در پی خودسوزی «شهاب مایل‌هروی» در اعتراض به مشکلات اقامتی و معیشتی پدرش در ایران، مقامات جمهوری اسلامی خبر دادند که به این شخصیت فرهنگی افغانستانی تابعیت ایران را اعطا خواهند کرد.
خبر خودسوزی شهاب، فرزند «نجیب مایل‌هروی» در پی انتشار تصویر بدن سوخته او در اینستاگرامش، موج اعتراضی دیگری را پیرامون معضلات مهاجران افغانستانی در ایران به همراه داشت. در پی این اخبار و اعلام جمهوری اسلامی مبنی بر اعطای تابعیت ایرانی به این شخصیت فرهنگی، شهاب می‌گوید تا پرداخت کامل حقوق مادی پدرش، آن‌ها تابعیت ایران را نمی‌پذیرند و اجازه نخواهند داد جمهوری اسلامی از این مساله «استفاده تبلیغاتی» کند.
***
۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹، شهاب مایل‌هروی مقابل نمایندگی وزارت امور خارجه ایران در شهر مشهد، در اعتراض به مشکلات اقامتی پدرش، نجیب مایل‌هروی، تنش را به آتش سپرد و خودسوزی کرد. او یک ماه در بیمارستان «امام رضا» در مشهد بستری بود و ۲۶ خرداد مرخص شد. اخبار خودسوزی او و دلیل این اقدام پس از مرخصی وی از بیمارستان، در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های ایرانی و افغانستانی منتشر شد؛ وقتی خودش در صفحه اینستاگرامش این مساله را خبری کرد و نوشت: «به نام پدر. به علت مشکل اقامت استاد مایل و فشار دولت بر ایشان، شهاب مایل مقابل وزارت خارجه در مشهد خود را سوزاند.»
نجیب مایل‌هروی، متولد ۱۳۲۹ از استان «هرات» در غرب افغانستان، نیم قرن می‌شود که در ایران زندگی می‌کند. همسرش ایرانی است و فرزندانش هم در همین کشور به دنیا آمده‌اند. او نویسنده و پژوهش‌گری است که تاکنون ۱۰۲ جلد کتاب در ایران منتشر کرده است. جمهوری اسلامی سال گذشته اقامت ۱۰ ساله‌ای به او داده است که به گفته شهاب، ارزشی ندارد. چرا که این نویسنده با نوع اقامتی که برای او در نظر گرفته‌اند، قادر به سفر خارج از ایران نیست. همین مساله عامل مهمی بود که فرزندش خود را آتش بزند.
شهاب مایل‌هروی در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» شرح داد که آن‌ها به نوع اقامت پدرش اعتراض کرده بودند اما ترتیب اثر داده نشده تا آن‌که او خود را با بنزین آتش زده است: «این کار من به خاطر دروغ‌های جمهوری اسلامی به پدرم بود. البته این اقدام من تنها به خاطر پدرم نبود، من به خاطر حمایت از مردم زجر کشیده افغانستان در ایران که به کم‌ترین حقوق شهروندی و انسانی دسترسی ندارند، خودم را به آتش کشیدم.»
در پی خبری شدن خودسوزی شهاب و موج اعتراضی که در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی اتفاق افتاد، خبرگزاری جمهوری اسلامی خبر داد که وزارت فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی اعلام کرده تابعیت نجیب مایل‌هروی پذیرفته شده است و آخرین مراحل اداری و قانونی را پشت‌سر می‌گذارد.
در اطلاعیه وزارت ارشاد آمده است که به این نویسنده، «نشان درجه یک هنری» نیز تعلق گرفته است و در هماهنگی با وزیر راه و شهرسازی و موافقت هیات دولت، یک واحد مسکونی در شهر مشهد به نجیب مایل‌هروی اعطا می‌شود.
اما شهاب به «ایران‌وایر» می‌گوید حاضر به پذیرفتن تابعیت ایران نیستند: «ما تابعیت جمهوری اسلامی ایران را نمی‌پذیریم. ایران باید مجبور شود حقوق مادی استاد نجیب مایل هروی را که در طول ۵۰ سال پایمال کرده و نپرداخته است، بپردازد. ما آن زمان درباره پذیرفتن تابعیت ایران تصمیم خواهیم گرفت.»
به گفته شهاب، مقام‌های جمهوری اسلامی در تماس با این خانواده گفته‌اند که آن‌ها باید سکوت کنند تا به نجیب مایل‌هروی شناسنامه ایرانی بدهند: «ما به آن‌ها گفتیم تا وقتی که حقوق مادی استاد پرداخت نشود، شناسنامه را نیز نخواهیم پذیرفت. نمی‌خواهیم ایران از اعطای تابعیت به ما استفاده تبلیغاتی کند. مقام‌های افغانستان هم باید پی‌گیری کنند که به تمام دختران و پسران افغانستانی که در ایران متولد شده‌اند، شناسنامه داده شود.»
او که به خاطر خودسوزی، ۵۸ درصد از جسمش آسیب دیده است، در حال حاضر برای نفس‌کشیدن، از بالن اکسیژن استفاده می‌کند. شهاب به «ایران‌وایر» می‌گوید در زمان خودسوزی، جمهوری اسلامی جلوی رسانه‌ای شدن این موضوع را گرفته و تهدید کرده بود که او حق خبری کردن این مساله و هم‌چنین شرایط پدرش را ندارد.
پسر نجیب مایل‌هروی، نویسنده و پژوهش‌گر افغان، دوم مهر ۱۳۹۸ به روزنامه «خراسان» گفته بود که بعضی از ناشرها حق‌التالیف پدرش را پرداخت نمی‌کنند و او در شرایط بد مالی به سر می‌برد.
نقض سیستماتیک حقوق مهاجران افغانستانی در ایران، عدم ارایه مدارک هویتی به آن‌ها و هم‌چنین برخوردهای خشونت‌آمیز قانونی و ماموران قانون علیه این گروه از مهاجران، سال‌ها است که از سوی نهادها و فعالان حقوق بشری ایرانی و افغانستانی مطرح شده اما تاکنون هیچ اقدام موثری در این خصوص رخ نداده است.
ریاست‌جمهوری افغانستان ۲۸ خرداد خبری منتشر کرد که طبق آن، روی مساله قانون‌مند شدن حضور مهاجران افغانستانی در ایران بحث شده و قرار است به زودی هیاتی افغانستانی در سفر به ایران، بر همین مساله با مقامات جمهوری اسلامی مذاکره کنند.
«سیداشرف سادات»، یکی از فعالان حقوق بشر در افغانستان در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» با توجه به شرایط نجیب مایل‌هروی گفت برخورد جمهوری اسلامی با هنرمندان و فرهنگیان افغانستانی هیچ فرقی با مهاجران و کارگران ایرانی ندارد: «استاد مایل‌هروی از گنجینه‌های ادب فارسی در ایران و افغانستان است و ما انتظار داشتیم که از جایگاه خوبی در ایران برخوردار باشد. او از کشورهای امریکایی و اروپایی پیشنهاد اقامت داشت اما خواست که در ایران بماند و در بخش زبان فارسی کار کند. متاسفانه ایران رویکرد مناسبی با گنجینه‌های ادبی و شخصیت‌های فرهنگی نداشته است.»
«صدیق میر»، یکی از شخصیت‌های فرهنگی افغانستان است. او در گفت‌وگو با «ایران‌وایر»، نظری مشابه دارد: «دولت ایران می‌تواند با افغان‌ها، به ویژه فرهنگیان، نویسندگان و هنرمندان برخورد خوبی داشته باشد ولی متاسفانه با این قشر برخورد خوبی نمی‌شود. آرزومند هستم که همسایه ما ایران حرمت مایل هروی را پاس بدارد و آثار وی را نیز به چاپ برساند.»
دو سال پیش نجیب مایل‌هروی در بیمارستان بستری شد. فرزندش شهاب همان زمان به رسانه‌ها گفت پدرش به افسردگی دچار شده است: «استاد از بیماری افسردگی رنج می‌برد و این بیماری زمانی حاد شده است که دو ماه قبل برای تمدید پاسپورت خود به پلیس مراجعه کرد. در پی این موضوع، مقامات ایران با بی‌توجهی، از تمدید پاسپورت ایشان خودداری کردند و با مهر خروج در پاسپورت و مهلت ۱۵ روزه، از او خواستند تا ایران را ترک کند.»
در آن زمان، پس از خروج نجیب مایل‌هروی از بیمارستان، اقامت او برای یک‌سال تمدید شده بود. هرچند شهاب می‌گوید: «هر سال که استاد برای اقامت خود اقدام می‌کند، همین‌طور به ایشان بی‌احترامی می‌کنند.»
نیم قرن زندگی در ایران، سال‌ها فعالیت در حوزه فرهنگ، چاپ بیش از ۱۰۰ جلد اثر ادبی و فرهنگی، داشتن همسر ایرانی و فرزندانی که در همین کشور به دنیا آمده‌اند، هیچ‌کدام باعث نشدند که جمهوری اسلامی به حقوق بدیهی این نویسنده و خانواده‌اش بپردازد. حالا که بیش از نیمی از بدن فرزندش در اثر آتشی خودخواسته آسیب دیده است، مقامات جمهوری اسلامی به تکاپو افتاده‌اند که به او تابعیت بدهند.
آن‌چه بر خانواده مایل‌هروی گذشته، تنها یک نمونه از سرگذشت هزاران مهاجر افغانستانی در ایران است. اگر با او به عنوان شخصیتی برجسته چنین کرده‌اند، می‌توان حدس زد که سرگذشت هزاران افغانستانی کارگر در ایران، برخوردهایی که با آن‌ها می‌شود و هم‌چنین نقض حقوق انسانی آن‌ها تا چه حد گسترده است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر می‌توانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راه‌اندازی کنید
با ایران‌وایر همکاری کنید
ویدیوها و مطالب خود را برای ما بفرستید
ثبت نظر