«واقعا حیوانات قبل از انسان زلزله را تشخیص می‌دهند؟»
این پرسش که خبرگزاری «ایسنا» در روز ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ و پس از وقوع زلزله در تهران-دماوند، سعی کرد در گزارشی به آن پاسخ دهد، یکی از قدیمی‌ترین سوال‌های جامعه بشری است که هر بار پس از وقوع زلزله‌ای در ایران، توسط رسانه‌ها دوباره تکرار می‌شود. خبرگزاری ایسنا برای یافتن پاسخ این پرسش، با «هومن ملوک‌پور» مصاحبه و او را جراح دامپزشک و مدیر سابق «دلفیناریوم» کیش معرفی کرده است.
هومن ملوک پور در این گفت‌وگو مدعی شده است:
-دلفین‌ها خیلی بهتر از حیوانات دیگر می‌توانند زلزله را قبل از وقوع آن تشخیص دهند.
-در امریکا دلفین‌هایی برای این کار تربیت شده‌اند و زمانی که متوجه زلزله می‌شوند، کف استخر زنگی را به صدا در می‌آورند.
-به اعتقاد برخی از کارشناسان در امریکا و هلند، این دسته از حیوانات یک روز قبل از وقوع زلزله می‌توانند متوجه این بلای طبیعی شوند.
-قبل از آن که ما متوجه لرزش زمین شویم، حیوانات متوجه صدای حرکت گسل‌های زمین می‌شوند. فرکانس این صدا طوری نیست که گوش انسان آن را بشنود اما حیواناتی مثل سگ اسب، مرغ یا خروس، خیلی زودتر از انسان‌ها متوجه آن می‌شوند. به همین دلیل، احساس وحشت می‌کنند. البته حیوانات برای درک حس وحشت باید آموزش ببیند؛ مثل سگ‌هایی که برای نگه‌داری از نابینایان یا افراد معلول آموزش می‌بینند.
-در گذشته الاغ‌هایی که در طویله نگه‌داری می‌شدند هم قبل از وقوع زلزله، با کوبیدن سم‌هایشان روی زمین، به این بلای طبیعی واکنش نشان می‌دادند.
-برخی از سگ‌هایی که برای درمان پیش من می‌آورند، توانایی واکنش به زلزله قبل از وقوع آن را داشته‌اند اما فقط مربی این حیوانات متوجه واکنش آن‌ها می‌شود.
آیا این ادعاها توسط مراجع علمی تایید شده‌اند؟ آیا واقعا حیوانات قبل از انسان زلزله را تشخیص می‌دهند؟ آیا تشخیص زودتر حیوانات به ابزاری برای آگاهی یافتن از در پیش بودن زلزله تبدیل شده است؟ آیا در هیچ کشوری از حیوانات برای پیش‌بینی زلزله استفاده می‌شود؟ «ایران‌وایر» با بررسی مقالات علمی و گزارش‌های معتبر، می‌کوشد در این گزارش به این پرسش‌ها پاسخ دهد.
رفتار غیرعادی حیوانات پیش از وقوع زلزله
ادعای انسان مبنی بر مشاهده رفتار غیر معمول برخی حیوانات پیش از وقوع زلزله، قدمتی بسیار طولانی دارد. سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده (The USGS) در مقاله‌ای علمی مدعی است اولین گزارش‌ها از ثبت رفتار غیرمعمول حیوانات پیش از وقوع زلزله به سال ۳۷۳ قبل از میلاد باز می‌گردد؛ زمانی که در یونان اعلام شد چند روز قبل از وقوع زلزله، برخی حیوانات، از جمله موش‌ها، راسوها و مارها محل زندگی خود را برای یافتن مکانی امن ترک کردند.
از آن سال تاکنون صدها مقاله علمی در این خصوص منتشر و تحقیقات بسیاری انجام شده است. بولتن «انجمن زلزله‌شناسی امریکا» در سال ۲۰۱۸ مقاله‌ای تحقیقی را منتشر کرد با این عنوان که «آیا حیوانات می‌توانند زمین‌لرزه را پیش‌بینی کنند؟»
نویسندگان این مقاله مدعی شدند که در این پروژه تحقیقی، ۱۸۰ مقاله و ۷۰۰ ادعای ثبت شده از رفتار غیرمعمول حیوانات پیش از وقوع ۱۶۰ زلزله در ۱۳۰ منطقه مختلف جهان را بررسی کرده‌اند. در این ۱۸۰مقاله و ۷۰۰ مورد ادعای ثبت شده از پیش‌بینی زلزله توسط حیوانات، گفته شده که از یک ثانیه تا چند ماه قبل از وقوع زلزله و تا فاصله چند صد کیلومتر از محل وقوع آن، رفتارهای غیرمعمول از سوی حیوانات مشاهده شده است.
اما از مجموع موارد ادعا شده، تنها ۱۴ مورد از یک سری اطلاعات مشترک حمایت می‌شوند در حالی که در بقیه موارد تنها یک مشاهده منفرد ثبت شده است.
به باور این محققان، داده‌های مقالات انجام شده در این موضوع بسیار بالا و متنوع و اغلب تنها روایاتی هستند از مشاهداتی که در گذشته رخ داده‌اند؛ گزارش‌هایی که از ضعف‌های شدیدی رنج می‌برد.
«نشنال جئوگرافیک» نیز در مقاله‌ای نوشته است تحقیقات بسیاری در دنیا، از جمله در ژاپن انجام شده است تا ببینند آیا راهی وجود دارد که بتوان از حیوان به عنوان ابزاری برای پیش‌بینی زلزله استفاده کرد ولی تاکنون چنین نتیجه‌ای حاصل نشده است.
این مجله به نقل از سازمان زمین شناسی امریکا نوشته است: «تاکنون هیچ ارتباط مستقیمی بین رفتار خاصی از حیوانات با وقوع زلزله یافت نشده است.»
«اندی مایکل»، متخصص ژئوفیزیک سازمان زمین شناسی امریکا در این خصوص می‌گوید: «حیوانات به چیزهای مختلفی واکنش نشان می‌دهند. وقتی گرسنه هستند، وقتی از محیط زندگی خود محافظت می‌کنند، موقع جفت‌گیری و وقتی در موقعیت شکار قرار می‌گیرند، رفتار متفاوتی دارند. بنابراین خیلی سخت است که بتوان از رفتار آن‌ها یک سیگنال هشداردهنده یافت.»
او می‌افزاید انجمن زمین‌شناسی امریکا تاکنون چندین پروژه تحقیقی روی امکان پیش‌بینی زلزله توسط حیوانات انجام داده است ولی هیچ کدام از این پروژه‌های تحقیقی به نتایجی قابل استفاده منجر نشده‌اند.
نشنال جئوگرافیک نوشته است انسان‌ها همیشه بعد از زلزله یاد رفتارهای غیرعادی حیوانات می‌افتند ولی اگر اتفاقی رخ ندهد، هیچ کس هیچ رفتار غیرعادی از حیوانات در ذهن ندارد.
پیش فرض علمی توانایی حیوانات در پیش‌بینی زلزله
«ایران‌وایر» به هیچ منبعی که ادعاهای «هومن ملوک‌پور» را در رابطه با این که می‌گوید در امریکا دلفین‌هایی برای پیش‌بینی زلزله تربیت شده‌اند و زمانی که متوجه زلزله می‌شوند، کف استخر زنگی را به صدا در می‌آورند یا این که به اعتقاد برخی از کارشناسان در امریکا و هلند، این دسته از حیوانات یک روز قبل از وقوع زلزله می‌توانند متوجه این بلای طبیعی شوند، نیافته است.
این ادعاها از سوی سازمان زمین‌شناسی امریکا، نشنال جئوگرافیک و انجمن زلزله شناسی امریکا رد شده است. اما یک ادعا کاملا مبنای علمی دارد: «حیوانات از انسان‌ها زودتر متوجه زلزله می‌شوند.»
چه‌گونه؟ پاسخ خیلی ساده است. «ساینس نیوز» برای دانشجویان سال ۲۰۰۵ در مقاله‌ای به قلم «امیلی سان» به این پرسش پاسخ داده است: «قدرت دامنه دید و قدرت شنوایی برخی حیوانات از انسان‌ها بیشتر است، پس آن‌ها زودتر می‌توانند فرکانس زمین لرزه را زودتر از انسان بشنوند و به آن واکنش نشان دهند.»
امیلی سان با اقتباس از «ناسا»، نموداری را برای ترسیم تفاوت بصری و شنوایی انسان و حیوان استفاده کرده است که به سادگی نشان می‌دهد دامنه دید و شنود حیوان چه تفاوتی با انسان دارد:
در واقع مبنای علمی این قضیه که می‌گویند حیوانات زودتر از انسان‌ها وقوع زلزله را تشخیص می‌دهند، به این دلیل است که سرعت صوت از سرعت لرزش زمین بسیار بیشتر است؛ یعنی قبل از این که لرزش زمین به ما برسد، صدای لرزش می‌رسد ولی گوش انسان قادر به شنیدن این صدا نیست چون فرکانس آن پایین‌تر از فرکانسی است که گوش انسان می‌شنود. ولی برخی حیوانات مثل سگ و اسب قادرند این فرکانس را بشنوند.
این ادعا سال‌ها است اثبات شده که برخی حیوانات زلزله را زودتر از انسان در می‌یابند. ولی این سوال مطرح است که آیا آن‌ها قادرند با رفتار غیرمعمول، این پیام را به انسان منتقل کنند که زلزله در پیش است؟ پاسخ این پرسش منفی است. سازمان زمین‌شناسی امریکا مدعی است: «تاکنون هیچ ارتباط مستقیمی بین رفتار خاصی از حیوانات با وقوع زلزله یافت نشده است.»
جمع‌بندی
«واقعا حیوانات قبل از انسان زلزله را تشخیص می‌دهند؟»
هومن ملوک‌پور در پاسخ به این پرسش به خبرگزاری ایسنا گفته است: «دلفین‌ها خیلی بهتر از حیوانات دیگر می‌توانند زلزله را قبل از وقوع آن تشخیص دهند. در امریکا دلفین‌هایی برای این کار تربیت شده‌اند و زمانی که متوجه زلزله می‌شوند، کف استخر زنگی را به صدا درمی‌آورند.»
او اضافه کرده است: «به اعتقاد برخی از کارشناسان در امریکا و هلند، این دسته از حیوانات یک روز قبل از وقوع زلزله می‌توانند متوجه این بلای طبیعی شوند.»
آیا این ادعاها توسط مراجع علمی تایید شده‌اند؟ آیا واقعا حیوانات قبل از انسان زلزله را تشخیص می‌دهند؟ آیا تشخیص زودتر حیوانات به ابزاری برای آگاهی یافتن از در پیش بودن زلزله تبدیل شده است؟ آیا در هیچ کشوری از حیوانات برای پیش‌بینی زلزله استفاده می‌شود؟ «ایران‌وایر» این پرسش‌ها را بررسی و به این نتایج دست یافته است:
- حیوانات زودتر از انسان‌ها در پیش بودن زلزله را در می‌یابند چرا که برخی از حیوانات قادرند فرکانس‌های صوتی لرزش زمین را قبل از رسیدن زلزله دریابند. در حالی‌که گوش انسان چنین توانایی ندارد.
- تحقیقات و پژوهش‌های گسترده‌ای در جهان برای یافتن راهی جهت استفاده از حیوانات برای پیش‌بینی زلزله انجام شده است ولی تاکنون دانشمندان به چنین مهمی دست نیافته‌اند.
- تاکنون هیچ ارتباط مستقیمی بین رفتار خاصی از حیوانات با وقوع زلزله یافت نشده است.
- تاکنون در هیچ کشوری از دنیا نتوانسته‌اند از حیوانات برای پیش‌بینی زلزله استفاده کنند.
از این رو، «ایران‌وایر» به ادعای دکتر هومن ملوک‌پور مبنی بر این که دلفین‌ها خیلی بهتر از حیوانات دیگر می‌توانند زلزله را قبل از وقوع آن تشخیص دهند و در امریکا دلفین‌هایی برای این کار تربیت شده‌اند و زمانی که متوجه زلزله می‌شوند، کف استخر زنگی را به صدا در می‌آورند، نشان «دروغ پینوکیو» می‌دهد.
- دروغ پینوکیو: اظهارنظری است که عدم صحت آن قبلا ثابت شده یا بر اساس تحقیقات و مدارک موجود، کذب از کار در آمده است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در ایران‌وایر اینجا کلیک کنید.
مطالب مرتبط:
زلزله در تهران؛ از ترس تا شوخی
پمپ بنزین‌های تهران بعد از زلزله
زلزله تهران دو کشته و ۲۳ مصدوم بر جا گذاشت
زلزله در تهران، قزوین، قم و البرز
تهران امشب خواب ندارد؛ زلزله ۵.۱ ریشتری پایتخت ایران را لرزاند
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر