای بالای بورس شنیده، تصمیم گرفته است پول ودیعه را از صاحب‌خانه پس بگیرد و جایش اجاره بپردازد. زیرا اطرافیانش به او گفته‌‌اند سودی که با سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیون تومان در بورس به دست می‌آورد، بیش از دو برابر اجاره‌‌ای است که می‌پردازد و از این محل، هم می‌تواند کل اجاره را پرداخت کند و هم حداقل ماهی سه‌چهار میلیون تومان پس‌انداز داشته باشد.
می‌گوید: «من هیچ اطلاعاتی در این زمینه ندارم و حتی نمی‌دانم چه سهمی را کی باید بخرم و کی بفروشم. اما قرار است تا یکی دو ماه این کار را یکی از دوستانم انجام دهد و بعد که با این بازار آشنا شدم، هم برای خودم و هم برای دخترم به خرید و فروش بپردازم. درخواست دریافت کد بورسی برای نیایش دخترم که ۱۰ سال سن دارد را هم داده‌‌ام. قصد دارم با یک سال فعالیت در بورس، مقداری پول پس‌انداز کنم، شاید بتوانم آخر سال خانه‌‌ای بخرم.»
صبا به صحبت‌های اخیر «حسن روحانی»، رییس‌جمهوری هم اشاره می‌کند: «او از خبرهای خوش بورسی خبر داده و گفته است هر فرد حتی با داشتن دو میلیون تومان هم می‌تواند وارد این بازار شود و سهام بخرد. بنابراین وقتی رییس‌جمهوری مردم را دعوت به سرمایه‌گذاری در این بازار می‌کند، حتما اتفاقات خوبی در راه است.»
اما «لیلا» که حدود یک سالی است در بورس فعالیت می‌کند و به کمک دوره‌های آموزشی که گذرانده، تا حدودی با این بازار آشنا شده است، دعوت رییس‌جمهوری از مردم برای سرمایه‌گذاری در بورس را خبری بد ارزیابی می‌کند و می‌گوید: «این حرف روحانی و تبلیغات گسترده‌‌ای که این روزها از سوی دولتی‌ها مطرح می‌شود، به معنای این است که دولت در شرایط سخت اقتصادی قرار گرفته است و این بار تصمیم دارد با جمع‌آوری سرمایه‌های مردم در بازار بورس، مشکلاتش را حل کند و وقتی از بحران‌هایی که درگیر آن‌ها است خلاص شود، حباب سهام‌ها را بترکاند و آن وقت است که مردم بی‌چاره می‌شوند.»
او می‌گوید: «برخلاف کلاه‌برداری‌های قبلی مانند پدیده شاندیز، سکه ثامن و موسسات مالی و اعتباری که زندگی‌های بسیاری را به فنا دادند و عدهای را به خاک سیاه نشاندند، دولت به این بهانه که هشدارهای لازم را داده بود و این فعالیت‌ها توسط بخش خصوصی اتفاق افتاده‌اند، پایش را کنار کشید. هرچند که همگی آن‌ها مجوزهای لازم فعالیت را داشتند. اما این بار دولت مستقیما وارد بحث جمع کردن پول‌های مردم در بورس شده است. ولی مطمئنا وقتی بازار سقوط کند، باز هم خودش را کنار می‌کشد و می‌گوید این ارزش سهام شرکت‌ها است که پایین آمده و ربطی به دولت ندارد.»
در حالی که تقریبا بیشتر بازارهای بورس در دنیا متاثر از شیوع ویروس کرونا و کسادی کسب و کارها، روند منفی را طی می‌کنند، بازار بورس ایران هم‌چنان صعودی است و پس از یک وقفه کوتاه در اواخر اسفند، روند سوددهی خود را که از سال ۱۳۹۸ شروع کرده است، هم‌چنان ادامه می‌دهد.
این روزها با گذری در دفاتر پیشخوان دولت و مشاهده افرادی که برای دریافت کد بورسی یا احراز هویت مراجعه کردهاند، شاهد استقبال قابل توجه گروه‌های مختلف مردم برای فعالیت در بورس و کسب سودهای قابل توجه این بازار خواهیم بود. فعالیتی که اگرچه تا یکی دو سال پیش به عنوان یک سرمایه‌گذاری تخصصی به شمار می‌آمد و خیلی‌ها جرات ورود به آن از ترس زیان‌های احتمالی را نداشتند، حالا به یک فعالیت عمومی اقتصادی برای همه مردم تبدیل شده است.
سازمان بورس و اوراق بهادار از ابتدای سال ۱۳۹۸ اقدامات جدی را به منظور فرهنگ‌سازی سرمایه‌گذاری در بورس به صورت شهر به شهر و با برگزاری دوره‌های آموزشی حضوری و غیرحضوری آغاز کرد. علاوه بر این، دولت‌مردان و برخی کارشناسان اقتصادی با تشریح جاذبه‌های این بازار، به حمایت از بورس پرداخته و کوشیدند تا نقدینگی مردم را از بازارهای سکه و دلار به سمت بورس سوق دهند.
بالا رفتن حجم نقدینگی در کشور و رسیدن آن به دو هزار میلیارد تومان، محدودیت‌های ایجاد شده در بازار طلا و ارز، کاهش نرخ سود بانکی، کمبود ارز در جامعه و مدیریت آن توسط دولت و از همه مهم‌تر، برنامه‌ریزی دولت برای جذب و جمع‌آوری نقدینگی از سطح جامعه، افزایش جذابیت در بازار بورس و رشد چشم‌گیر اغلب سهام‌ها عده زیادی را جذب این بازار کرد و تعدادی را هم یاد سهام‌هایی که سال‌ها پیش خریده بودند یا به نحوی به دست‌شان رسیده بود و تا حالا به آن اعتنایی نداشتند، انداخت.
«فرشته» یکی از این افراد است. او که حدود ۱۰ سال پیش تعدادی سهم به ارزش ۲۰۰ ریال از بانک برنده شده و به دلیل ارزش پایین آن، این سهام را در اسناد و مدارکش بایگانی کرده بود، اسفند پارسال وقتی فهمید سهام همه شرکت‌ها چندین برابر رشد کردهاند، به سراغ سهامش رفت.
او سهام را به شرکت مربوطه برد و متوجه شد علاوه بر این که قیمت هر سهم از ۲۰۰ ریال به پنج هزار ریال رسیده، مشمول افزایش سرمایه هم شده است. بسیار خوشحال شد و تصمیم گرفت با فروش این مقدار سهم و فعال کردن کد بورسی، به سرمایه‌گذاری در بازار بورس و خرید و فروش سهام بپردازد.
تلاش‌ها برای کشاندن مردم به سمت بورس خوب جواب داده است به طوری که تعداد سرمایه‌گذاران در بورس از ۱۳۷ هزار نفر در شهریور سال ۱۳۹۷، به یک میلیون و۶۶۸ هزار نفر در ابتدای سال ۱۳۹۹ رسید. یعنی بیش از ۱۲ برابر رشد کرد؛ اتفاقی که موجب شد تعداد معاملات این بازار از ۲۰۰ میلیارد تومان در روز به شش تا هفت هزار میلیارد تومان برسد.
البته این موضوع، اتخاذ قوانین جدیدی را هم برای سرمایه‌گذاران و هم برای عرضه کننده سهام به دنبال داشت. افزایش حجم مبنای معاملات از ۱۰۰ هزار تومان به ۵۰۰ هزار تومان، تعیین حداکثر تعداد سهم در هر سفارش به ۲۰۰ هزار عدد، غیرفعال شدن ربات‌های سفارش دهنده و ایجاد محدودیت یک ماهه برای کاربران جدید، از جمله قوانین تازه معاملات برای سرمایه‌گذاران اعلام شد. در مقابل، این سیگنال به شرکت‌ها و عرضه کنندگان سهام داده شد که اگر نقدینگی جدید به بازار وارد نشود، نمی‌توانند رشد خود را ا ادامه دهند، بنابراین باید میزان زیان از پنج درصد به دو درصد کاهش یابد.
«امیرعلی»، کارشناس مسایل اقتصادی، حال و هوای این روزهای بازار بورس ایران و فعالیت تازه واردان به این بازار را به راه رفتن روی لبه تیغ توصیف می‌کند و می‌گوید: «اقتصاد ایران با سایر کشورها متفاوت است. این‌جا هر بحرانی باعث کاهش ارزش پول ملی، افزایش نرخ ارزهای خارجی و رشد تورم و در یکی دو سال اخیر، رشد شاخص بورس می‌شود.»
وی رشد ۵/۴ برابری شاخص سهام در بازار بورس کشور از فروردین پارسال تا اریبهشت امسال را غیرواقعی، تورمی و حباب گونه ارزیابی می‌کند و می‌افزاید: «این روزها برخی شرکت‌های فعال در بورس به طور متوسط بین یک تا پنج درصد سود به سرمایه‌گذاران می‌دهند در حالی‌که تحلیل عملکرد، صورت‌های مالی و حساب سود و زیان آن‌ها نشان می‌دهند در سال گذشته و امسال نه تنها سود ده نبوده بلکه زیان هم داده‌اند. حالا تا کی این شرکت‌ها می‌توانند به خریداران سهام خود سود بدهند و چه زمانی سهام‌شان سقوط می‌کند، خدا می‌داند.»
این کارشناس اقتصادی به افزایش شمار سرمایه‌گذاران در این بازار از پارسال تا به امروز اشاره می‌کند و می‌گوید: «در حال حاضر حدود ۱۲ میلیون کد بورسی در کشور وجود دارد و ۵/۱ میلیون کد به صورت فعالانه در بازار معامله می‌کند. این آمار نشان‌گر اشتیاق مردم برای روان کردن سرمایه‌های اندک و کلان خود به سمت این بازار است.»
به اعتقاد این کارشناس اقتصادی، جذب سرمایه‌های مردم و پرداخت سودهای جذاب تا چند ماه آینده ادامه دارد: «زیرا کسری بودجه ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت، کاهش شدید قیمت نفت، خوابیدن چرخ‌های اقتصادی و بی‌کار شدن عده زیادی از کسبه می‌طلبد فعلا این پنجره باز باشد. اما به نظرم در نیمه دوم سال اتفاقات نه چندان خوش آیندی در انتظار این بازار باشد.»
دلیل این افزایش روزافزون مردم در بازار پرفراز و نشیب بورس ایران هرچه باشد، در حال حاضر باعث شده است دولت‌مردان مرتب بر طبل خوش‌بینی آن و جذب حداکثری سرمایه‌ها بکوبند و برخی فعالان این عرصه نگران حبابی بودن بازار و ترکیدن این حباب در آینده نه چندان دور و به باد رفتن نقدینگی مردم باشند.
مطالب مرتبط:
نوار قلبی بورس؛ چرا حال بازار سرمایه خوش نیست؟
بورس تهران و شیشه های شکسته امید
بازار بورس ایران؛ هیچکدام از وعده های دولت روحانی محقق نشد
بلوک ۶۰.۷۲ درصدی شرکت هپکو در فرابورس عرضه می‌شود
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر